Moet u uw geld repatriëren?

De Europese Ministerraad heeft de knoop van de Europese spaarrichtlijn definitief doorgehakt. Is het nu echt definitief uit met het bankgeheim? En wat hebben u en uw bedrijf te winnen bij de Belgische financiële amnestie? Trends biedt een antwoord op tien concrete vragen.

Wat is er voor een schatkistbewaarder aanlokkelijker dan een ‘generaal pardon’ te verlenen aan zijn weerspannige belastingplichtigen? Doe ze een boete betalen, en moedig ze voor de rest aan om hun in het buitenland verborgen kapitaal te repatriëren. Dat krikt niet alleen de fiscale ontvangsten op, het zorgt er ook voor dat de vermogens die over de grens verzeild raakten weer naar de schaapsstal komen. Die budgettaire truc doet de Zwitserse en Luxemburgse banken sidderen, maar dat maakt de rekening van de fiscus niet.

Ierland, Italië en Duitsland voerden de amnestie al in en nu volgt ook onze nieuwe federale regering. Die zit verstrikt in haar begrotingsberekeningen en loopt vooruit op de uitwisseling van informatie die voorzien is in de Europese richtlijn op de spaarfiscaliteit, die op 16 juli 2003 door de Europese Ministerraad werd goedgekeurd.

Hoeveel die maatregel, die waarschijnlijk in september doorgevoerd zal worden, de staat zal opbrengen, valt moeilijk in te schatten. Volgens ramingen van de Nationale Bank van België hebben de Belgen 174 miljard euro in het buitenland opgeborgen, vooral in Luxemburg. Rekening houdend met een boete van 5 % en de mogelijke terugvloeiing van 10 % van de bedragen die buiten België in veiligheid werden gebracht, zou de schatkist met bijna 1 miljard euro gespekt kunnen worden. Maar dat is lang niet zeker. Alles zal afhangen van de hoogte van de boete die de ‘vergeetachtige’ belastingplichtigen krijgen.

1. Kunt u van de fiscale amnestie genieten?

Alle kleine of grote Belgische belastingplichtigen die geld ‘discreet’ in het buitenland hebben ondergebracht, zullen volgens de bepalingen van het regeerakkoord “uit eigen beweging hun toestand kunnen regulariseren”. Maar dan wel op voorwaarde dat die kapitalen van meet af aan als ‘wit’ gecatalogeerd staan. Anders gezegd: dat ze het resultaat zijn van een normale spaaractiviteit of voortkomen van een aangegeven nalatenschap. De amnestie zou echter ook gelden voor het zogenaamde ‘grijze’ spaargeld, dat voordien ontsnapte aan de roerende voorheffing.

“Met andere woorden, er kan geen sprake zijn van het witwassen van zwart geld dat afkomstig is van criminele activiteiten, zoals valse facturen, BTW-carrousels, drugstrafiek of wapenhandel,” beklemtoont Thierry Afschrift, advocaat en professor Fiscaal Recht aan de ULB. De regularisering is dus gericht op de fiscale fraude, niet op de financiële criminaliteit.

2. Bent u verplicht om uw geld te repatriëren?

Fiscale amnestie komt niet automatisch neer op de repa-triëring van kapitalen die heimelijk in het buitenland geïnvesteerd werden. “Die term zaait verwarring,” zegt Maurice Eloy, advocaat en directeur van de Ecole Supérieure des Sciences Fiscales ( ESSF). “De fiscaal geregulariseerde fondsen kunnen volkomen wettelijk in het buitenland worden gedeponeerd en beheerd.” Door de gemeenschappelijke munt is het immers mogelijk dat een rekening die geopend werd in een van de landen van de eurozone in heel de zone gebruikt kan worden voor courante uitgaven.

3. Hebt u er belang bij uw geld te repatriëren?

Ja, al was het maar om op alle vlakken geruststelling te krijgen en in orde te zijn met de Belgische wetgeving. Interessant is ook dat u door de betaling van de voorheffing uw geld openlijk kunt gebruiken, bijvoorbeeld om een appartement te kopen aan de kust, of om de kinderen te helpen een eigen zaak op te zetten, of in sommige gevallen zelfs om te verhinderen dat een verborgen spaarpotje het voorwerp van chantage wordt in een familietwist.

4. Bent u dan vrijgesteld van successierechten?

Gemoedrust heeft natuurlijk een prijs. Zodra het geld gerepatrieerd is, is het ook bekend bij de fiscus. Als tot inkeer gekomen belastingplichtige bent u dan onderworpen aan de Belgische fiscale wetgeving, in voor- en tegenspoed. Wat de successierechten betreft, zijn de fiscale barema’s sinds 1936 vrijwel ongeïndexeerd gebleven, zodat de tarieven nog altijd het allure van een verbeurdverklaring hebben.

