Als gouverneur van de Russische centrale bank ging Tatjana Paramonova voorop in de strijd tegen het inflatiespook. Ze boekte ruime successen. Maar niet iedereen is daar zo gelukkig mee. Trends had met haar een interview.
Elke regering heeft wel eens baat bij een inflatieverwekkend beleid. Het drukken van geld als financieringsbron bijvoorbeeld, of het verlagen van de rentevoeten om de economie aan te zwengelen. Een regering die dergelijke bevoegdheden in handen heeft, wekt echter de achterdocht van de beleggers. Dat vertaalt zich in hogere rentevoeten en in een hogere verwachte inflatie.
De jongste jaren was Rusland het strijdtoneel tussen een inflatiehongerige regering en een naar stabiliteit strevende centrale bank. Tatjana Paramonova speelde hierin een cruciale rol. Haar verhaal begint op zwarte dinsdag in oktober ’94. De roebel verliest die dag 20 % van zijn waarde ten opzichte van de dollar. Bron van alle ellende is de torenhoge Russische inflatie (zie grafiek). De Russische centrale bank onder leiding van Victor Gerasjenko kan alleen machteloos toekijken. Voor president Jeltsin is het welletjes.
Jeltsin vervangt Gerasjenko door vice-gouverneur Paramonova. Zij is een monetariste van de harde lijn : enkel het beheersen van de inflatie en de stabilisatie van de roebel telt. Daartoe heroriënteert ze het beleid van de centrale bank drastisch. Paramonova legt uit : “In 1989 al ontsnapte de centrale bank aan de controle van de regering. De bank kreeg een onafhankelijk statuut met duidelijk omlijnde bevoegdheden en persoonlijk onafhankelijke leiders. De wet zegt dat de bank enkel de monetaire doelstellingen mag nastreven en zich bijvoorbeeld niet hoeft te bekommeren om economische groei. Daartoe beheert de centrale bank volledig autonoom haar balans en het rentebeleid. Juridisch gezien is de Russische centrale bank even onafhankelijk als de Duitse Bundesbank. Alleen ontbreekt het haar nog aan deskundigheid om dit statuut ook in de praktijk om te zetten. En in het echte leven staat de bank ook permanent onder druk van regering en parlement om hen een handje te helpen, ook al is dit beleid inflatieverwekkend.”
Paramonova weerstaat de druk. Voor de eerste maal in de Russische geschiedenis breekt ze de hechte band tussen politiek en de centrale bank. Ze roept een halt aan de stroom voordeelkredieten waarmee de centrale bank de regering regelmatig van brandstof voorzag. Zo verplicht ze de regering de overheidsuitgaven aan te pakken en niet langer blindelings kredieten te verschaffen aan niet-rendabele ondernemingen. Naast het stoppen van de geldpersen, pakte Paramonova ook de wildgroei in de banksector aan om in de inflatiestrijd enige kans op succes te boeken. Paramonova : “Eind jaren ’80, begin jaren ’90 schoten commerciële banken als paddestoelen uit de grond. Ze werden daarbij niet gehinderd door enige reglementeringen en hadden nauwelijks eigen vermogen. Maar het opleggen van minimumnormen inzake reserves was absoluut noodzakelijk gezien de hoge inflatie.”
Als sluitstuk van de monetaire opkuisoperatie werd de roebel flexibel gekoppeld aan de dollar. Flexibel omdat de centrale bank over onvoldoende deviezen beschikte om een vaste koppeling geloofwaardig te kunnen verdedigen, maar toch gekoppeld binnen een bandbreedte om ondernemers een zeker houvast te bieden omtrent de waarde van de roebel. Het resultaat van het gevoerde beleid mocht gezien worden. De inflatie dook naar beneden, de roebel stabiliseerde en de deviezenreserves van de Centrale Bank namen toe. Op de internationale scène werd Paramanova alom geprezen. Hans Tietmeyer, de gouverneur van de Bundesbank, bewonderde haar en het vakblad Global Finance riep haar uit tot beste centrale bankier van 1995. En belangrijker, het Internationaal Munt Fonds stond opnieuw een lening van 6,5 miljoen dollar toe aan Rusland.
UITGESPUWD IN RUSLAND.
De dalende inflatie kwam niet iedereen goed uit. Talrijke banken deden goede zaken door te speculeren op waardeverlies van de roebel. Dat liet hen toe ook te beleggen in bijzonder risicovolle projecten. Met de stabilisatie van het financiële systeem droogde die inkomstenbron op. Dat leidde in augustus ’95 tot een solvabiliteitscrisis in het banksysteem. De regering komt tussenbeide met 300 miljoen dollar leningen, maar wel op de voorwaarden van Paramonova. Enkel de banken die in staat geacht werden die lening ook terug te betalen, kregen er een. Ruim 100 banken vaak van malafide oorsprong moesten hun deuren sluiten. Paramonova : “De banken zijn nu verplicht knowhow op te doen, de kosten te verlagen en echte projecten te zoeken om te overleven in voor hen minder gunstige maar normale omstandigheden. Op langere termijn moeten de Russische banken voldoen aan de internationale standaarden inzake rendement en solvabiliteit. Maar er is nog een lange weg af te leggen.”
Naast de bankwereld joeg Paramonova ook de grotere ondernemingen tegen zich in het harnas omdat door haar toedoen de kraan met overheidskredieten aan de ondernemingen dichtgedraaid werd. Beide drukkingsgroepen hebben nog heel wat invloed in het Russische lagerhuis. Paramonova haalt eind ’95 dan ook te weinig stemmen om haar mandaat verlengd te zien. Dubinin volgt haar op.
Het getouwtrek tussen de regering en de centrale bank laaide weer op. De regering liet een wet stemmen om de inkomsten van de Centrale Bank op te strijken (32 miljard frank per jaar). De Bank stapte prompt naar het Hoog Gerechtshof om dat manoeuvre ongedaan te maken.
Paramonova : “De strijd tegen de inflatie is nog lang niet voorbij. Het fenomeen van de dollarisering (zie kader) steekt opnieuw de kop op en het overheidstekort loopt weer op. De centrale bank moet voet bij stuk houden inzake de talrijke slechte kredieten die vele bankbalansen overschaduwen. De centrale bank heeft beperkte reserves om noodlijdende banken te helpen. Het komt er nu op aan enkel die banken te helpen die zelf ook reserves aangelegd hebben en minimumnormen trachten na te leven. Alleen zo kan het financiële systeem verder gesaneerd worden. Dat heeft vooral professionele in plaats van financiële hulp nodig.”
DAAN KILLEMAES
TATJANA PARAMONOVA (EX-GOUVERNEUR RUSSISCHE CENTRALE BANK) Voor haar harde monetaire beleid werd ze bejubeld in het buitenland maar uitgespuwd in Rusland
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier