De VDAB kan 14.185 openstaande vacatures waarvoor geen opleiding of beroepservaring is vereist niet invullen. Nochtans zijn er in Vlaanderen meer dan 50.000 werklozen die in aanmerking komen voor die jobs.
Deze cijfers tonen aan dat zich in Vlaanderen een groot probleem stelt aan de aanbodkant van de arbeidsmarkt en dat een beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd onvermijdelijk is. Het is de enige manier om een einde te maken aan de werkloosheidsval waarbij het voor werknemers interessanter is om van een werkloosheidsuitkering te leven dan te werken.
Onderzoeken hebben uitgewezen dat die werkloosheidsval in België de voorbije jaren aanzienlijk verkleind is, onder andere door premies voor kinderopvang aan te bieden. Maar zo’n maatregelen zijn blijkbaar niet voldoende om tot een goed functionerende arbeidsmarkt te komen.
Een beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd lijkt een revolutionaire maatregel, maar is het niet. In de meeste andere Europese landen bestaat zo’n systeem en heeft het een positief effect op de werkgelegenheidsgraad. Duitsland, met een uitkering beperkt tot achttien maanden, is daar een mooi voorbeeld van.
Zulke drastische maatregelen zijn onvermijdelijk als blijkt dat de wegen die in het verleden bewandeld werden niet tot een oplossing leidden. Probleem is dat de sociale partners en beleidsmakers in ons land zich lange tijd uitsluitend hebben gefocust op de vraagkant van de arbeidsmarkt. Een steeds terugkerend verhaal zijn de te hoge loonkosten. In België liggen die inderdaad zeer hoog, maar de loonkosten voor de laagste lonen zijn de voorbije jaren stelselmatig verlaagd. Dat heeft de vraag naar laaggeschoolde arbeid doen toenemen, maar het aanbod volgde niet.
Uit vraaggesprekken met werklozen blijkt dat laaggeschoolde jobs (bouwarbeider, schoonmaker, inpakker, horecapersoneel…) in hun ogen niet aantrekkelijk zijn door de ongunstige werkomstandigheden, het slechte imago van de sector of de onregelmatige uren en het weekendwerk. Veel van die argumenten houden geen steek. Ongeschoold bouwarbeider is inderdaad geen gemakkelijke job, maar wie ervoor kiest kan via opleiding snel meer verdienen omdat de productiviteit van de werknemer dan toeneemt. Bovendien kan zo’n arbeider dankzij weekendwerk en overuren een aardig extraatje bijverdienen. Die argumenten overtuigen zelden. Werkgevers klagen over een gebrek aan motivatie en arbeidsattitude bij veel kandidaten.
De VDAB en de RVA proberen dat te verhelpen. De VDAB doet dat via een intensieve werklozenbegeleiding (opleiding, attitudetraining) en de RVA via het sanctioneren van werklozen. Het aantal schorsingen van werkloosheidsuitkeringen door de RVA is de voorbije jaren weliswaar toegenomen, maar het verstrengde beleid is niet voldoende om de werkloosheid bij laaggeschoolden drastisch naar omlaag te halen. Een beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd moet daarom een onderdeel worden van het activeringsbeleid in ons land.
Alain Mouton
Politieke crisis
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier