Hoe efficiënt zijn managementcursussen? Hoe zinvol is het om urenlang naar grafieken te staren en af te tellen tot de opening van de bar? Theaterseminaries kunnen die sleur breken én de boodschap bevattelijker overbrengen, vindt Aernout Van de Panne.
“De manager van een KMO die elke dag alle post doorneemt en mordicus controle wil uitoefenen op alles wat in zijn onderneming gebeurt, bestaat nog steeds. Het is blijkbaar zeer moeilijk voor een bedrijfsleider om afstand te doen van bepaalde verantwoordelijkheden,” zegt Aernout Van de Panne. Hij heeft twintig jaar ervaring in bedrijfstraining op internationaal niveau en introduceerde een aantal bekende leiderschapstechnieken in Europa. “Eén van de technieken is dat je managers ervan overtuigt dat ze niet onmiddellijk het resultaat van hun werk hoeven te zien. Als je taken delegeert, merk je de resultaten met enige vertraging en voor veel chief executive officers is dat een grote frustratie. Maar dat maak je hen niet duidelijk via een klassieke managementcursus.”
Van de Panne heeft een alternatief klaar: het zogenaamde theaterseminarie of educatief entertainment. Zelf heeft hij verschillende producties gerealiseerd en momenteel toert zijn show Wie heeft mijn parachute gevouwen? rond in de Benelux. Het opzet: concrete oplossingen voor leiderschapsproblemen worden door acteurs middels verrassende scènes voorgesteld. De titel verwijst naar de manager die het volste vertrouwen heeft in zijn medewerkers en niet bang is om uit een vliegtuig te springen zonder te weten wie zijn parachute heeft gevouwen.
Met dit seminarie is Van de Panne niet aan zijn proefstuk toe. Het sluit aan bij andere producties als Klanten klagen nooit, zij zappen en Ach, ik deed alleen mijn werk. Het eerste richt zich tot managers en kaderleden, het tweede reikt hulpmiddelen aan voor alle werknemers. Van De Panne: “Ik ben gestart met een managementconcept op hoog niveau dat ik voor iedereen begrijpelijk wou maken. Ik heb het over empowerment in een bedrijf: verantwoordelijk zijn, initiatief nemen, autonoom kunnen handelen. Dingen die belangrijk zijn voor elke werknemer, op welk niveau men ook werkt.”
150.000 deelnemers
Van de Panne organiseerde al sinds 1981 seminaries volgens het klassieke procédé, maar tien jaar geleden besloot hij de zaken anders aan te pakken. “Aanvankelijk was het vrij eenvoudig. Ik organiseerde congressen waar Amerikaanse managementgoeroes hun theorieën uit de doeken kwamen doen,” vertelt hij. “Daar kwamen echter alleen bedrijfsleiders op af en er werd saaie kost voorgeschoteld die rechtstreeks uit managementboeken kwam. Bovendien had ik de indruk dat managers gewoon het nodige geld neerlegden om naar een goeroe als Tom Peters te komen luisteren… omdat het een goeroe is.”
Van de Panne besloot een methode uit te werken waarmee hij een groter publiek op een aantrekkelijke manier kon bereiken. “Educatief theater was het beste middel en via mijn bedrijfje Legende Education heb ik er een specialiteit van gemaakt.”
Het project begon in 1990, maar kwam aanvankelijk moeilijk van de grond. “Het is eigenlijk pas in 1995 dat we op kruissnelheid zijn geraakt. Ik had voordien immers een paar foutjes gemaakt. Zo was het concept niet eenvoudig genoeg. Het sloot nog te veel aan bij de klassieke seminaries waarbij ex cathedra een cursus wordt gedoceerd.
De beslissing om de seminaries ‘s avonds te laten plaatsvinden, was wel een schot in de roos. Bij de eerste opvoering van educatief theater waren ongeveer 800 van de 900 plaatsen bezet. Legende Education kreeg snel aanvragen voor voorstellingen in de hele Benelux met gemiddeld 300 deelnemers. Klanten klagen nooit, zij zappen is het meest bezochte seminarie in de Benelux: in vijf jaar namen 150.000 mensen deel aan een avondje educatief entertainment.
Hoe verklaart Van de Panne het succes van dit seminarie? “Ten eerste bieden we variaties aan op hetzelfde thema. Legende Education heeft bijvoorbeeld een apart concept ontwikkeld voor productiemedewerkers, personeel uit de zorgsector en ambtenaren. Ten tweede toont het seminarie het contrast tussen twee bedrijfsculturen. In het eerste bedrijf doen de personeelsleden gewoon hun werk en gaat er van alles mis. Bij de tweede organisatie hebben de medewerkers verantwoordelijkheid, handelen ze zelfstandig, werken met elkaar samen en streven een gemeenschappelijk doel na.”
Voor Wie heeft mijn parachute gevouwen? hanteert Van de Panne een vergelijkbaar principe. Op een ludieke en praktijkgerichte manier maakt hij duidelijk dat het voor een manager geen kwaad kan om bepaalde verantwoordelijkheden af te staan. “De manager moet professioneler worden en moet zijn naaste medewerkers diets maken dat ze niet langer moeten wachten op bevelen van bovenaf. Door situaties te creëren waarbij de problemen zich opstapelen, proberen we dat duidelijk te maken. Dat kan het best in situaties die tegelijk absurd en herkenbaar zijn.”
Simpel maar niet simplistisch
Een nobel initiatief, maar is het gevaar niet reëel dat zo’n drempelverlaging erg neerbuigend en belerend overkomt? Van de Panne ontkent dat het seminarie door het ludieke karakter zijn doel voorbijschiet: “Integendeel. De zaken worden simpel maar niet simplistisch voorgesteld. Educatief theater of entertainment heeft veel meer impact en diepgang dan elke andere vorm van opleiding of communicatie. Dat komt omdat beelden meer zeggen dan duizend woorden. Emoties en oneliners als ‘Een bedrijf is als een roomtaart: als één stuk zuur smaakt, gooit de klant de hele taart weg’ blijven langer bij.”
Legende Education schuwt de grote middelen niet. Het beste voorbeeld daarvan is Ach, ik doe alleen mijn werk… waarbij theater gecombineerd wordt met een musical. Net als bij de andere programma’s wordt een beroep gedaan op professionele acteurs. “Hier worden een aantal sleutelwaarden voor een gezonde bedrijfscultuur meegegeven die tegenover het kleurloze principe ‘Ik doe alleen mijn werk’ worden geplaatst. Wie daarvan uitgaat zegt: ik heb geen inzicht, ik neem geen initiatief, ik ben er enkel om mijn boterham te verdienen,” aldus Van de Panne. Het gaat om het mobiliseren van het personeel voor een missie, waarbij het bedrijf een ethisch en actief imago heeft opgebouwd.
Alle scenario’s worden door Aernout Van de Panne zelf geschreven. Een werk van lange adem, zegt hij zelf. “De voorbereiding is zeer arbeidsintensief. Ik werk wel twee jaar aan zo’n scenario. De show bevat een mengeling van managementconcepten die ik in de Verenigde Staten leerde kennen en van eigen denkwerk.” Van de Panne haalt zijn mosterd voor een deel bij Alvin Toffler: “Die had het steevast over de drie golven in onze geschiedenis: de agrarische, industriële en informatiegolf. Ik koppel daar de vierde golf aan: de ethiek. Bedrijven willen een duurzaam en ethisch imago opbouwen en concentreren zich daarbij op waarden als kwaliteit, milieuzorg, veiligheid, harmonie en communicatie. En dat kan maar met de medewerking van alle personeelsleden.”
Niet alleen op de wereld
Van de Panne klaagt niet over de reacties. “Het feit dat je voor één programma in totaal 150.000 deelnemers kunt selecteren, zegt al genoeg.” Maar hij krijgt ook kritiek. Trainingsmanagers verwijten hem dat het effect van een seminarie verzwakt door het intellectuele niveau naar beneden te halen. Van de Panne: “Daar geloof ik niets van. Zij zitten nog gevangen in het oude systeem, dat voorschrijft dat je veel tijd moet nemen om iemand op te leiden en daar desnoods twee of drie dagen voor moet uittrekken. Trouwens, als we het over een gebrek aan ernst hebben, gaan de managers evenmin vrijuit. Zij vinden seminaries een noodzakelijk kwaad en denken: ‘ik stuur mijn kaderleden naar een show en dan zijn ze een paar jaar gerust’.”
Van de Panne wordt algemeen als de pionier van het theaterseminarie beschouwd, maar een monopolie heeft hij niet. Klein Barnum, in 1992 opgericht in Gent, biedt ook theaterseminaries aan en werkt samen met de Vlerick Leuven Gent Management School. De aanpak is tot op zekere hoogte vergelijkbaar met die van Legende Education. Het businesstheater van Klein Barnum toont aan hoe de samenwerking binnen een team kan vastlopen en hoe ze verbeterd kan worden door de communicatievaardigheden aan te scherpen.
“Ik heb geen probleem met Klein Barnum,” zegt Van de Panne. “Op het principe van theaterseminaries bestaat geen copyright, alleen op mijn scenario’s. Ze moeten wel opletten dat ze niet dezelfde fout begaan die ik in mijn beginperiode heb gemaakt: te intellectueel, te seminarieachtig.”
“Theaterseminaries zijn maar een deel van onze activiteiten,” reageert Jeanne Pennings, een van de bestuurders en scenaristen van Klein Barnum en bekend van het improvisatieprogramma Onvoorziene omstandigheden. “Wij organiseren allerlei ad-hoctrainingen voor bedrijven. De seminaries hebben we pas vorig jaar opgestart omdat we ons ook tot grote groepen willen richten en omdat we ervan uitgaan dat theorie gemakkelijker wordt gevat als we ze op een humoristische manier aanbrengen.”
Alain Mouton
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier