Duitse overheid redt grootste gasleverancier Uniper

De Duitse overheid neemt een belang van 30 procent in het beursgenoteerde Uniper, de grootste gasleverancier in Duitsland. Het bedrijf lijdt al maanden zware verliezen omdat Rusland te weinig gas levert.

Wolfgang Riepl

Dat Uniper zou worden gered, werd al weken gefluisterd. Alleen zou dat gebeuren na 21 juli. Dan moest de cruciale gaspijpleiding Nord Stream I na een jaarlijks onderhoud weer opengaan. Door die lijn stroomt jaarlijks 55 miljard kubieke meter gas van Rusland naar Duitsland. Door de oorlog in Oekraïne was twijfel gerezen of de Russische president Vladimir Poetin de gaskraan weer zou opendraaien. Vandaag stroomt circa 40% procent van de maximale productiecapaciteit door Nord Stream I, meldt de Duitse netwerkbeheerder.

Wat is Uniper?

Uniper is een voormalige dochter van E.on. De Duitse energiereus wou af van fossiele brandstoffen, en bracht die tak in september 2016 naar de beurs. Uniper had toen vijf centrale activiteiten: kerncentrales in Zweden; gascentrales in Rusland; steenkoolcentrales in Groot-Brittannië; waterkrachtcentrales in Duitsland; en internationale handel in gas en elektriciteit. Uniper heeft historische banden met Rusland, die teruggaan tot de jaren zeventig. De voorganger Ruhrgas was de afnemer van het Russische gas. Duitse bedrijven bouwden de gaspijpleidingen naar de toenmalige Sovjet-Unie.

De belangrijkste aandeelhouder is vandaag het Finse Fortum (78%), zelf voor 51 procent in handen van de Finse overheid. Na de instap door de Duitse staat zou het belang van Fortum zakken naar 56 procent. Vanaf 2017 financierde Uniper, samen met vier andere West-Europese energieconcerns, de bouw van Nord Stream II, een tweede cruciale gaspijpleiding van Rusland naar Duitsland. Nord Stream II vergde 9,5 miljard euro investeringen. Na de inval in Oekraïne gebeurde bij Uniper een afboeking van bijna één miljard euro op de investering in Nord Stream II. De kans dat er ooit nog gas doorstroomt, lijkt vandaag zeer klein. Sindsdien sloot Uniper ook geen nieuwe langetermijncontracten meer af met Rusland. De Duitse staat wil einde 2024 de invoer van Russisch gas herleiden tot nul.

Wat is het probleem?

Door de daling van de Russische gasstroom naar Duitsland kwam Uniper in zwaar weer terecht. De onderneming levert een vijfde van al het Duitse gas. Ruim de helft (54%) van de langetermijncontracten werd gekocht bij de Russen, tegen een relatief lage prijs. Uniper, met hoofdzetel in Düsseldorf, is een van de grootste klanten van het Russische Gazprom, de staatsmonopolist in gas. Maar Uniper moet al weken gas kopen op de internationale markten, want het is verplicht te leveren aan de klanten. Uniper levert gas aan meer dan 100 gemeente- en stadsbesturen en bedrijven in Duitsland. Dat gas wordt aan de vastgelegde prijzen aan die klanten verkocht. Het gevolg? CEO Klaus-Dieter Maubach: “We maken elke dag een verlies van miljoenen euro’s, in dubbele cijfers”. Het beurshuis Bernstein begrootte het verlies op 35 miljoen euro per dag.

Uniper heeft ook van alle Duitse gasbedrijven het meeste gas in zijn reservoirs, een totaal van 38 terrawattuur. Het nummer twee, VNG, heeft 20 terrawattuur in voorraad.

Wat doet de Duitse overheid?

Tot voor kort kwam ruim de helft van alle aardgas in Duitsland uit Rusland. Dat wordt in ijltempo afgebouwd. Federaal minister van economie en milieu Robert Habeck (Groenen) liet al weten dat hij “alles zal doen”opdat de Duitse energiemarkt overeind blijft. Als Uniper over de kop zou gaan, zou dat een kettingreactie veroorzaken bij klanten die niet langer gas krijgen.

De instap van de Duitse staat in Uniper werd vandaag door bondskanselier Olaf Scholz (SPD) bekendgemaakt. De Duitse overheid neemt een belang van 30 procent in het beursgenoteerde Uniper. Het verhoogt het maatschappelijk kapitaal met 267 miljoen euro. Goed voor 157 miljoen aandelen, aan een nominale waarde per aandeel van 1,7 euro. Het aandeel zakte het voorbije halfjaar van 40 euro naar iets meer dan 8 euro. Daarnaast verschaft de Duitse overheid een kredietlijn tot 9 miljard euro, via de staatsbank KfW. Die stutte tijdens de pandemie ook al de luchtvaartgroep Lufthansa. Dat bedrag kan eventueel deels in aandelen worden omgezet. Want de Duitse overheid zou eventueel tot 7,7 miljard euro extra eigen vermogen in Uniper kunnen pompen. Dat bedrag moet al dan niet verwachte verliezen wegwerken.

In een presentatie vandaag begroot Uniper de verliezen van half juni tot einde september op 6,2 miljard euro. Volgens het akkoord zou de Duitse overheid tevens de verliezen compenseren die alle Duitse energieleveranciers zouden lijden door het verschil tussen de marktprijs voor gas en de Russische gasprijzen.

Is het akkoord al rond?

Nee. Een algemene vergadering van aandeelhouders moet haar fiat geven. Bovendien moet het akkoord goedgekeurd worden door de Europese mededingingsoverheden.