Een voorbeeld: afhankelijk van het gewest varieert de aanslagvoet voor een erfenis van 600.000 euro tussen 30 % in directe lijn en 80 % tussen derden. Met een fraai huis wordt die drempel al makkelijk overschreden. De rest van de erfenis wordt dan tegen het volle tarief belast. Tenminste in Wallonië en Brussel, want in Vlaanderen geldt een licht fiscaal voordeel omdat het roerend en onroerend patrimonium er afzonderlijk belast wordt.

Kunt u uw geld repatriëren en toch successierechten vermijden in België? In zekere zin wel. Het volstaat om de erfenisoverdracht goed te organiseren om te vermijden dat men langs de kassa moet als er een erfenis openvalt. Hoe? Door een gift van hand tot hand, met andere woorden door de effecten of geldsommen onderhands te schenken aan de erfgenamen die ze vervolgens kunnen repatriëren. De enige voorwaarde is dat de schenker drie jaar in leven moet blijven na de schenking. Het spreekt vanzelf dat de voordelen van die fiscale stimulans afhankelijk zijn van de leeftijd van de berouwvolle belastingplichtige.

5. Hoelang kan de fiscus qua successierechten teruggaan?

In de praktijk bedraagt de verjaringstermijn drie jaar als de belastingplichtige spontaan berouw betoont en vijf jaar als de fiscus zelf op het spoor komt van het geld. Concreet gezien kan de fiscus dus slechts vijf jaar teruggaan in de tijd om niet-aangegeven inkomsten alsnog te belasten.

Pas op: die termijn geldt niet voor álle successierechten. De erfgenamen moeten tien jaar wachten om eraan te ontsnappen. Maar omdat de fiscus geen inlichtingen kan vragen die meer dan vijf jaar teruggaan, staat hij ondanks alles de facto machteloos als het over inkomsten gaat die van vóór 1 januari 1998 dateren. Zelfs in het geval van een grootouder die zeven jaar geleden overleden is, bestaan er geen aanwijzingen dat een deel van de inkomsten die de jongste vijf jaar verworven werden, afkomstig was van die erfenis.

Een belastingplichtige kan dus alleen worden belast op de inkomsten die het bewuste kapitaal tijdens de jongste vijf jaar heeft opgebracht. Thierry Afschrift: “Fiscale amnestie is dus een slechte zaak voor belastingplichtigen die kapitaal dat van vóór 1 januari 1998 dateert, kunnen verantwoorden.”

6. Hoeveel zal het u kosten?

Hoeveel zal de ‘afkoopprijs’ bedragen om niet-aangegeven kapitalen wit te wassen? In de wandelgangen wordt gewag gemaakt van een belasting op gerepatrieerde kapitalen in de orde van grootte van 10%.

Is dat financieel gezien wel interessant? Helemaal zeker is dat niet. Op dit ogenblik wordt een belastingbetaler die geacht wordt te goeder trouw te zijn over drie jaar belast als hij spontaan naar zijn controleur stapt. Hij zal er dus van afkomen met een boete gelijk aan drie keer de ontweken voorheffing.

Een voorbeeld. Bekijken we een patrimonium dat in gelijke delen is samengesteld uit aandelen en obligaties, die respectievelijk een rendement van 1 % (dividend) en 5 % (coupon) opleveren. Ter herinnering: de voorheffing voor de dividenden op aandelen bedraagt 25 %, voor de obligatiecoupons is dat 15 %. De voorheffing die elk jaar ontdoken wordt, bedraagt voor de aandelenportefeuille dus 50 % van de portefeuille x 1 % rendement op dividend x 25 % roerende voorheffing, of 0,125 % van het totale bedrag. Voor de obligatieportefeuille is dat 50 % van de portefeuille x 5 % rendement op coupon x 15 % roerende voorheffing, ofwel 0,375 % van het totaal bedrag. Alles bij elkaar komt dat neer op 0,5 % van het bewuste vermogen. Op drie jaar zullen de kosten dan ook oplopen tot 1,5 % van het kapitaal. Dezelfde berekening over vijf jaar, aangevuld met een supplementaire boete van 50 % wegens aanwijzing van fraude, levert een bestraffing op van 3,75 % van het kapitaal: 0,5 % boete x 5 jaar of 2,5 %, plus een belastingaanwas met de helft (1,25 %).

Kortom: voor iemand die de voorheffing al twintig jaar ontwijkt en bovendien in de loop van die jaren rendementen op obligaties van om en bij de 15 % heeft geïncasseerd, is een dergelijke boete veeleer symbolisch. Daarom beweren sommigen ook dat de fiscale amnestie die door de regering werd uitgedokterd duurder zal uitvallen dan wanneer men een overeenkomst met de belastingcontroleur zou maken. In hun ogen zou het bovendien in bepaalde gevallen niet verantwoord zijn om zijn aandeel aan de fiscus te betalen. Thierry Afschrift: “Alle genoemde tarieven liggen hoger dan wat je betaalt als je het spontaan met de belastingcontroleur op een officieus akkoordje gooit.”

7. Welke garanties krijgt u?

Ook al is ze niet over de hele lijn financieel interessant, toch vinden juristen dat de fiscale amnestie een onmiskenbaar voordeel biedt: alleen dit systeem zorgt voor juridische zekerheid die naam waardig. We beklemtonen het nog eens: de inkomsten die onder de amnestie vallen – dus niet de inkomsten die afkomstig zijn van bedrog of witwaspraktijken – moeten gevrijwaard zijn voor om het even welke administratieve of strafrechterlijke sanctie.

“Het is belangrijk dat de maatregel duidelijk, eenvoudig en transparant is om zo een klimaat van vertrouwen te scheppen, grijze zones bij de interpretatie van de wet te vermijden en dus niet te neigen naar willekeur,” vindt Maurice Eloy, die een periode van drie jaar vooropstelt om een dergelijk klimaat van vertrouwen te creëren.

8. Kunt u uw geld wettig in Luxemburg houden?

Ja. Binnen de EU geldt een vrij verkeer van kapitaal. Het volstaat bijvoorbeeld om Belgische effecten te kopen die in België aan de bron belast worden en ze vervolgens via een handgift over te dragen aan de erfgenamen, die ze dan in alle discretie kunnen repatriëren. Een andere formule voor gefortuneerden die over minstens 1,5 miljoen euro beschikken, is de oprichting van een holding naar Luxemburgs recht met inbreng in natura van bevakeffecten. De truc bestaat erin dat die holding inkomsten zal genereren die in België niet aangegeven moeten worden, omdat vennootschappen niet onderworpen zijn aan de Europese richtlijn op de spaarfiscaliteit.

Merk ook op dat heel wat gespecialiseerde Luxemburgse producten ontsnappen aan de voorheffing die niet-ingezetenen treft op hun ‘inkomsten uit schuldvorderingen’ (dat zijn de coupons van obligaties en kasbons, de intresten op depositoboekjes enzovoort). Ter herinnering: die voorheffing zal vanaf 2011 35 % bedragen. Onder die speciale producten treffen we zaken aan als aandelen, verzekeringsproducten in het algemeen, inclusief de verzekeringsbons, de kapitalisatiebevaks die minstens 60 % aandelen bevatten enzovoort.

Overigens mag u rekenen op de Luxemburgse bankiers en verzekeraars om nog andere achterpoortjes uit te werken. Lucien Thiel, voorzitter van de Luxemburgse vereniging van banken en bankiers, verkondigt het al te graag: “Ik maak me niet ongerust. De Europese richtlijn op de spaarfiscaliteit is zo lek als een mandje, onder meer als het over investeringsfondsen gaat.”

9. Wat als u geld buiten Europa hebt zitten?

De problematiek is dezelfde, behalve dat u voorlopig niet bang hoeft te zijn voor uitwisseling van informatie. Wel voert de Europese Commissie onderhandelingen met onder andere Zwitserland en de VS om gelijkaardige maatregelen te nemen. Wat uw inkomsten betreft, zit u volkomen in de illegaliteit. Als u besluit om uw geld te repatriëren, dan kunt u dat onder dezelfde voorwaarden doen als vanuit om het even welke plek binnen Europa.

10. Moet u weg uit Luxemburg?

Rest nog een vraag: moeten gewone spaarders en eigenaars van grote fortuinen dezelfde strategie volgen? Eigenlijk ligt Luxemburg steeds minder wakker van de kleine en middelgrote spaarders die er hun coupons komen innen om aan de Belgische voorheffing te ontsnappen. Het land bouwt zijn toekomst op rond de grote fortuinen die minder getroffen worden door de Europese spaarrichtlijn omdat het vermogen bijvoorbeeld ondergebracht werd in een vennootschap.

Luxemburg maakt zich onder meer op om de fiscaliteit van de successierechten te versoepelen voor de Luxemburgse ingezetenen, ook al hebben die een vreemde nationaliteit. Er worden ook gunstige maatregelen gepland om onder bepaalde voorwaarden de vermogensbelasting en de taks op de kapitaalmeerwaarde af te schaffen. Bovendien zal het land op zijn ingezetenen een roerende voorheffing van 10 % toepassen (in plaats van 15 %), wat dus een lager tarief is dan wat de Belgische staat op zijn eigen inwoners heft.

De toekomst van de ‘couponpendelaars’ ziet er dus iets somberder uit, aangezien er in elk geval – ook in Luxemburg – een voorheffing geheven zal worden. Ze hebben er dan ook alle belang bij om hun spaarkous te repatriëren om er in onze contreien toch iets mee aan te vangen.

De ‘afkoopprijs’ voor de spaarders die de roerende voorheffing ontdoken hebben, zal tussen de 3 % en 6 % liggen.

Eigenaars van grote fortuinen hebben er geen belang bij om hun buitenlandse kapitalen te repatriëren. Kleine spaarders wel.

“Gegevens-uitwisseling? Zolang de Zwitsers niet volgen, kan België onbeperkt gebruik- maken van de overgangsmaatregel van de roerende voorheffing.” [Paul Hatry,ex-minister van Financiën]