‘We moeten wennen aan lagere rendementen’

Hoe ziet de wereld van de financiën er morgen uit? Verlenen de banken minder krediet? Vormen de sociale media echt een bedreiging? Dat waren enkele van de vragen op de Trends Summer University.

Het tweede thema van de Trends Summer University ging over het nieuwe gelaat van de financiële sector, de Belgische in het bijzonder. Daarover spraken Max Jadot, de CEO van BNP Paribas Fortis; Ralph Hamers, de CEO van ING in België; Gilles Samyn, de gedelegeerd bestuurder van de Nationale Portefeuillemaatschappij (NPM); de zakenadvocaat Jean-Pierre Blumberg (Linklaters) en Philippe De Backer, head of global financialservices bij Bain Consulting.

De Backer benadrukte meteen dat de bankwereld zich in een volle omwenteling bevindt die gepaard gaat met ‘discontinuïteit’ en ‘ontregeling’. De banksector wordt ernstig geconfronteerd met de zware economische en financiële crisis, en de reglementering ondergaat een belangrijke evolutie. Om zich te versterken moeten de banken de verhouding van hun middelen tot hun activiteitsvolume verhogen. De nieuwe Basel III-normen voorzien in een verdubbeling van het eigen vermogen tegen 2013.

Er zijn twee manieren om het aandeel van de eigen middelen te verhogen: vers kapitaal aantrekken of het activiteitsvolume verlagen. “Voor de westerse banken is dat een groot probleem”, schetste De Backer.

Het is moeilijk om sterkere banken te creëren zonder er een prijs voor te betalen. Investeerders uit Azië of het Midden-Oosten niet te na gesproken, zullen maar weinig mensen hun geld willen steken in een sector in volle crisis. “Bovendien staan banken en staten in concurrentie voor hun eigen financiering.” De optie om het draagvlak en dus het kredietvolume te verkleinen, dringt zich op bij de meeste financiële instellingen, ook in België.

De conjunctuur veroorzaakt een stagnatie en zelfs een daling van de vraag naar krediet, maar Jadot en Hamers spreken niet van een credit crunch in België. “In tegenstelling tot wat in sommige andere Europese landen gebeurt, is dat duidelijk op de Belgische markt nog niet aan de orde.” Wie geld zoekt, vindt het ook. De banken blijven de reële economie financieren. De concurrentie in de kredietverlening aan ondernemingen is groot en de marges staan onder druk. “Ik kan u verzekeren dat ons weigeringspercentage al drie jaar niet veranderd is”, benadrukte Jadot, en hij werd niet tegengesproken door de aanwezige ondernemers in de zaal.

Vragen over de rendabiliteit

Dat belet niet dat er betere garanties geëist worden en dat de behoedzaamheid zeker toeneemt als het over dossiers gaat die een ernstig risico inhouden. Dat geldt voor ondernemingen die een moeilijke periode doormaken of een te bescheiden rendabiliteit vertonen.

“We hebben de voorbije tien jaar een periode gekend waarin de bankiers onvoldoende rekening hielden met de risico’s die verbonden waren aan de kredieten die ze verleenden”, repliceert Samyn. “Ze dachten dat het mogelijk was om zonder risico’s een tweecijferige return on equity te halen. Uiteraard hebben ze risico’s genomen. Te grote risico’s. En we weten allemaal wat er gebeurd is. We moeten ons voorbereiden op een terugkeer naar veel redelijker niveaus van het rendement op eigen middelen. Vanaf het ogenblik dat de bankiers rekening moeten houden met de risico’s, zal dat tot gevolg hebben dat de industriële ondernemingen minder profiteren van het hefboomeffect van hun schuldenlast. Net als de banken, zullen ook zij hun aandeelhouders moeten doen wennen aan lagere rendementen.”

