Het lijkt onwaarschijnlijk dat de EU en de VS op basis van zoiets als “de hygiënische normen voor de slachting en verwerking van gevogelte” een handelsoorlog zouden beginnen. En toch. De EU kan met de Amerikaanse normen geen vrede nemen, de VS nam al tegenmaatregelen waardoor vooral de export van Deense ham getroffen wordt. De zenuwachtigheid neemt toe. Eind volgende maand spreekt de WTO (Wereldhandelsorganisatie) zich uit over het EU-verbod op invoer van met (natuurlijke) hormonen behandeld Amerikaans rundvlees. De Europese rundvleesmarkt, ontwricht door de dollekoeienziekte, kan de Amerikaanse concurrentie missen als kiespijn. “Het is een klassieke Amerikaanse manier van druk uitoefenen”, zegt Noël Devisch, voorzitter van de Boerenbond, “een lijst opstellen die individuele lidstaten treft hoewel de EU gemandateerd is om te onderhandelen. Overigens is er wel degelijk een probleem met de hygiëne in de Amerikaanse exportslachthuizen. De Amerikanen vinden die goed, maar de rest van de wereld daarom nog niet. Zoiets kunnen Amerikanen niet verstaan.”
TRENDS. Met de WTO-uitspraak zijn grote belangen gemoeid. Is de Europese rundvleesmarkt bestand tegen de Amerikaanse concurrentie ?
NOEL DEVISCH. Als de WTO de EU gebiedt om de invoer van Amerikaans hormonenvlees toe te laten, zitten we met een levensgroot probleem van concurrentievervalsing. De Amerikanen kunnen tegen veel lagere kosten vlees produceren want zij laten natuurlijke, lichaamseigen hormonen toe in het rundvlees. De EU produceert zonder hormonen omdat de consument dat vraagt. Voor de productiekosten van vlees maakt dat een reëel verschil uit. We wachten bang de uitspraak van de WTO af.
Waarom het Amerikaans vlees niet gewoon toelaten en de consument zelf laten kiezen ? Europa kan met etikettering en kwaliteitslabels wijzen op het verschil.
Ik heb daar niks op tegen, als de consument kan kiezen. Maar hoeveel vlees wordt nog als biefstuk geconsumeerd ? Kijk maar naar de hamburgerrestaurants. En er zijn allerhande bereidingen. In ieder geval beslisten de EU-ministers van Landbouw om een stelsel van etikettering van rundvlees en rundvleesproducten in te voeren.
Is het fundamentele probleem niet de kleinschaligheid van onze rundveesector ? Hier ben je al een grote veeboer als je 200 runderen hebt, in de VS zijn megabedrijven met 75.000 dieren heel gewoon.
De Europese landbouwtraditie is totaal anders. Wij hebben gezinsbedrijven die veel bewuster zijn op sanitair en milieuvlak. Een Amerikaans veebedrijf van 100.000 dieren geeft nogal wat problemen op die gebieden. Bij ons zou dat gewoon niet kunnen. De WTO dient rekening te houden met die structuurverschillen. De EU moet daar offensiever in zijn. Europa heeft geen ruimte om de Amerikaanse modellen over te nemen.
Maar als de Amerikanen nu efficiënter en dus goedkoper produceren ?
Zoveel verschil per kilo vlees of per liter melk geeft dat niet. De EU moet voor zichzelf uitmaken welk landbouwmodel zij wil, en van daaruit onderhandelen. Van de EU-voedselproductie blijft 80 % binnen Europa. Het kan niet dat een buitenlandse mogendheid of de WTO dat overhoop zou gooien met complete vrijhandel. Verdere liberalisering is geen must voor de EU.
Ziet u het al gebeuren : de WTO verplicht Europa om het Amerikaans vlees toe te laten, waarop de EU grijpt naar het argument van de bescherming van het milieuvriendelijk, kleinschalig bedrijf. Heel de wereld zal de EU weer maar eens beschuldigen van protectionisme.
De EU heeft al een deel van de prijsondersteuning afgebouwd en directe inkomenstoeslagen in de plaats gegeven. Als onze prijzen nog meer moeten dalen, dient de inkomenssteun opgetrokken te worden. Is daar geld ? Ik kan me niet voorstellen dat Europa hele gebieden zal laten ontvolken omwille van vrijhandel. Met haar verbod op hormonenvlees kwam de EU tegemoet aan de eis van de consumenten. Het is ver gekomen als een economische macht als Europa zou terugkrabbelen om de internationale handel ter wille te zijn.
Omdat de dollekoeienziekte het Europees rundvleesverbruik drastisch deed dalen, zegden de EU-ministers de rundveehouders in totaal 52 miljard frank steun toe. Hoe legt u dat uit aan de Renault-arbeiders ?
Dat zijn grote bedragen, maar uiteindelijk gaat het om enkele duizenden frank per rund, minder dan het geleden verlies. De Europese consumptie van rundvlees ging met 7 % achteruit in ’97. Nu zeg je : dat valt nog mee. Maar de prijzen aan producent zijn tijdens de crisis met 20 tot 30 % gedaald. En het probleem is altijd opnieuw dat de consument niets gemerkt heeft van die prijsdaling. Was die volledig doorgerekend geweest, zouden de getroffen veehouders tenminste gecompenseerd zijn geweest met een gestegen verkoop.
De Europese Commissie kreeg het verwijt bij haar aanpak van de dolle koeien de belangen van de rundvleessector te laten voorgaan.
De veroordeling was te scherp. Het kwam over alsof sommigen in de EU-administratie moedwillig de volksgezondheid op de tweede plaats hebben gezet omwille van het geld. Wel zijn de problemen met de ziekte onderschat, en dat moet een goeie les zijn. Maar als de veterinaire dienst afhangt van het departement landbouw en niet van volksgezondheid, betekent dat nog niet dat de consument in gevaar is. En de EU zit heus niet vol agro-industrielobbyisten.
Commissievoorzitter Jacques Santer wil een landbouwbeleid dat gericht is op kwaliteit, milieu, welzijn van dieren en terugkeer naar de natuurlijke productiemethoden. Houdt u uw hart vast als u dat hoort ?
Op het vlak van kwaliteit, milieu en welzijn van dieren zijn al grote inspanningen gedaan. Maar wat zijn “natuurlijke productiemethoden” ? De dieren wild laten rondlopen en er dan op jagen ? We moeten ervoor zorgen dat we professioneel blijven. Uit enquêtes blijkt dat de mensen wel respect opbrengen voor de boer, maar zijn methodes afkeuren. Dat wijst op de nood aan voorlichting. Wij zijn deskundig bezig, we hebben niks te verbergen. Maar de mensen zijn vervreemd van de landbouw. Als kind gingen ze op vakantie bij hun grootvader die boer was, en ze zitten nog steeds met die nostalgische beelden. Intussen is er veel veranderd. Landbouw is een economische activiteit, geen romantiek.
JOZEF VANGELDER
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier