Vlaams minister-president Jambon vormde zich om van hardliner tot bestuurder

Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) maakte naam met zijn harde communautaire standpunten, maar muteerde de voorbije jaren tot een gedegen manager. Zijn ervaring in het bedrijfsleven hielp daarbij. Daar zette zijn flamingantische engagement een rem op zijn carrière.

Dat Jan Jambon (59) nu minister-president van Vlaanderen is, valt niet los te zien van zijn engagement in de Vlaamse Beweging. In de jaren negentig blies hij samen met Peter De Roover, nu de N-VA-fractieleider in de Kamer, de ingedommelde Vlaamse Volksbeweging nieuw leven in met een duidelijk pleidooi voor Vlaamse onafhankelijkheid. Het was de tijd dat de Vlaams-Waalse transfers een centrale rol in het sociaaleconomische debat innamen.

Jambon en De Roover reden het land rond om hun boodschap te verkondigen. Geen romantisch nationalisme meer, wel een verlangen naar een zelfstandig Vlaanderen, dat economisch op eigen benen kon staan. In parochiezalen en studentenaula’s was ook tijd voor een kwinkslag. Niet alleen hun boek Vlaanderen. Staat in Europa verkocht als zoete broodjes, ook het boekje Argumenten pro Belgica kon op de nodige aandacht rekenen. Wie erin bladerde, zag enkel onbedrukte pagina’s.

De Roover trad in die periode meer op de voorgrond dan Jan Jambon. De geboren Genkenaar met een diploma informatica (VUB) op zak was voorzichtiger. Jambon was volop carrière aan het maken in het bedrijfsleven. Eerst als accountmanager bij IBM (1984-1992), daarna bij SD Worx (regiodirecteur 1993-1996) en Creyf’s Interim (commercieel directeur). Van 2000 tot 2007 was Jambon directeur van Bank Card Company. In searchkringen is te horen dat Jambon toen naar de top van het bedrijfsleven had kunnen opklimmen. Maar er waren twee hinderpalen. Zijn engagement in de Vlaamse Beweging nam veel tijd in beslag. Hij was ook voorzitter van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV). En op een bepaald moment deed het gerucht de ronde dat Jambon op een lijst van het Vlaams Blok/Vlaams Belang zou staan, iets wat toen heel gevoelig lag in de bedrijfswereld.

Aanvaard door de Walen

Jambon koos wel degelijk voor de politiek, maar niet voor Vlaams Belang. Het werd de N-VA. Afkomstig uit een flamingantische familie – “niet wegens de oorlog, wel wegens de jarenlange Vlaamse economische achterstelling” – was hij actief geweest in de Volksunie, maar hij had de partij de rug toegekeerd toen die te veel naar links opschoof. Dankzij de overwinning van het kartel CD&V-N-VA in 2007 kwam Jambon in de Kamer als opvolger van Kris Peeters (CD&V), die de Vlaamse minister-president werd. Jambon schopte het enkele jaren later tot fractieleider en voerde harde oppositie tegen de regering-Di Rupo. PS’ers bevestigen dat Jambon gerespecteerd werd, “omdat hij hard oppositie voerde maar hoffelijk bleef”.

De toon veranderde toen de Zweedse coalitie van premier Charles Michel (MR) in 2014 aantrad. Jambon werd vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken, maar kreeg de banbliksems van de PS over zich heen. Onder meer omdat hij in 2001 speechte op een bijeenkomst van het Sint-Maartenfonds, een vereniging van voormalige Oostfronters. Dat het ging om een toespraak om mensen te ronselen voor een betoging tegen het Lambermont-akkoord, kon niet overtuigen. Evenmin als het argument dat de PS in de jaren zeventig nog een Egmontpact afsloot met de Volksunie, die toen ex-Oostfronters in de Senaat telde.

De communautaire hardliner Jambon verwierf met zijn manier van besturen evenwel respect in Wallonië. Hij staat bekend als een man die luistert en kiest voor de diplomatische aanpak. “Toen ik ging spreken in Wallonië, voelde ik aanvankelijk een sterke vijandigheid”, zei Jambon daarover. “De burgemeesters spraken met mij omdat het niet anders kon. Maar het wantrouwen ebde snel weg.” De relatie met Franstalige collega’s in de federale regering was hartelijk. Jambon was de eerste om Charles Michel te feliciteren toen die werd aangesteld tot voorzitter van de Europese Raad.

Met dank aan de methode-Michel

Jan Jambon is en blijft een radicale flamingant. Toen N-VA-voorzitter Bart De Wever in de aanloop naar de verkiezingen van 26 mei verklaarde dat hij kandidaat Vlaams minister-president was, werd daar zelfs in de N-VA geen geloof aan gehecht. Jambon zat in polepositie. Vlaanderen is zijn biotoop en als Vlaams-nationalist komt hij thuis op het Brusselse Martelaarsplein. Goed bestuur klinkt hem als muziek in de oren. Over de recente Vlaamse onderhandelingen is te horen dat Jambon als manager de andere politici meetrok. Wanneer er groepsdiscussies waren, deed de latere minister-president de partijvoorzitters in aparte gesprekken naar elkaar toe groeien. De methode-Charles Michel wordt dat genoemd.