Samaras duwt Griekenland richting chaos

De Griekse premier Antonis Samaras kiest voor de vlucht vooruit. Hij wil volgende week het parlement al laten stemmen over een nieuwe president, twee maanden vroeger dan gepland. Maar wellicht lukt dat niet, en dan zijn parlementsverkiezingen onvermijdelijk. De kans dat links dan aan de macht komt, is groot.

In een reactie op de plannen van Samaras ging de Griekse beurs 8 procent onderuit, en schoot de rente op overheidsobligaties 50 procentpunten hoger. De markten vrezen dat de linkse partij Syriza aan de macht kan komen. Die heeft al herhaaldelijk gezegd dat ze niks wil weten van de besparingen die door Europa worden opgelegd.

Begroting

De verrassende demarche van Samaras komt er nadat zijn regering een betwistbare begroting voor 2015 had ingediend. In de nacht van zondag op maandag nam het een begroting aan die uitgaat van een tekort van 0,2 procent van het bruto binnenlands product (bbp). In dertig jaar heeft Griekenland nooit zo dicht tegen een begrotingsevenwicht gezeten.

Of hebben de Grieken weer eens hun cijfers verbloemd, deze keer omdat ze af willen van het internationale steunprogramma dat al jarenlang pijnlijke besparingen oplegt in ruil voor financiële hulp?

Het zou niet de eerste keer zijn dat ze creatief omspringen met hun begroting. In het voorjaar van 2010 kreeg het land de volle laag, toen bleek dat de overheidsfinanciën er veel slechter aan toe waren dan Griekenland had laten uitschijnen. De creatieve boekhouding moest destijds de toetreding tot de euro verzekeren.

“Geen zotte cijfers”

Met de creativiteit lijkt het deze keer mee te vallen. De Europese Commissie voorspelt een Grieks begrotingstekort van 0,1 procent volgend jaar, de OESO houdt het op 0,5 procent. In beide gevallen is dat niet ver van het tekort van 0,2 procent dat Athene verwacht.

“De Grieken hanteren geen zotte cijfers”, zegt Bart Van Craeynest, de hoofdeconoom van de vermogensbeheerder Petercam. “Maar daarmee zitten ze nog lang niet aan het einde van hun problemen.”

Volgens de Europese Commissie zal de Griekse werkloosheidsgraad volgend jaar uitkomen op 25 procent, de schuldgraad op 168,8 procent van het bbp. “Dat zijn nog steeds extreem hoge cijfers”, zegt Van Craeynest.

“Die hoge schuld kan Griekenland enkel torsen dankzij de lagerentepolitiek door de Europese Centrale Bank (ECB). Op termijn wordt een nieuwe schuldherschikking onvermijdelijk. Als de Grieken nu op eigen benen moeten staan, zijn ze nog altijd failliet.”

Syriza

Voor volgend jaar verwacht Athene een groei van 2,9 procent. Ook dat cijfer is niet overdreven. De Europese Commissie voorspelt eveneens een groei van 2,9 procent, de OESO ziet de economie groeien met 2,3 procent.

“Mooi, maar de Griekse economie is nog altijd een kwart kleiner dan voor de crisis”, zegt Van Craeynest. “Er is groei, omdat een economie niet kan blijven krimpen. Zie het niet als een teken van sterkte, wel als een terugkaatsing na een zware val.”

Na meer dan vier jaar van besparingen, en financiële hulp met een totale waarde van 245 miljard euro, is Griekenland nog altijd zo goed als weerloos. “Ik zie echt niet in hoe de Grieken er op eigen houtje uit raken”, zegt Van Craeynest. “Toen ze enkele maanden geleden aankondigden dat ze onder de internationale steun uit wilden, waren de financiële markten in paniek. Dat zegt genoeg.”

Griekenland kan enkel hopen dat de ECB de rente nog jarenlang laag houdt. “Als de Grieken gedurende een tiental jaar bovendien een groei van zo’n 3 procent kunnen voorleggen, zie ik de toestand een beetje normaliseren.”

De politiek is cruciaal, aldus Van Craeynest. “Zullen de Griekse politici tien jaar krijgen? Premier Antonis Samaras wil vervroegde verkiezingen vermijden, om de extreem linkse partij Syriza buiten te houden. Maar verkiezingen komen er hoe dan ook, vervroegd of niet. Een politieke omwenteling kan de helft van het werk verloren doen gaan.”

Argentinië

Volgens Geert Gielens, de hoofdeconoom van Belfius, draait het niet alleen om de Griekse politiek. De kwestie gaat terug op de verdeeldheid in de Europa over hulp aan lidstaten in moeilijkheden.

“Aan de ene kant heb je de voorstanders van steun”, zegt Gielens. “Aan de andere kant heb je de politici die het strikter willen spelen: als landen te gemakkelijk hulp krijgen, verdwijnt de stimulans om te saneren. Het is moeilijk te voorspellen welke van de twee strekkingen zal winnen.”

Blijft de Griekse kwestie dan maar hopeloos voortduren? “Het was utopisch om te verwachten dat de Griekse crisis na vier jaar voorbij zou zijn”, zegt Gielens. “Kijk naar Argentinië. Ook dat land blijft in het sukkelstraatje. Het kost vele jaren om zo’n problemen recht te trekken.” (J.V.)