De gemiddelde werkloosheid in de Europese Unie ligt nog altijd op 12 procent, de jeugdwerkloosheid piekt tot 50 procent in landen als Griekenland en Spanje. De mediaaninkomens in de VS en Groot-Brittannië bevinden zich nog altijd niet op precrisisniveau. Het zijn maar enkele cijfers uit The Shifts and The Shocks: What We’ve Learned – and Have Still to Learn – from the Financial Crisis, het jongste boek van de Financial Times-columnist Martin Wolf. De econoom maakt een analyse van de huidige economische situatie, geeft zijn mening over de oorzaken van de crisis van 2007-2008 en analyseert de manier waarop de overheden de problemen hebben aangepakt.
Martin Wolfs nieuwste boek verschilt duidelijk van zijn vroegere werk Why Globalization Works. Daarin wees hij op de voordelen van vrijhandel en geliberaliseerde kapitaalmarkten. The Shifts and The Shocks is pessimistischer: een verhaal van slabakkende vraag, economische groei die niet aantrekt, en als de economie het ergens toch beter doet, dan ligt de verklaring in de sterk gestegen privéschulden in een aantal landen. De eurocrisis is nog altijd niet onder controle. De groeilanden die de financiële crisis overleefd hebben, worden voortaan ook geconfronteerd met een lage groei en schuldproblemen.
De oorzaken van de Grote Recessie zijn volgens Wolf niet te herleiden tot een te laks monetair beleid en hebzuchtige bankiers. Hij benadrukt wel dat er strengere financiële regels nodig zijn voor de banksector, maar zet alles in een historisch perspectief. In de jaren negentig en het begin van de jaren 2000 doen zich in de wereldeconomie belangrijke evoluties voor. Dat zijn de shifts waar hij het in zijn boek over heeft. Wolf vermeldt het internationale spaaroverschot dat China en Duitsland aanlegden waarbij ze meer spaarden dan investeerden, wat de intrestvoeten omlaag trok. Het vrije verkeer van kapitaal deed de rest. Er ontstond een vastgoedbubbel en het financiële systeem stortte in.
Al jaren zijn we puin aan het ruimen en Wolf analyseert de beleidsmaatregelen die het voorbije lustrum genomen werden. Het beleid van de Fed van een minder strak monetair beleid of quantitative easing krijgt goede punten. De manier waarop de eurocrisis is aangepakt, vindt geen genade. Nationale belangen speelden een veel te sterke rol. De econoom vindt ook dat er te veel aandacht was voor het begrotingsbeleid, terwijl er volgens hem beter geïnvesteerd werd in het desnoods kwijtschelden van onbetaalbaar geworden schulden. Wolf ziet in de Europese Unie ook geen heil in het Britse beleid waarbij de groei onder meer wordt gestimuleerd door de vastgoedsector sterk te ondersteunen.
Voor de westerse wereld heeft hij een weinig opbeurende boodschap: de vraag en de groei zullen er laag blijven. Wolf stelt zijn hoop in de emerging markets. De binnenlandse vraag en dus de ondersteuning van de wereldwijde economische groei zal van die groeilanden moeten komen. Wat trouwens meteen goed nieuws is voor de grote inkomensverschillen in de wereld. Die zouden op termijn aanzienlijk moeten dalen.
Martin Wolf, The Shifts and The Shocks: What We’ve Learned – and Have Still to Learn – from the Financial Crisis, Allen Lane, 2014, 466 blz., 40 euro
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier