Onverstoorbaar rijgt de “socialistische” apothekenketen Multipharma Groep miljardenomzetten aaneen. De zelfstandige apotheken hebben kritiek, de farmaceutische industrie vreet aan de winst, de overheid maakt het nog erger. Een portret.
“Neen, wij zijn geen politiek instrument van de socialistische zuil”, zegt een geïrriteerde William Janssens, algemeen directeur en voorzitter van het directiecomité van de coöperatieve vennootschap Multipharma Groep, een keten van 320 apotheken in binnen- en buitenland, goed voor 2358 werknemers en een geconsolideerde omzet van 9,7 miljard frank in ’96. Maar is zijn directe medewerker Marc-Henry Cornely dan geen kabinetslid van minister van Sociale Zaken Magda De Galan (PS) ? “Zijn kabinetsfunctie staat los van wat hij hier doet”, zegt Janssens. “Waarom zegt niemand dan iets over de vertegenwoordigers van grote ondernemingen of van bedrijfsverenigingen die in de andere kabinetten werken ?”
De rood gekleurde aandeelhoudersstructuur brengt de operationele onafhankelijkheid niet in het gedrang, volgens Janssens. Naast de 150.000 actieve coöperanten zijn de socialistische mutualiteiten en P&V Verzekeringen de voornaamste aandeelhouders in Multipharma Groep. P&V Verzekeringen is een kleindochter van PS Holding, een coöperatieve holding gecontroleerd door organisaties uit de socialistische beweging.
Dat de winsten van Multipharma Groep gediend zouden hebben om het slabakkende P&V Verzekeringen bij te springen, is een compleet loos gerucht, volgens Janssens. Toch zou hij graag klaardere wijn willen schenken. Multipharma Groep heeft via een ingewikkeld web van gekruiste participaties een band met PS Holding. “We hebben geprobeerd de spaghetti los te krijgen. Maar we zaten financieel te verstrengeld in elkaar en hebben de poging moeten opgeven.”
Ruzie met de zelfstandige collega’s
Eind de jaren ’70 had Multipharma Groep een goeie 80 apotheken in België. Door gestage overnames van andere ketens of zelfstandige zaken “met eigen middelen en leningen” zijn er dat vandaag 260 : 181 van de Groep zelf (6,5 miljard omzet in ’96) en 79 van filiaal Les Pharmacies Populaires Liégeoises (PPL) (1,9 miljard omzet).
Daarmee is Mulitpharma Groep met lengten voorsprong de grootste apothekenketen van België. En loopt ze daardoor in het vizier van het NCMV. Die wil de apotheken teruggeven aan de (zelfstandige) apothekers. Het NCMV pakte daarom enkele maanden geleden uit met een wetsvoorstel dat apotheken verplicht 51 % van hun aandelen in handen te geven van de apotheker-uitbater (zie Trends van 13 februari ’97). De betrokken apotheken (lees : de ketens à la Multipharma Groep) krijgen daarvoor 6 jaar de tijd, maar moeten tegen dan alvast een jaarlijkse belasting van 5 % op hun brutomarge betalen. “Pure demagogie”, protesteert Janssens. “Waarom zouden wij als coöperatieve een belasting moeten betalen waaraan zelfstandige apothekers ontsnappen ? Wij betalen nu al meer belasting dan de zelfstandigen, want zij zitten in het forfaitair systeem.”
Nu er een moratorium ligt op nieuwe vestigingsplaatsen, is het aantal apotheken in België stilgevallen op een kleine 5300. Groeien kan enkel nog door over te nemen. Het NCMV argumenteert dat overnames van apotheken door kapitaalkrachtige groepen de concurrentie in de hand werkt, wat op zijn beurt de uitgaven in de ziekteverzekering opdrijft. “Wij nemen bijna geen apotheken meer over”, zegt Janssens. “Het zijn de zelfstandigen die elkaars apotheken overnemen. Van de 5300 apotheken veranderen er jaarlijks 8 % of ongeveer 420 van eigenaar. Slechts een tiental van die overnames nemen de leden van Ophaco ( nvdr.- de vereniging van de coöperatieve apothekenketens) voor hun rekening.”
Vooral het ristornosysteem
van de coöperatieve apotheken is een doorn in het oog van de zelfstandigen. Het zal je als zelfstandige apotheker maar overkomen dat Multipharma Groep in jouw buurt een apotheek overneemt en aan zijn klanten-coöperanten een korting geeft van 10 % op het totaal van zijn jaarlijkse aankopen. “Ons ristornosysteem is conform met de wet op de coöperatieven”, reageert Janssens.
Multipharma Groep maakte zich nog meer ongeliefd bij de zelfstandige apothekers omwille van haar dochter Equiform (zie figuur), een winkelketen die parafarmaceutische producten zoals zonnecrèmes, tandpasta’s, en andere verzorgingsproducten verkoopt. Equiform heeft zeven vestigingen één in Wijnegem en de rest in Wallonië een achtste is op komst in het shoppingcenter van Woluwe. Omzet wil Janssens niet kwijt wegens te strategisch. “Parafarmaceutische producten werden verkocht in apotheken, maar die mochten daarvoor geen reclame voeren”, zegt Janssens. “De grootwarenhuizen mochten dat wel. Gevolg was dat, hoewel de markt voor die producten groeide, het aandeel van de apotheken daarin daalde. We namen het heft in handen, en haalden de woede van het NCMV, de Orde der Apothekers en de beroepsvereniging APB (Algemene Pharmaceutische Bond) op onze nek. Nochtans vraag ik me af of de zelfstandige apothekers wel omzetverlies lijden door Equiform. We zien zelf dat bepaalde parafarmaceutische producten het in Equiform erg goed doen zonder dat de verkoop ervan in onze apotheken gedaald is.”
Geld voor buitenlandse expansie is op
Multipharma Groep heeft 41 apotheken in Moskou, 6 in Sint-Petersburg en 13 in Praag. Waarom zocht Janssens het zo ver ? “Met zijn 1900 inwoners per apotheek is België de meest verzadigde markt in Europa. In de rest van de EU heersen vaak sterk corporatisme en stringente wetten. Er zat niets anders op dan een pelgrimstocht. Vijf jaar geleden konden we in Moskou, waar 10 miljoen mensen leven, 50 apotheken overnemen, 10 % van het totaal aantal in die stad op dat ogenblik. Intussen hebben we er heel wat concurrentie van privé-sector en van een verkoopcircuit buiten de apotheken om.” Over Sint-Petersburg vertelt Janssens een gelijkaardig maar kleinschaliger verhaal, in Praag diende hij van nul te beginnen. Alle buitenlandse apotheken zijn in handen van de Luxemburgse dochter Healthfinance, die tegelijk functioneert als trader op de internationale markt voor geneesmiddelen.
Veel cijfers wil Janssens niet kwijt, behalve dat de buitenlandse exploitatie als geheel “winstgevend” is, een omzet heeft van 1,3 miljard, en 1023 werknemers telt. Voor nieuwe buitenlandse overnames heeft Multipharma Groep momenteel de middelen niet. Bovendien biedt de gezondheidszorg internationaal een troosteloze blik met overal deficits en besparingsmaatregelen.
Zit er voor Healthfinance geen mooie inkomstenbron in de parallelle import ? Want op de prijs van eenzelfde geneesmiddel zitten vaak grote verschillen naargelang van de EU-lidstaat van verkoop. “Zo simpel is het niet”, antwoordt Janssens. “Want om het goedkope medicijn uit Portugal hier in te voeren en te verkopen, moet in België geregistreerd zijn, om nog te zwijgen over andere wettelijke en praktische hindernissen. Er bestaat tegenwoordig wel een Europese registratie, maar enkel voor nieuwe producten indien de producent dat wil en alleen verplicht voor hoogtechnologische geneesmiddelen. In het algemeen behoudt ieder land zijn prijsreglementering, naargelang van de draagkracht van zijn sociale zekerheid. De farmaceutische industrie maakt daarvan optimaal gebruik door een prijszetting die de Europese markt segmenteert. Reken daar nog bij dat in België de winstmarge van grossisten en apotheken wettelijk aan banden ligt, die van de farmaceutische industrie is volledig vrij. Vreemd toch hoe geneesmiddelen wél pure commercie mogen zijn in handen van de industrie, maar eens aangekomen bij de groothandel en apothekers plots niet meer.”
JOZEF VANGELDER
WILLIAM JANSSENS (MULTIPHARMA GROEP) De oorlog om de marges tussen farmaceutische industrie en distributie staat op uitbreken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier