Het zit de landbouw niet mee. Na de financiële ravage door de Spaanse tomaten in onze tuinbouw en door de dollekoeienziekte en de hormonenaffaires in onze rundveesector, zijn nu onze varkensboeren slachtoffer van onheil. Net een sector die de afgelopen maanden goed had geboerd. “De rendabiliteit van de varkenshouderij was één van de beste in de landbouw,” zegt Jozef De Laporte, directeur landbouwkredieten van het Landbouwkrediet. “Die sector kende de voorbije jaren een enorme professionalisering. Dat waren de kredietdossiers die het gemakkelijkst te beoordelen waren. Adequaat management vertaalt er zich het vlugst in goeie resultaten.”
TRENDS. Hoe zit het met de solvabiliteit van de landbouw na al die plagen ? Draait u nu iedere frank krediet tweemaal om ?
JOZEF DE LAPORTE. Op de passiefzijde van de balans van alle land- en tuinbouwbedrijven samen staat ongeveer 1000 miljard. Daarvan is 22 % ontleend. Tien jaar geleden was dat nog 13 %, een stijging van 84 % : die toename is groot, maar niet onnoemelijk groot. Net als de rest van de economie, heeft de landbouw geïnvesteerd in vervanging van arbeid door kapitaal. Een andere indicatie : op onze uitstaande kredietportefeuille voor land- en tuinbouw van 70 miljard werd in ’96 minder dan 0,1 % verlies geleden. Die goede kredietwaardigheid heeft natuurlijk ook te maken met de nauwkeurige risico-inschatting dankzij onze knowhow in deze sector.
Die redelijke kredietwaardigheid contrasteert met de voortdurende berichten over het dalende landbouwinkomen.
Dat landbouwinkomen is sedert ’90 gestagneerd en zelfs gedaald. Maar er is een zeer grote inkomensongelijkheid binnenin de landbouw. Boeren die driemaal meer verdienen dan collega’s met gelijkaardige bedrijven zijn geen uitzondering. Dat ligt puur aan ondernemerschap. Boeren die minder verdienen zeggen altijd dat ze tegenslag hebben gehad. Toch merk ik dat de goede managers onder hen het minst tegenslag hebben. Maar het niveau neemt pijlsnel toe. Vroeger bleef degene zonder andere uitweg op de boerderij, nu blijft de meest bekwame.
Je hoort wel eens zeggen : arme boeren bestaan niet. Is het waar dat er op het platteland naarstig opgepot wordt ?
Een boer leeft arm en sterft rijk. Hij is geen Belgian dentist die zijn overschot jaarlijks in het buitenland belegt, hij investeert voortdurend. Wie zo zijn boerderij tot een leefbaar bedrijf uitbouwt, kan daarvoor een stevige cent krijgen. Dus, pas aan het einde van zijn carrière passeert de boer aan de kassa. Wat die investeringen betreft : in het boekjaar ’94-’95 bedroeg het ingezette kapitaal per bedrijf 11,5 miljoen, en het neemt nog steeds toe.
Ten slotte, landbouwers hangen af van wisselvalligheden en zijn verplicht reserves aan te leggen. Is dat oppotten ? Ik noem dat het beleid van een goede huisvader.
Is uw job als boerenbankier niet veranderd nu het protectionistische EU-landbouwbeleid onder druk komt ? Ik neem aan dat boeren vroeger bijna automatisch leningen kregen, maar dat u nu strenger moet zijn.
Maximaal één derde van onze kredieten geniet van een of andere overheidstussenkomst, zoals rentesubsidies of gewestwaarborgen. Vijftien jaar geleden was dat nog 70 % tot 80 %. Wij staan geen kredieten meer toe op basis van waarborgen. Nu bekijken we eerst en vooral het ondernemerschap van de boer en de rendabiliteit van zijn project. De tijd dat je als boer er alleen kwam door hard te werken, is voorbij.
Is door de EU-afscherming onze landbouw niet te kleinschalig gebleven ? Hier ben je met 200 runderen een grote veeboer, terwijl er in de VS megabedrijven zijn met 75.000 dieren. Wordt de EU het Bokrijk van de landbouw ?
Je moet dat historisch bekijken : oppervlakte is in de VS nooit een probleem geweest. Trouwens, door het dalend aantal boeren is er hier al een geruisloze schaalvergroting. Wat voor zin heeft het om dat fenomeen te forceren als daardoor mensen in de werkloosheid belanden ? Want dat schept nu al grote problemen. Je moet de bergboeren bijna betalen opdat ze hun beroep zouden blijven uitoefenen. Het is een utopie om ons met de VS te vergelijken.
En de consument dan ? Schaalvergroting betekent lagere gemiddelde kosten en dus lagere prijzen. Het valt toch op hoe goedkoop maaltijden in Amerikaanse eetgelegenheden zijn.
Stel dat de VS zijn met hormonen behandeld vlees, zijn BST-melk BST is een hormoon dat de melkproductie stimuleert en zijn genetisch gemanipuleerde soja mag invoeren in de EU. En stel dat op de etiketten van de producten die eigenschappen vermeld staan. Denkt u dan dat de Europeanen bereid zullen zijn die producten te kopen ?
Precies. Laat die Amerikaanse producten binnen en laat aan de consument de vrije keuze. Dan weten de boeren automatisch wat de consument wil.
Volgens mij krijg je twee types van landbouwers : de grootschaligen die bulkproducten voortbrengen tegen lage kostprijs voor de wereldmarkt, en de kleinschaligen die producten maken met hoge toegevoegde waarde in direct contact met de consument. Tot tien jaar geleden zei de boer : “Ik produceer het beste ter wereld, de consument moet dat maar eten.” Intussen evolueerden we van een productgerichte naar een marktgerichte landbouw met kwaliteit als credo. Het maken van boter besteedden de landbouwers uit aan de industrie, nu zijn er opnieuw boeren die artisanale yoghurt en kaas maken.
Wordt het Europese subsidiesysteem, en dus de bedrijfsstijl van onze boeren, niet onhoudbaar bij de onvermijdelijke toetreding van Oost-Europa tot de EU ?
Het zal geen big bang geven, we hebben ons altijd aan wisselende omstandigheden kunnen aanpassen. Op termijn is het effect moeilijk precies in te schatten, je kunt in deze sector geen tien jaar vooruit zien. Maar ik heb vertrouwen in de professionaliteit van de jonge boeren. Vaak is het meer verantwoord om vandaag aan een jonge starter 15 miljoen te lenen dan destijds aan een gevestigde boer 2 miljoen.
JOZEF VANGELDER
JOZEF DE LAPORTE (LANDBOUWKREDIET) Vroeger bleef degene zonder andere uitweg op de boerderij, nu blijft de meest bekwame.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier