Nieuwe Europese Commissie: Von der Leyen kiest vier vrouwen voor topfuncties

De top van de nieuwe Europese Commissie zal bestaan uit vier vrouwelijke en twee mannelijke uitvoerende vicevoorzitters. Met dat statement heeft de verkozen voorzitter Ursula von der Leyen gereageerd op het feit dat de lidstaten weinig vrouwelijke kandidaten hebben voorgedragen voor de nieuwe Europese bestuursploeg.

Na haar herverkiezing tot Commissievoorzitter in juli had von der Leyen – met het oog op een genderevenwicht – aan de regeringen van de 26 andere lidstaten gevraagd om een mannelijke en vrouwelijke kandidaat-commissaris voor te dragen, maar velen onder hen sloegen dat verzoek in de wind. 

Lees verder onder de video

“Toen ik de eerste nominaties en kandidaten ontving, stevenden we af op 22 procent vrouwen en 78 procent mannen. Dat was onaanvaardbaar”, verklaarde von der Leyen dinsdag in Straatsburg bij de presentatie van de nieuwe Commissie. “Ik ben aan het werk gegaan met de lidstaten en we konden het evenwicht tot 40 procent vrouwen en 60 procent mannen brengen. Het toont aan dat we nog werk te doen hebben.”

Topfuncties: vier vrouwen, twee mannen

Met die vaststelling in het achterhoofd draaide von der Leyen de genderverhoudingen om bij de distributie van de topfuncties. Dat de Estse oud-premier Kaja Kallas het nieuwe gezicht van het Europees buitenlands beleid moet worden, was al bekend. Ook de Spaanse Teresa Ribera moet een van de zwaargewichten van de Commissie worden. Ze moet de vicevoorzitter worden die de klimaattransitie kan verzoenen met de versterking van de Europese concurrentiekracht. De sociaaldemocrate neemt daarbij ook de invloedrijke concurrentieportefeuille in handen. 

Meer verrassend is de keuze voor de Finse Henna Virkkunen, die als vicevoorzitter bevoegd moet worden voor technologische soevereiniteit, veiligheid en democratie. Daaronder valt onder meer digitalisering en spitstechnologieën, maar dus ook het toezicht op de democratische waarden en de rechtsstaat in de lidstaten. Ook de Roemeense Roxana Minzuta wordt opgestuwd tot vicevoorzitter, namelijk voor vaardigheden, onderwijs en cultuur. 

De twee mannelijke vicevoorzitters moeten de Fransman Stéphane Séjourné en de Italiaan Raffaele Fitto worden. Séjourné, die pas maandag werd genomineerd na het verrassende ontslag van Thierry Breton, wordt bevoegd voor industriële strategie en krijgt er de belangrijke portefeuille van Interne Markt bij. Fitto, de kandidaat van de uiterst rechtse regering in Italië, zou als vicevoorzitter bevoegd worden voor het cohesiebeleid en regionale ontwikkeling.  

In de nieuwe Commissie zijn voorts belangrijke portefeuilles weggelegd voor de veteranen  Maros Sefcovic (Handel) en Valdis Dombrovskis (Economie). De Luxemburgse boerenzoon Christophe Hansen krijgt het landbouwbeleid in handen. Het Europese migratiebeleid wordt het domein van de Oostenrijker Magnus Brunner. De portefeuilles Klimaat, Milieu en Energie zijn respectievelijk voor de Nederlander Wopke Hoekstra, de Zweedse Jessika Roswall en de Deen Dan Jorgensen. 

Klimaat en defensie

Vijf jaar geleden katapulteerde Von der Leyen bij haar aanstelling tot Commissievoorzitter de Green Deal en de transitie naar een koolstofvrije economie en samenleving naar de top van haar politieke programma. Dat uitte zich toen ook in de benoeming van Frans Timmermans tot eerste vicevoorzitter. De Duitse beklemtoonde dinsdag dat de klimaattransitie ook voor haar nieuwe ploeg een prioriteit zal blijven, maar door de oorlog in Oekraïne en de bikkelharde economische rivaliteit op wereldvlak hebben veiligheid en concurrentiekracht nu veel meer impact gehad op de structuur van de Commissie en de politieke richtsnoeren. “Het weerspiegelt heel hard de tijd waarin we leven.” 

Defensie bijvoorbeeld is na de Russische invasie van Oekraïne een nieuwe werf voor de Europese Unie geworden. Dat beleid, dat voornamelijk is gericht op de uitbouw van de defensie-industrie, wordt toevertrouwd aan de Litouwse ex-premier Andrius Kubilius. Ook het uitbreidingsbeleid heeft sindsdien een nieuwe adem gevonden. Die portefeuille, inclusief de ondersteuning van Oekraïne, wordt toevertrouwd aan de Sloveense Marta Kos, die wel nog niet officieel is voorgedragen door haar regering.   

Slovenië presenteerde eerst een mannelijke kandidaat, maar koos uiteindelijk voor Kos om tegemoet te komen aan von der Leyen’s verzoek om meer vrouwelijke kandidaten. Gender is echter niet het enige criterium waarbij de Duitse rekening moest houden bij de samenstelling van haar team. Ook partijpolitieke en geografische evenwichten spelen een rol bij de verdeling van de portefeuilles. Ze is daarbij afhankelijk van de kandidaten die de regeringen voorstellen, maar ze kan ook tegengas geven door hen invloedrijke of minder invloedrijke portefeuilles geven. “Er waren wel 20 lidstaten die een sterke economische portefeuille wilden, maar zoveel zijn er niet”,  

Hoorzitting in het Europees Parlement

De 26 kandidaat-commissarissen moeten nu gaan studeren. Binnen een aantal weken moeten ze immers een urenlange hoorzitting doorstaan in het Europees Parlement, waar ze getest zullen worden op hun dossierkennis, onafhankelijkheid en Europees engagement. In dat proces kunnen bepaalde kandidaten nog sneuvelen. Nadien moet het Parlement de voltallige Commissie de zegen geven, en pas dan kan de nieuwe Commissie daadwerkelijk aan het werk. 

De Commissie is het dagelijks bestuur van de Europese Unie en telt meer dan 30.000 medewerkers. Ze heeft het initiatiefrecht om Europese wetten voor te stellen aan de lidstaten en het Europees Parlement, ze houdt toezicht op de naleving van die wetten in de lidstaten, ze maakt de begroting op en heeft een aantal exclusieve bevoegheden op vlak van concurrentie en internationale handel. Elke lidstaat telt één onderdaan in de Commissie, maar hij of zij mag enkel het algemene Europese belang dienen en geen instructies ontvangen vanuit zijn thuisland. De belangen van de lidstaten worden behatigd in de Europese ministerraden.

Lees ook: