Hoe corona de consument verandert: tien gedragsveranderingen

De coronapandemie heeft een gigantische impact op ons dagelijks leven. Ook ons consumptiepatroon is veranderd. We eten gezonder, we willen individuele verpakkingen, we winkelen anders. Trends somt tien gedragsveranderingen op en hoe bedrijven daarop inspelen.

1. Anders gaan eten

Onze coronakilo’s doen misschien anders vermoeden, maar de pandemie doet ons in de winkel meer naar gezonde voeding grijpen, zegt Roel Dekelver, de woordvoerder van Delhaize. “Dat is al jaren een trend, maar de coronacrisis heeft die structureel versterkt. De eerste weken van de lockdown in maart zagen we wel een forse toename van de verkoop van snacks en ander comfortfood. Die stijging was te vergelijken met die tijdens een Wereldbeker of een Europees Kampioenschap voetbal. Maar zodra we weer buiten mochten, bleven enkel de verse en gezondere producten beter verkopen.”

De verkoop van kant-en-klare gerechten en meeneemproducten is nog altijd ingestort. “Dat hangt samen met het massale thuiswerken”, meent Dekelver. “Mensen hebben meer tijd om zelf te koken. Van de focus op gezondheid profiteert ook het vegetarische assortiment. Meestal stijgt dat bij ons jaarlijks met 5 procent, dit jaar zal de omzetgroei in die categorie wellicht 20 procent bedragen. Die vleesvervangers zijn niet altijd veel gezonder, maar meer consumenten hebben van de coronacrisis gebruikgemaakt om anders te gaan leven en eten.”

2. Voeding en drank bestellen we online

Consumenten bestellen sinds de coronacrisis massaal voeding en drank online, en laten die thuis bezorgen. Vorig jaar werd ongeveer 1,5 procent van alle voeding in België via onlinekanalen verhandeld. Bedrijven spelen daarop in. Het pakjesbedrijf DPD, een onderdeel van de Franse post, meent dat die trend een blijver is. Volgens het pakjesbedrijf zou het aandeel tegen 2025 kunnen verdubbelen. Daarom lanceert het met DPD fresh een nieuwe koerierdienst voor de levering van voeding aan huis. DPD fresh wil maaltijdboxen leveren voor aanbieders zoals HelloFresh, en het ziet mogelijkheden in leveringen voor supermarkten of lokale producenten die weinig ervaring hebben met onlineverkoop. Vanuit een nieuw magazijn in Asse-Zellik bedient het in een eerste fase Brussel en de Vlaamse rand rondom de hoofdstad. “Tegen 2022 rollen we de nieuwe dienst over heel België en Luxemburg uit”, zegt Koen Verlaenen, de algemeen directeur van DPD fresh Belux. “We investeren 4 miljoen euro in ons netwerk.”

Ook dranken worden sinds de lockdown massaal online besteld. De onlinebierwinkel Beerwulf van de Nederlandse brouwer Heineken lokte 3 miljoen bezoekers tijdens de lockdown. Heineken zag de onlineverkoop van zijn thuistapsystemen bovendien verdubbelen. AB InBev wil de grootste worden in de onlineverkoop van bier. En ook de brouwerij Palm zag de e-commerce exponentieel groeien.

“Onze webwinkel heeft door corona een enorme boost gekregen”, getuigt Michel Keersmaekers, die de drankenhandelszaken van de gelijknamige brouwersfamilie in Turnhout leidt. “We zijn vier jaar geleden begonnen met de webwinkel. We hebben vijf fysieke drankenwinkels. Het volume van onze webwinkel maakt dat we een virtuele zesde winkel hebben. Bovendien werven we via acties en promoties op onze website bijkomende klanten in onze fysieke winkels.”

3. Het mag ietsje meer zijn

Consumenten bestellen niet alleen vaker online, ze kiezen vaak ook voor het tikkeltje meer. De gemiddelde bestelling via de website is drie keer groter dan die in de fysieke winkel. “Consumenten nemen ook langer hun tijd voor hun bestelling op de website. Wie in de fysieke winkels komt, koopt meestal een aantal dranken die ze al vooraf in gedachten hadden”, zegt Michel Keersmaekers.

“De consument wil zichzelf verwennen en heeft daar ook geld voor over”, stelt Peter Buelens, de woordvoerder van brouwerij Palm. Die verkoopt via haar website vooral specialiteiten. “Het gaat om speciale orders. Referenties die in de reguliere handel moeilijk te vinden zijn”, zegt Buelens. “Geschenkartikelen, merchandising, grote flessen onder kurk. Voor het merk Cornet ontwierpen we speciale houten kratten. Die zetten klanten dan op hun fiets of ze gebruiken ze als kastje.” Ambachtelijke bieren en sterke merken werden tijdens de coronacrisis veel minder geraakt dan gewone bieren.

4. Liever naar de speciaalzaak

Michel Keersmaekers ziet ook meer klanten in de fysieke speciaalzaken, zegt hij. Ook Febed, de vereniging van drankenhandelaars, ziet een algemene groei van de verkoop in de drankenwinkels. De consumenten vinden de winkels veiliger dan grootwarenhuizen, waar de klanten vaak in lange rijen aanschuiven. Het winkelen gaat sneller, wat de kans op een besmetting verkleint.

5. Liever individueel verpakt

Het coronavirus beïnvloedt ook de keuze van de consument voor de verpakking van zijn dranken. Blikjes hebben aan populariteit gewonnen, zegt Joris Brams, de CEO van de drankenbottelaar Konings in Zonhoven. Konings bottelt voor derden, zoals PepsiCo, AB InBev en Bacardi. Vorig jaar vulde het 750 miljoen flessen en blikjes, goed voor 3 miljoen hectoliter drank.

“Een blikje open je en drink je meteen leeg. Een petfles met een schroefdop kan door meerdere handen gaan”, verklaart Brams. “De productie van onze drie blikkenlijnen is tot het einde van het jaar volledig uitverkocht. We bouwen een nieuwe blikkenlijn in onze bottelarij in Breda, om onze capaciteit met een kwart op te voeren.”

Vaten zijn niet langer in trek, zegt Brams nog. Dat komt omdat de consument minder op café ging tijdens de lockdown. Nog altijd kunnen de horecazaken minder klanten ontvangen. Veel klanten haken ook af. “Er is een enorme impact op de horeca”, stelt Brams. “Vaten zijn typisch voor plekken met een hoge rotatie, waar mensen dicht bij elkaar staan.”

6. Veilig op restaurant

Toch zijn er nog horecazaken die uitbreiden. De mensen gaan nog altijd graag uit eten, zolang dat maar coronaveilig gebeurt. Dat dat kan, bewijst onder meer de Handelsbeurs in Antwerpen. In juli, tijdens de zachte lockdown in de stad, lanceerde die Handelsbeurs by Night. Daar verzorgt de bv Handelsbeurs Catering maaltijden, net zoals in het restaurant Fiera, in de aanpalende Schippersbeurs. Het is een filiaal van de cateringspecialist J&M Catering Services uit Schelle.

In de zijgalerijen van de 1700 vierkante meter grote Handelsbeurs, waar normaal duizend mensen binnen kunnen, serveert de onderneming avonddiners voor zestig gasten, gecombineerd met een klein muzikaal optreden. “We willen aantonen dat mensen veilig op restaurant kunnen gaan en daarbij ook nog kunnen genieten van een optreden”, duidt Lorenz Lievens. Alles gebeurt zo veel mogelijk contactloos. Boeken kan via de website. “Bij hun aankomst geeft iemand de gasten de juiste richtlijnen en vraagt hen de handen te ontsmetten. Het door ons samengestelde menu is een verrassing.”

Door het groeiende succes van Handelsbeurs by Night kwam er midden september een tweede concept, Handelsbeurs Unplugged. Tot tweehonderd gasten krijgen op de binnenkoer van de Handelsbeurs een maaltijd en een concert. “Ook die formule loopt goed”, merkt Lorenz Lievens. “Mensen boeken weliswaar steeds later, want ze wachten de wijzigende coronaregels af.”

7. Een sterk merk graag

In tijden van onzekerheid kiest de consument voor zekerheid, en dus voor sterke, bekende merken. Dat merkte ook de brouwer AB InBev. Hoewel de biermarkt enorme klappen kreeg, hield de marktleider Jupiler beter stand. AB InBev hangt zijn coronastrategie dan ook op aan dat merk. De onlinewinkel is omgedoopt tot Jupiler Shop.

AB InBev lanceerde ook een app, om veilig te bestellen. “Met de Jupiler App digitaliseren we het hele consumptietraject: met je gsm kun je de kaart consulteren, bestellen en betalen. Dat beperkt het fysieke contact tussen de ober en de klant tot een minimum”, duidt David De Schutter, het hoofd van het wereldwijde onderzoeks- en ontwikkelingscentrum van AB InBev. “De app is ook een primeur in de voetbalstadions. De supporters bestellen aan de hand van het nummer van hun zitje, waarna de drankjes naar hun plaats worden gebracht. Ook op lange termijn wordt de app in stadions een blijver.”

8. Niet meer strak in het pak

Tijdens de lockdown werkten heel wat mensen thuis. En nog altijd is er veel telewerk. Wie thuis werkt, zit niet strak in het pak aan zijn bureau of keukentafel. Ook evenementen die een formele kledingstijl vereisen, zijn grotendeels weggevallen. De jonge ondernemer Tommaso Bordoni ziet het met lede ogen aan. Bordoni, bekend van de tv-reeks Jonge Wolven (VTM2), runt samen met twee vennoten zijn eigen merk van luxemaatpakken. Hij zag de vraag naar maatpakken tijdens de lockdown kelderen. “Hardwerkende zakenmannen, verzekeraars en bankdirecteurs vormen een groot deel van onze klanten. Zij werken van thuis uit en hebben geen nieuw kostuum nodig”, vertelt Bordoni.

Zijn businessmodel werkt gelukkig ook in coronatijden, stelt hij. En de vraag trekt intussen ook weer aan. Bodoni brengt zijn kostuums eigenhandig aan de man. Met zijn bestelwagen is hij van 8 tot 23 uur onderweg. “Niemand gaat graag winkelen in drukke winkelstraten, met een mondmasker op. Wij werken op afspraak, aan huis. Dat is veel toegankelijker voor de klant. Je blijft in je eigen woning en dat verkleint het risico.”

Daarnaast heeft Bordoni zijn aanbod uitgebreid met jeans en schoenen op maat. “Het kwam wel goed uit dat we dat nu kunnen lanceren. Het is drempelverlagend. Mensen die geen 1000 euro aan een kostuum willen besteden, hebben misschien wel 300 euro over voor een paar schoenen of een jeansbroek op maat.”

9. Geen trouwjurk nodig

De sector van de bruidsmode is zwaar getroffen door de coronacrisis. Huwelijksfeesten worden massaal uitgesteld naar het najaar van 2021. Koppels die het dit jaar toch wagen, organiseren een feest in beperkte kring. Chiara De Vlieger van de Antwerpse Marylise & Rembo Fashion Group voelt de impact. “In België is de verkoop met een vijfde gedaald. We hebben het voordeel dat onze collecties geen megaklassieke bruidsjurken bevatten. De stijl van onze jurken is heel geschikt voor een kleinere viering. Bruiden kiezen almaar vaker voor een top en een rok, stukken die ze nadien nog kunnen dragen.” De Vlieger ziet ook de vraag naar korte jurken voor het burgerlijk huwelijk toenemen.

Het familiebedrijf haalde vorig jaar een omzet van 8,5 miljoen euro met zestig medewerkers. De coronacrisis deed het bedrijf nog meer inzetten op flexibiliteit. “We hebben ons eigen productieatelier in Portugal en we willen zo flexibel mogelijk inspelen op de vraag van de winkels. Voor de coronacrisis bedroeg de levertijd in de winkel twaalf weken, nu mikken we op vier weken. Als een bruid binnen de maand wil trouwen en een winkel binnenstapt, willen we die vraag kunnen beantwoorden.”

10. Tijd voor verzorgen

Minder pakken, minder bruidsjurken, maar voor verzorging vond de consument wel tijd. Tijdens de lockdown verkocht ICI Paris XL vooral meer verzorgings- en haarproducten. “De mensen zaten thuis en dus hadden ze meer tijd voor zichzelf”, verklaart Jean-François Voets van ICI Paris XL Belux. “Vandaag is het verschil tussen de categorieën kleiner geworden. Geuren zijn weer helemaal terug op het oude niveau.”

De Belgische cosmeticamarkt houdt goed stand, zegt Jean-François Voets van ICI Paris XL Belux. “Tijdens de lockdown verschoof de verkoop naar onze webshop en zette de onlinegroei door.” De consument vond na acht weken sluiting opnieuw de weg naar de winkels, maar wil wel almaar meer online bediend worden. Daar zet ICI Paris XL op in met GoInStore. “Een klant die zich online oriënteert voor een aankoop, kan live persoonlijk advies vragen aan een medewerker in de winkel”, legt Voets uit. “Klanten die online shoppen krijgen dus een offline ervaring.”

Zeg maar dag met het handje

‘Waar zijn die handjes?’ De galm van Regi schalt doelloos door de boxen. Want ze zijn weg. Verdwenen, als een van de eerste slachtoffers in de maalstroom van coronamaatregelen. Eeuwenlang bezegelde de handdruk aan- en verkopen, vredesovereenkomsten, internationale verdragen en vriendschappen. Afhankelijk van de gelegenheid werden lintjes geknipt, champagneflessen stukgegooid, geapplaudisseerd, handtekeningen gezet of foto’s geflitst. Maar hoe groot of klein ook de gelegenheid: geen overeenkomst was compleet zonder een handdruk.

Komen ze ooit nog terug, de manuele begroetingen? Her en der fluisteren onheilsprofeten dat we, ook als het c-virus tot leefbare proporties is herleid, de handdruk niet meer zullen bezigen. Tenzij omzwachteld door bacterievrije handschoenen in leer of – godbetert – plastic.

De handdruk is een biologische reflex, die we nu noodgedwongen onderdrukken. De schuld van het virus, weet u wel. In de plaats kwamen zwaaihandjes, gevouwen handjes met een bijpassend Aziatisch aandoend buiginkje, of de zelden goedgemikte elleboogstoot. Flauwe afkooksels, bijna aanfluitingen van het origineel. Bij ontslag na corona zijn ze in elk geval géén gouden handdruk waard.

Het aanraken van elkaars handen is meer dan een bagatel. Het is een ritueel, bedoeld om de tegenhander beter te kunnen inschatten. Is hij of zij een krachtig karakter, of eerder lieftallig van aard? Plomp en boers, of adellijk en verfijnd? Speels, of ernstig? Al wordt, toegegeven, de be-handeling soms gedevalueerd tot infantiel machtsvertoon. Denk maar aan het irritant langdurige handgeknijp van Donald Trump, tot die werd afgetroefd door de nog klemvastere Emmanuel Macron. Pootjeroer van twee tetosteronhondjes. Een goede handdruk is stevig, zonder opdringerig te zijn. Niet plakkerig, al te smerig, zweterig of glad. Behoudens lichamelijk ongemak zijn ook slappe handjes te vermijden, tenzij natuurlijk expliciet zo bedoeld.

Hoe lang nog, corona, zal je ons geduld misbruiken? Hoelang nog zal die razernij van jou met ons de draak steken? Tot welk uiterste zal jouw grenzeloze lef zich roeren? Na de jongste Veiligheidsraad kondigde de restregering versoepelingen aan die de echte regering binnenkort wellicht alweer inslikt. De bubbel wordt verruimd, u mag weer feestjes geven, en nog wat onduidelijke maatregelen die op slag de experts met de handen in het haar doen zitten. Maar over de handdruk: geen woord. Voor één keer kan het stilzwijgen zelfs geen communautaire splijtzwam worden, want ook over de knuffels en zoenen in het Franstalige landsgedeelte heerste de radiostilte. Al wordt er aan beide kanten van de taalgrens natuurlijk wel wat gegniffeld omdat dat rare ritueel aan de andere kant nu tijdelijk aan banden werd gelegd.

Of toch: één ding werd wel gezegd. Blijven wassen, die handen. Met zeep, met alcoholgel, met liters water. Nee, wie dacht dat we ooit nog back to normal gaan, kunnen we nu al teleurstellen. Een handdruk na corona zal nooit meer hetzelfde zijn. Helemaal steriel.