Wat wordt de economische koers van Kamala Harris?

Hogere belastingen voor bedrijven en grootverdieners, betaalbaar wonen, en meer rechten voor huurders: de verwachte Democratische presidentskandidaat Kamala Harris is linkser dan de huidige Amerikaanse president Joe Biden, meent Matthias Matthijs, hoogleraar aan de Johns Hopkins University in Washington DC.

Nu Joe Biden de stekker uit zijn herverkiezingscampagne heeft getrokken, kan de race naar het Amerikaans presidentschap echt beginnen. De oude, sukkelende Biden was geen partij voor Donald Trump. Vice-president Kamala Harris is dat wél, vindt Matthias Matthijs, hoogleraar Internationale Politieke Economie aan de Johns Hopkins University in Washington DC. “Harris is een antidotum voor Trump: twintig jaar jonger, vrouw, gekleurd, van Jamaicaans-Indiase afkomst, en als gewezen openbaar aanklager snedig van tong”, zegt Matthijs. “Slecht nieuws dus voor Trump, want Harris wordt een taaie tegenspeelster in de debatten. Goed nieuws voor de Amerikanen, want zij krijgen een heldere keuze.”

Blijkbaar heeft Harris nu al voldoende steun om de officiële nominatie als presidentskandidaat binnen te halen bij de Democraten.

MATTHIAS MATTHIJS. “Ze brengt een enorm enthousiasme teweeg, een soort energie die in de Democratische campagne tot nu ontbrak. Of ze ook het presidentschap zal winnen, is een andere vraag.”

Wat zeggen de opiniepeilingen over dat laatste?

MATTHIJS. “Het is nog te vroeg. De peilingen lopen nog. Maar waar Trump 3 à 4 procentpunten voorlag op Biden, is het vandaag gelijk tussen Trump en Harris, schat ik. Want veel Democraten wilden gewoon niet stemmen op Biden. En misschien zal een deel van de kiezers nu niet voor Trump stemmen, maar voor Harris.”

Analisten zijn niet zo lovend over het vice-presidentschap van Harris. Pas in de tweede helft van haar termijn kwam ze beter uit de verf.

MATTHIJS. “Ik verwacht dat de media haar nu zelfs kwaliteiten zullen toedichten die ze niet heeft. Maar ze heeft wel degelijk kwaliteiten. Zoals ik al zei, in de debatten zal ze scherper zijn dan Biden. En ze is heel goed op een belangrijk thema als abortus. Daar is Trump terecht bang voor. In buitenlands beleid en economie heeft ze dan weer weinig ervaring. Daar is ze nog niet getest geweest.”

Economisch zou ze progressiever zijn dan Biden.

MATTHIJS. “Ze is linkser dan Biden. Op het politieke spectrum staat ze tussen uiterst linkse Democraten als Bernie Sanders en Elizabeth Warren enerzijds, en de centrumfiguur Biden anderzijds. Biden is pro-vakbond, maar trok destijds veel centristische kiezers aan door ze geen schrik aan te jagen met thema’s als belastingverhoging of regulering. Harris heeft een linkser instinct. Zij zal meer ingrijpen in de economie. Ze is bijvoorbeeld een groot voorstander van betaalbaar wonen. Ik zie haar maatregelen nemen als meer rechten voor huurders, beperking van de verhoging van huurprijzen, en goedkope, door de overheid gefinancierde huisvesting.”

Ook op internationale handel heeft ze een aparte kijk, maar dan in de andere richting: ze kant zich tegen protectionisme.

MATTHIJS. “Trump wil de Amerikaanse invoertarieven op alle goederen verhogen met 10 procent, tot zelfs 60 procent voor Chinese goederen. Dat betekent hogere prijzen voor de Amerikaanse consument, luidt de kritiek van Harris. Ook hier verschilt haar instinct van dat van Biden, die eigenlijk protectionistisch is, net als Trump. Dankzij dat protectionisme had Trump eind 2016 de Amerikaanse blue collar workers op zijn hand gekregen: de blanke, laagopgeleide arbeiders van 50 jaar of ouder. Ze hadden voorheen altijd op de Democraten gestemd maar voelden zich verraden. Biden heeft die groep teruggewonnen door het protectionisme van Trump over te nemen. Harris daarentegen is minder bezig met het beschermen van jobs van angry white men. Van Harris verwacht ik veeleer dat ze zwarte vrouwen en andere minderheden uit hun huis zal proberen te krijgen en naar het stemhokje leiden, om zo de verkiezingen te winnen.”

Biden noch Trump maakt zich erg druk om het aanzwellende Amerikaanse begrotingstekort. Is Harris daarmee bezig?

MATTHIJS. “Ik heb niet de indruk. Vergeet niet: Harris kan geschiedenis schrijven. Zij zou de eerste vrouwelijke president worden van de VS, en is bovendien niet wit. Dan mag je verwachten dat zo’n president progressieve doelen heeft, en voor zo’n doelen is meestal geld nodig. Ik verwacht wel dat Harris als president de belastingen zal verhogen, wat ze allicht deels zal rechtvaardigen door te verwijzen naar het oplopende begrotingstekort.”

Welke belastingverhogingen?

MATTHIJS. “In 2019, toen zij een eerste keer presidentskandidaat was, wilde zij de vennootschapsbelasting verhogen van 21 naar 35 procent. Harris is anti-corporate: ze heeft het niet zo begrepen op de bedrijfswereld. Ook de grootverdieners mogen zich aan hogere belastingen verwachten. Dan hebben we het over mensen die jaarlijks meer dan 400.000 dollar verdienen, wat overeenkomt met bovenste 3 à 4 procent van de inkomensverdeling.”

Dat betekent dat zij de belastingverlagingen van Trump zal terugdraaien?

MATTHIJS. “Concrete uitspraken heeft ze daarover nog niet gedaan. Maar opnieuw, haar instinct is gericht op het verbeteren van het lot van de arme en middenklassegezinnen. Harris wil het verschil maken voor mensen zoals de alleenstaande moeder die werkt aan de kassa van de supermarkt. Trump heeft voor iedereen de belastingen verlaagd. Ik kan mij inbeelden dat Harris de belastingverlaging zal behouden voor bijvoorbeeld inkomens lager dan 100.000 dollar per jaar, en terugschroeven voor inkomens hoger dan 100.000 dollar. Voor inkomens hoger dan 400.000 dollar komen er dan hogere belastingen. Maar ik denk niet dat Harris daar al veel over nagedacht heeft. Met economie is ze nooit veel bezig geweest.”

De stap opzij van Biden had de interne verdeeldheid bij de Democraten kunnen aanwakkeren, maar het tegendeel lijkt te gebeuren.

MATTHIJS: “De Democratische achterban is enorm divers, veel diverser dan de Republikeinse achterban. Maar de Democraten verenigen zich nu rond Harris. Echt verrassend is dat niet. Harris is vrouw en niet blank: zo’n figuur valt politiek gemakkelijker te verkopen voor de Democraten.”