‘Silogedrag schaadt onze economische gezondheid’

Als regio’s zoals Europa grote hoeveelheden van het vaccin zouden claimen, zou dat leiden tot een negatieve economische impact van 1 biljoen dollar per jaar. Dat zegt Katleen De Stobbeleir, professor leadership aan de Vlerick Business School.

We’re in this together. Zo proberen veel bedrijfsleiders de moed erin te houden. “We komen er samen door”, zegt u ongetwijfeld in uw bubbel. Als Belg maken we deel uit van de ploeg van 11 miljoen, als Europeaan van de club van 750 miljoen. Maar het virus heeft het op de wereldclub van 7,7 miljard gemunt. In een complexe en langdurige crisis is samenwerking in die wereldclub van levensbelang. Want laten we eerlijk zijn, de belangen van onze verschillende ploegen staan soms lijnrecht tegenover elkaar. In tijden van crisis laten teams, bedrijven en wellicht hele samenlevingen zich verleiden tot silogedrag, of de onwil tot samenwerking. Om dit virus en de economische gevolgen ervan te verslaan, moeten we dat silogedrag laten varen.

De ploeg waar het vandaag om draait, is die van 7,7 miljard. Dat wordt een pittige oefening in teambuilding. De lessen blijven dezelfde. Een daarvan is als ploeg te blijven functioneren, ook in moeilijke momenten. Maar hoe doe je dat in een ploeg van 7,7 miljard? En welke ploeg drijft jouw beslissingen? Het belang van die vraag werd mij eind januari pas echt duidelijk.

Verslikte u zich ook in uw koffie toen u hoorde dat noch AstraZeneca noch Pfizer de ‘beloofde’ vaccins tijdig zou leveren? Voelde u ook enige geruststelling toen Europees commissaris voor Gezondheid Stella Kyriakides duidelijk maakte dat Europa stappen zou ondernemen als de contracten niet werden nageleefd? Mijn conclusie bij Kyriakides’ toespraak was eenvoudig: zie je wel dat Europa, de ploeg van 750 miljoen, nut heeft? Zie je wel dat samenwerking de sleutel is om complexe problemen op te lossen?

Het zijn hoogdagen voor leiderschapsprofessoren. In mijn lessen zou ik de parallel met het bedrijfsleven kunnen trekken. Dat het van levensbelang is om samen te werken met andere bedrijven en organisaties. Maar mijn Europese ploegmentaliteit bleek al gauw totaal misplaatst. Ik kwam tot dat inzicht dankzij een radio-interview. Ruth Roets sprak met Gilles Van Cutsem, dokter bij Artsen Zonder Grenzen in Zuid-Afrika, over de vaccinatiestrategie in dat zwaar getroffen land. De arts benadrukte dat vaccinnationalisme zinloos is. Hij pleitte voor een wereldwijde aanpak. Hij zei dat niet alleen de humanitaire gevolgen maar ook de economische gevolgen niet te overzien zouden zijn als rijke regio’s zichzelf vaccins toe-eigenen ten koste van arme regio’s. Zijn woorden schudden de academicus in mij wakker. Had ik me schuldig gemaakt aan vaccinnationalisme bij het bekijken van Kyriakides’ toespraak? Ik vond een opvallend rapport van het World Economic Forum. De conclusie was duidelijk: als regio’s zoals Europa grote hoeveelheden van het vaccin zouden claimen, zou dat leiden tot een negatieve economische impact van 1 biljoen dollar per jaar. En nog verbluffender: de economische schade zou voor de rijke regio’s veel erger zijn dan bij een wereldwijde aanpak. Want als het virus mondiaal kan blijven circuleren, blijven ook de gevaccineerde regio’s kwetsbaar.

De conclusies van dit rapport bevestigen organisatieonderzoek dat aantoont dat in tijden van crisis werknemers, hele teams en soms hele bedrijven zich laten verleiden tot silogedrag. Maar net die mentaliteit kan leiden tot de ondergang van diezelfde individuen, teams en bedrijven. Gelukkig is er een remedie tegen die ziekte. En die is eenvoudiger dan u denkt. Drie gerenommeerde onderzoekers, Tiziana Casciaro, Amy Edmondson en Stijn Jang, geven drie op onderzoek gebaseerde tips: (1) bekijk de wereld af en toe door de ogen van een ander, (2) verruim je ploeg en (3) stel de juiste vragen. Stelt u zichzelf daarom even deze vragen. Met welke ploeg identificeert u zich het meest? En wat is de impact daarvan op de andere ploegen waartoe u behoort?