Weekoverzicht Europa: Commissie-Juncker klopt zich op de borst

Deze week kreeg Jean-Claude Juncker zijn eindrapport van het Europees Parlement. Dat laatste stuurde ook een boze brief naar de lidstaten omdat ze al drie jaar lang een dossier rond belastingtransparantie voor multinationals blokkeren. De Europese ministers van Sociale Zaken en Arbeid keurden de principes van de welzijnseconomie goed.

De voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker verscheen deze week voor het Europees Parlement in Straatsburg voor de eindevaluatie van zijn Commissie. Al ziet het ernaar uit dat hij een maandje langer in het zadel blijft. De nieuwe Commissie van Ursula von der Leyen zal waarschijnlijk pas op 1 december van start gaan. Ze heeft vertraging opgelopen doordat het Parlement de Roemeense, Hongaarse en Franse kandidaat-Commissarissen afkeurde. Daarmee lijkt de Belgische ziekte van aftredende, voorlopige of interim-regeringen te zijn overgeslagen naar Europa.

Goed rapport

Desalniettemin zette Juncker in Straatsburg zijn afscheidstournee in. Over het algemeen was het Parlement positief. Zeker gezien de Commissie niet altijd in het rustigste vaarwater heeft kunnen werken. In 2015 waren er de terroristische aanslagen in Frankrijk en België. In 2016 sloeg de uitslag van het brexit-referendum in als een bom. Die jaren kampte de Europese Unie ook nog eens met de zwaarste migratiecrisis ooit. En sinds zijn aantreden steekt de Amerikaanse president Donald Trump stokken in de wielen van de Europese en de wereldwijde handelsbetrekkingen. Na dat overleefd te hebben, zou je voor minder een traantje wegpinken bij je afscheidstoespraak.

Al in mei van dit jaar legde de studiedienst van het Europees Parlement de resultaten van de Juncker-Commissie op de rooster. Die schoof bij haar aantreden in 2014 tien prioriteiten naar voren, waaronder een verdieping van de monetaire unie, de digitalisering van de eengemaakte markt en een versterking van de interne markt en de industrie. Tussen haar aantreden en mei dit jaar heeft de Commissie daarvoor 547 wetsvoorstellen gelanceerd. Sommige waren verregaande en complexe dossiers, zoals GDPR of de kapitaalmarktenunie. Andere zijn weinig baanbrekende hervormingen van bestaande wetgeving. Twee derde van Junckers wetsvoorstellen is door het Parlement en de Raad gestemd, een derde is nog hangende. Een op de tien is teruggetrokken.

Kiezen uit de 361 wetsvoorstellen die het deze legislatuur wel hebben gehaald, is moeilijk, maar enkele toonaangevende dossiers zijn de privacywetgeving (GDPR), het verbod op plastic verpakkingen en de detacheringsrichtlijn voor werknemers. In andere dossiers is dan weer weinig vooruitgang geboekt, zoals een Europese depositogarantie ter versterking van de bankenunie, de verdieping van de kapitaalmarktenunie of een deftige oplossing voor de migratiecrisis door een billijke verdeling van asielzoekers over alle lidstaten.

Het toont de breedte en diepte van de werven waar de nieuwe Commissie-Von der Leyen voor staat. Zij trekt sterk de kaart van de digitalisering en de vergroening. In de 151 nog hangende voorstellen van Juncker vindt ze al een mooi pakketje om op voort te bouwen.

Succes van het Juncker-plan

Uiteraard kan zo’n afscheid niet zonder pluimen op eigen hoed te steken. Zo pochte Juncker deze week ook dat hij het aantal vrouwen in managementfuncties in de Commissie naar meer dan de beoogde 40 procent heeft getild.

De Juncker-Commissie klopte zich nog harder op de borst over het Investment Plan for Europe, beter bekend als het Juncker-plan. Dat is een samenwerking tussen het European Fund for Strategic Investments (EFSI) van de Commissie en de Europese Investeringsbank (EIB) om investeringen in de Europese Unie aan te zwengelen. En toegegeven, de resultaten ogen indrukwekkend. Sinds het Juncker-plan in 2015 van wal stak zijn, heeft het volgens de studiedienst van de Commissie in de EU voor 0,9 procent bbp-groei en 1,1 miljoen banen gezorgd. Tegen 2022 zullen dat 1,8 procent groei en 1,7 miljoen banen zijn.

In België heeft het Juncker-plan 1,6 miljard euro aan financiering toegezegd aan verschillende projecten. Met de private financieringen die dat in zijn zog trekt, zou het in ons land in totaal 7 miljard euro aan het werk zetten. Zo heeft de verhuurfirma Boels vorig jaar 50 miljoen van EFSI gekregen in het kader van duurzaam consumptie. Bouwmachines en gereedschap huren is nu eenmaal duurzamer dan ze te kopen. Verder staan er enkele windenergie- en biotechprojecten op de Belgische lijst, zoals Rentel Offshore en Kiomed Pharma.

De opvolger van het Juncker-plan is InvestEU. Hoeveel geld dat aan het werk zal zetten, moet nog in de lopende onderhandelingen voor het volgende meerjarenbudget worden bedisseld. Benieuwd of Von der Leyen een elegante manier vindt om er haar naam aan te verbinden. Suggesties mogen naar het Berlaymontgebouw worden gemaild, want met Plan-Ursula is ze niet tevreden.

Duitsland blokkeert belastingtransparantie

In de plenaire vergadering in Straatsburg gaf het Europees Parlement deze week de Europese Raad een veeg uit de pan over het dossier rond belastingtransparantie van multinationals. Het Parlement stemde met grote meerderheid een resolutie die de lidstaten aanmaant dringend tot een akkoord te komen rond een wetsvoorstel van de Commissie daarover uit 2016.

In april 2016 deed de Commissie een voorstel dat multinationals verplicht de winsten te rapporteren in het land waar ze die genereren. In belastingjargon ook wel gekend als country-by-country-reporting (CBCR). De bedoeling is belastingontwijking door multinationals tegen te gaan en ze te verplichten belastingen te betalen in de landen waar ze werkelijk hun winsten maken. Een jaar later al verklaarde het Parlement zich akkoord met de het wetsvoorstel en het CBCR-principe.

Het probleem is dat het dossier ook al sinds 2016 door de lidstaten in de Europese Raad geblokkeerd zit. Zolang de Raad niet tot een akkoord komt, kan de dialoog met het Parlement niet van start gaan om tot een finale wet te komen. Het verbaast niet dat notoire belastingparadijzen zoals Ierland en Luxemburg dwarsliggen in de Raad, maar ook Duitsland wil niet mee.

Mocht die laatste overstag gaan zouden de lidstaten de juiste meerderheid vinden om de onderhandelingen met het Parlement te beginnen. De Duitse CDU, de christendemocratische partij van Bondskanselier Angela Merkel, vreest echter dat te veel belastingtransparantie Europese multinationals benadeelt tegenover Amerikaanse. Die laatste zijn sowieso minder verankerd in de Europese Unie en hebben meer opties om hun Europese afdelingen te verkassen.

Raad zet in op welzijn

Verder kwam de Europese raad van ministers van Sociale Zaken en Arbeid deze week bijeen. Naast de vergaderingen en conclusies over efficiënt sociaal beleid, het nieuwe werken en anti-discriminatiemaatregelen, braken de ministers een lans voor een nieuwe kijk op de economie, namelijk de welzijnseconomie. Gaan paniek, het is geen pleidooi voor een grensoverschrijdend Europees saunacomplex, wel voor een beperking van de bbp-fetisj in het economische beleid. De kernboodschap was dat het bruto binnenlands product enkel rekening houdt met productiviteit en niet met welzijn en dat dat laatste meer gewicht moet krijgen in het beleid. Maar de ironie is nooit ver weg in de Europese politiek. Want het doel van meer welzijn in de economie in de vorm van meer sociale bescherming, kinderopvang, een betere work-life-balans enzovoort, is om tegen 2050 het bbp met 10 procent te doen groeien. Die paradox ten spijt kwamen de ministers donderdag overeen in hun nationaal en Europees beleid meer oog voor welzijn te hebben, waarna ze op het Schumanplein rond een kampvuur gezamenlijk Kumbaya afstaken en een ‘dutchie’ langs links doorgaven.