Russisch geld voor Oekraïne: wat betekent dit voor Euroclear en de Europese belastingbetaler?

De lidstaten van de Europese Unie zetten vanaf juli de opbrengsten van bevroren Russische tegoeden in voor militaire ondersteuning aan Oekraïne. Voor die actie steunt de EU op de Belgische financiële gigant Euroclear. “Het gaat niet om een confisquatie van de effecten. Dat zou desastreuze gevolgen hebben voor de geloofwaardigheid van de EU en van de euro.”

Euroclear is het grootste Europese settlementhuis. De onderneming, met hoofdzetel in Brussel, had eind maart 2024 voor 39.000 miljard euro effecten in bewaring. Daarvan zijn ongeveer 200 miljard euro Russische tegoeden. Die Russische activa zijn door het Westen bevroren, om Rusland te straffen voor de invasie van Oekraïne. De effecten leveren wel inkomsten op onder de vorm van rente- en dividendbetalingen.

Euroclear parkeert dat geld in cash bij de ECB, en profiteert daarbij van de gestegen rente. In het eerste kwartaal van 2024 realiseerde de onderneming daarop 1,2 miljard euro nettowinst. Op jaarbasis zou het gaan om 3 tot 4 miljard euro. Dat geld wil Europa nu aanwenden om wapens te kopen voor Oekraïne en het land te steunen in zijn strijd tegen Rusland. Trends.be vroeg aan bankenexpert Patrick Claerhout om uitleg.

Wat houdt het Europese plan in en vormt het een bedreiging voor de internationale handel? Vertrouwen komt te voet, en vertrekt te paard. Zeker daar waar het financiën aangaat…

PATRICK CLAERHOUT. “De Europese ministers hebben beslist dat 90 procent van de winsten die Euroclear boekt op de Russische activa in een fonds zal worden gestort waarmee Europa de productie en de aankoop van wapens voor Oekraïne zal financieren. Het gaat dus om het aanwenden van de winsten en niet om een confisquatie van de effecten.

“Dat laatste zou desastreuze gevolgen hebben voor de geloofwaardigheid van de EU en van de euro. Een inbeslagname van activa zou onvermijdelijk leiden tot een vertrouwensbreuk in het wereldwijde financiële systeem. Nogal wat landen zouden het niet aanvaarden dat het Westen zich op die manier opwerpt als een scherprechter. De kans is reëel dat zij hun activa uit Europa zouden weghalen en andere wegen zoeken voor hun effectenverkeer. En de euro dreigt te kelderen, omdat zijn rol als reservemunt in de wereldwijde deviezenhandel zou worden uitgehold.”

Wat betekent dit voor Euroclear?

CLAERHOUT. “Voor Euroclear en de Belgische regering is het confisqueren van de Russische activa een no-go. Euroclear heeft immers wereldwijd klanten, ook in China en het Midden-Oosten. Die landen zouden zich bij een inbeslagname van de Russische activa de vraag stellen of ze hun eigen tegoeden niet beter ergens anders onderbrengen dan bij Euroclear. Het settlementhuis zou op die manier een pak klanten kunnen verliezen.

‘Confisquatie zou de Amerikanen verlossen van de interne politieke twisten tussen Republikeinen en Democraten om geld vrij te maken voor Oekraïne’

Patrick Claerhout (Trends)

“Maar ook het aanwenden van de winsten die de Russische tegoeden opleveren is niet zonder risico. De Russische eigenaars verzetten zich daartegen. Zij gaan ervan uit dat die inkomsten hen toebehoren. Ze trekken met hun zaak naar Russische rechtbanken, waar ze vaak gelijk krijgen. Voor Euroclear leidt dit tot belangrijke juridische kosten. Het Europese plan voorziet dat 10 procent van de ‘Russische’ winsten bij Euroclear blijven zodat het bedrijf zich kan indekken tegen de juridische claims. De vraag is of dat geldpotje volstaat voor Euroclear om voldoende reserves en kapitaalbuffers opzij te zetten.”

Waarin zit de winst voor Europa of de Europese belastingbetaler?

CLAERHOUT. “Als Europa een deel van de winsten van Euroclear aanwendt voor wapens en defensiemateriaal voor Oekraïne, dan moeten de landen dat geld niet zelf financieren. Het geld dat via Euroclear naar het zogenaamde Europese vredesfonds gaat, zal de bijdrages van de individuele lidstaten verkleinen.

“Dat is trouwens de reden waarom de Verenigde Staten het liefst alle Russische activa zouden confisqueren. Op die manier zou er bijna 200 miljard euro beschikbaar zijn om Oekraïne te steunen. Dat zou de Amerikanen verlossen van de interne politieke twisten tussen Republikeinen en Democraten om geld vrij te maken voor Oekraïne. Zo duurde het eerder dit jaar maanden voor het Congres een hulppakket ten belope van 60 miljard dollar goedkeurde.”

Zijn er nog banken die winsten boeken op het Russische geld dat bij hen geparkeerd staat?

CLAERHOUT. “Daarover heerst grote onduidelijkheid. In elk geval heeft een Russische rechtbank onlangs voor miljarden aan activa van de banken Commerzbank, Unicredit en Deutsche Bank in Rusland bevroren. Dat lijkt een Russische tegenmaatregel omdat die banken zelf Russische activa in Europa blokkeren.”

Lees ook: