Zinvol werk of toch liever een bullshit job: hoe voorkom je dat idealisme op de werkvloer een handicap wordt?

Inge Eyskens: ‘Ook na mijn burn-out bleef zinvol werk een belangrijk criterium’

“Het belang van technologie in de transitie naar een minder vervuilende economie stond al centraal tijdens mijn studie voor industrieel ingenieur”, zegt Inge Eyskens, laborante bij Umicore. “Ik liep stage bij het onderzoekscentrum VITO, waar ik mee zocht naar een duurzamere manier om chemische stoffen te scheiden. Nadien kreeg ik er een aanbieding om mijn onderzoek voort te zetten als werknemer. De voorwaarde was wel dat ik eerst zou doctoreren. Ik was laaiend enthousiast, ik kon mijn vaardigheden en passie voor technologie inzetten voor een doel dat overeenkwam met mijn waarden.”

“Ik begon aan mijn doctoraat met grote verwachtingen over de impact. Het vele avond- en weekendwerk nam ik erbij. Al vrij snel volgde de realitycheck . Paradoxaal genoeg leidde ons onderzoek naar meer duurzame technologie tot een berg laboratoriumafval. Daartegenover stond een marginale vooruitgang.”

“Of het door de afwezigheid van echte resultaten of door de publicatiedruk kwam, weet ik niet, maar na een tijdje vond ik dat ons werk grondigheid begon in te ruilen voor snelheid. Ik voelde dat ik niet meer achter onze aanpak stond. In combinatie met de hoge werkdruk leidde dat tot een burn-out.”

“Hoewel die periode sporen heeft nagelaten en ik mijn doctoraat niet heb kunnen afmaken, ben ik niet gedesillusioneerd. Toen ik na mijn burn-out opnieuw ging solliciteren, bleef zinvol werk een belangrijk criterium. Ik werk nu als laborante bij Umicore mee aan de ontwikkeling van duurzamere batterijen. Dat Umicore niet bepaald een groene voorgeschiedenis heeft, was voor mij geen obstakel. Ik hoop van binnenuit mijn steentje bij te dragen aan een nieuwe economie. Een belangrijke les die ik heb geleerd, is maatschappelijk engagement niet te concentreren in één project. Doe je dat wel en loopt het fout, dan is de klap te zwaar. Duurzaamheid blijft een belangrijk deel van mijn leven, maar op een meer gespreide manier: in mijn baan, maar evengoed in mijn werk als vrijwilliger en in mijn gedrag als consument.”

Tine Van Laere: ‘Mijn eerste lesweek was een harde confrontatie met mezelf’

“Na een opleiding tot burgerlijk ingenieur kwam ik terecht op het departement IT van Colruyt Group,” zegt Tine Van Laere. “Ik heb daar zo’n vijftien jaar gewerkt, maar ondanks de fijne omgeving nooit echt van de job zelf genoten. Ik kon de kosten van het bedrijf wel wat helpen drukken, maar veel voldoening haalde ik daar niet uit. Op een bepaald moment kon ik me echt niet meer opladen en ben ik enkele maanden thuis gebleven.”

“In dezelfde periode heb ik Teach for Belgium ontdekt. Het idee om les te geven aan kansarme jongeren sprak mij enorm aan. Naast het traject van Teach for Belgium volgde ik een lerarenopleiding, waarna ik kon starten als leerkracht wiskunde. Mijn eerste opdracht was een klas met een flinke leerachterstand. Verschillende leerlingen waren bovendien als vluchteling naar België gekomen en kenden onvoldoende Nederlands.”

“Ik wist dat ik voor een lastige opdracht stond, maar ging wel uit van een vlot contact met de leerlingen. Achteraf bekeken was dat naïef. Mijn eerste les was niet alleen een cultuurschok, maar vooral een onaangename confrontatie met mezelf. Mijn reactie op het gedrag en de provocaties van enkele leerlingen strookte niet met het beeld dat ik had van mezelf als leerkracht en als mens. Ook de volgende maanden waren lastig. Ik zag dat ik niet voor iedereen zou kunnen bereiken wat ik voor ogen had, en dat nam ik mezelf enorm kwalijk.”

“De ondersteuning door mijn collega’s en de mensen van Teach for Belgium was voor mij cruciaal: dankzij hen leerde ik gaandeweg focussen op het positieve, en op wat ik binnen de schoolmuren kon betekenen voor leerlingen die dikwijls in harde omstandigheden opgroeien. Bovendien had ik het geluk dat mijn man bereid was mee de financiële en praktische gevolgen van mijn overstap te dragen. Ik denk niet dat ik het zou hebben volgehouden zonder al die steun en begeleiding.”

“Mocht dit mijn eerste baan zijn geweest, dan zou het mij ook niet gelukt zijn, maar na anderhalf jaar ben ik heel blij met mijn carrièreswitch. Ik werk veel harder dan ooit tevoren, maar ik haal voldoening en energie uit mijn werk. De overstap was allesbehalve evident, maar de vooruitgang bij leerlingen en de appreciatie die sommigen tonen, zijn de grootste beloning voor de vele inspanningen.”

Caro Peirs : ‘Als duurzame ondernemer neem je je werk persoonlijk’

“Toen ik in 2018 het schoenenmerk Tropas uit de grond stampte, had ik al heel wat ervaring als maatschappelijk assistent. De combinatie werk en sociaal engagement was mij dus niet vreemd”, zegt Caro Peirs. “Na enkele jaren had ik ook een redelijk nuchtere kijk ontwikkeld op de impact die je in de sociale sector kunt hebben. Onze rol is dikwijls niet het aanreiken van concrete oplossingen, maar een kader scheppen zodat kwetsbare mensen zichzelf kunnen helpen. Denk maar aan de begeleiding van mensen met een verslaving. Uiteraard hoop je een verschil te maken, maar tegelijk moet je jezelf beschermen tegen de soms harde realiteit en hoge verwachtingen.”

“Toch heb ik me bij de oprichting van Tropas echt volledig gesmeten. Nadat ik puur uit interesse een opleiding in het ontwerpen van schoenen had gevolgd, wilde ik tonen dat er alternatieven voor fast fashion zijn. Ik bracht volledig circulaire schoenen op de markt, die bovendien in goede omstandigheden werden geproduceerd. Heel wat merken die zich als duurzaam profileren, kunnen dat niet volledig garanderen. Dat het mij wel lukte, gaf een enorme boost. Ik nam ontslag en stortte me helemaal op mijn onderneming.”

“Maar de coronacrisis had ik niet zien aankomen. Plots kon mijn businessplan de vuilnisbak in. Net toen ik de volgende stap wilde zetten met Tropas, trokken verschillende winkels hun handen af van de kleine labels. Tot dan kon ik druk altijd omzetten in positieve energie, maar toen begon die verlammend te werken. Het voelde ook aan als een persoonlijk falen. Als ondernemer vereenzelvig je jezelf met je werk – misschien nog meer als je wordt gedreven door maatschappelijke idealen.”

“Ik voelde dat ik moest waken over mijn mentale en financiële gezondheid en ben opnieuw in loondienst gaan werken. Ik werk nu in een opvangcentrum voor vluchtelingen. Tropas bestaat nog wel, maar een uitbreiding zit er even niet in. Zodra ik die knop had omgedraaid, keerde ook de nuchterheid terug. Ik kan de mode-industrie niet in mijn eentje veranderen, maar ik heb wel een signaal gegeven: duurzame mode is geen utopie.”