“De liquiditeitsbuffers van de Basel III-normen hebben ook een weerslag op het vermogen van de banken om kredieten te verlenen”, merkte Hamers op. Volgens Jadot “wordt het in de toekomst voor de meeste traditionele banken veel moeilijker om kortetermijndeposito’s om te zetten in langetermijnkredieten”, bijvoorbeeld hypotheekleningen.

Die liquiditeitsbuffers tasten ook de rendabiliteit van de banken aan, net als de nieuwe solvabiliteitsratio’s – een bank die haar eigen middelen verhoogt, verlaagt automatisch haar rendabiliteit – de zwakke economische groei, de inflatie, de banktaksen, de historisch lage intresten en het slechte imago van de bankiers. Daarbovenop komt nog “de onvermijdelijke institutionele complexiteit in de Europese Unie”, zegt Blumberg, die verwijst naar de vorming van een bankenunie. “Nog maar eens een unie bij in Europa, met verschillende landen, met verschillende regels, enzovoort.” Jadot besluit dat de opdracht van de bankier er niet gemakkelijker op wordt.

Nieuwe tussenpersonen

Aan het einde van die sombere financiële tunnel priemt een sprankeltje hoop. Normaal moeten nieuwe financieringsbronnen aan belang winnen ten koste van de klassieke banklening, zo geven de sprekers aan. In de eerste plaats gaat het dan over shadow banking. Vermogensbeheer, hedgefondsen, private equity, geldmarktfondsen enzovoort worden niet gehinderd door de reglementaire beperkingen die de banken opgelegd worden. Ze kunnen dus gemakkelijker operaties ondernemen die een risico inhouden, bijvoorbeeld de financiering van de internationale handel.

In de toekomst kanaliseren zij een steeds groter deel van de wereldrijkdom, waarvan een groot deel gecreëerd wordt door de opkomende economieën. Vandaar de noodzaak voor de grote Belgische ondernemingen om niet alleen bankrelaties aan te knopen met die nieuwe financiële, niet-traditionele tussenpersonen die uit de groeilanden komen, maar ook in staat te zijn uiteenlopende fundingbronnen te beheren in verscheidene landen.

Azië bulkt van de liquide middelen – zes van de grootste tien banken ter wereld zijn Chinees – en dat geld wil niet liever dan geïnvesteerd worden tegen lagere rendementen dan die die misschien ten onrechte in het Westen geëist worden. Voorlopig althans. “Als we een rendement van 12 procent blijven eisen op kapitaal dat in België geïnvesteerd wordt, dan is er geen groei meer mogelijk”, zegt Samyn. “We moeten onze rendementseisen terugschroeven anders sluiten we ons af van investeringen en worden we uitgesloten uit het economische leven ten voordele van de Chinese investeerders die niet alleen waarde creëren, maar nog tevreden zijn met een rendement van 4 procent.”

Facebook, Google en consorten

En wat met de reuzen van het internet? Schieten de nieuwkomers als Amazon, Apple, Facebook of Google mettertijd de bankiers onder hun duiven? Dat is meer dan waarschijnlijk, toch in sommige niches als de verwerking van betalingen (mobiel betalen, kredietkaarten enzovoort.). Philippe De Backer is van oordeel dat “een en ander in de toekomst een steeds belangrijkere rol zal spelen in het financieel verkeer, zonder evenwel in de plaats te treden van de traditionele banken.” Het was om de handel te bevorderen dat sommige betalingsoplossingen ontstonden. Zo heeft eBay een groot deel van zijn succes te danken aan PayPal. Maar een transactie versoepelen heeft helemaal geen uitstaans met het behandelen van deposito’s.

SÉBASTIEN BURON

” We moeten onze rendementseisen terugschroeven anders sluiten we ons af van investeringen” – Gilles Samyn, CNP

” Het wordt voor de meeste traditionele banken moeilijker om kortetermijndeposito’s om te zetten in lange- termijnkredieten” Max Jadot, BNP Paribas Fortis