Pieter Timmermans (VBO): ‘De Green Deal is geen groeimotor’

De landbouwsector is kritisch voor de Green Deal, die te strenge normen zou opleggen om de Europese Unie tegen 2050 klimaatneutraal te maken. Ook de rest van de economie heeft bedenkingen. Volgens VBO-topman Pieter Timmermans heeft de Commissie-Von der Leyen te weinig aandacht gehad voor de concurrentiekracht van de bedrijven.

De voorbije vijf jaar was de Green Deal het paradepaardje van Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Die moet de Europese Unie tegen 2050 klimaatneutraal maken. Maar de Green Deal krijgt meer en meer kritiek. Onlangs schoot de landbouwsector met scherp: men is het teveel aan reglementitis en de strenge milieunormen beu. Een vergelijkbare boodschap is te horen in werkgeverskringen. Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) heeft zijn rapport over de Europese Commissie-Von der Leyen klaar en geeft die een onvoldoende.

“De Green Deal had te weinig aandacht voor de competitiviteit”, zegt VBO-topman Pieter Timmermans. “Het Belgische bedrijfsleven steunt de groene transitie en kiest er resoluut voor een deel van de oplossing te zijn. Maar de Green Deal is geen groeimotor. Men is vergeten dat men daar een echte Industrial Deal aan moet koppelen, een competitiviteitspact als aanvulling. Zonder het ene kan het andere niet slagen. De Europese Commissie loopt voorop als een generaal, maar kijkt onvoldoende achterom om te zien of de troepen – de burgers en de bedrijven – nog volgen. De Verenigde Staten lanceerden ondertussen hun Inflation Reduction Act (IRA), waardoor subsidies het aantrekkelijk maken daar te investeren.”

De Europese Commissie versoepelde als reactie tijdelijk de staatssteunregels. Een goede zaak?

PIETER TIMMERMANS. “Frankrijk en Duitsland, samen goed voor nagenoeg driekwart van alle staatssteun in de EU, zagen het graag gebeuren. De Europese staatssteunregels waren nochtans in het leven geroepen om kleine lidstaten te beschermen tegen de grote. Het versoepelen van de staatssteunregels was nefast voor België.

“Ondertussen taant de Europese concurrentiekracht ten opzichte van de Amerikaanse. In 2008 had de EU een hoger bruto binnenlands product (bbp) dan de VS: 16,29 biljoen dollar tegenover 14,77 biljoen dollar. Veertien jaar later, in 2022, is het bbp van de EU gestagneerd op 16,75 biljoen terwijl het bbp van de VS is omhooggeschoten naar een indrukwekkende 25,44 biljoen dollar.”

Moet die versoepeling van de staatssteunregels worden teruggedraaid? En moeten de doelstellingen van de Green Deal naar beneden?

TIMMERMANS. “Ik wil het positief benaderen. Het VBO lanceert naar aanleiding van de Europese verkiezingen een aantal voorstellen die de basis kunnen worden voor een echte Industrial Deal die aansluit bij de Green Deal. Ik maak de vergelijking met vroegere discussies over het sociale Europa. Als je de koek wil verdelen, moet je hem eerst groter maken. Zo moet de focus opnieuw liggen op de versterking van de interne markt. 43,2 procent van het Belgische bbp hangt af van de intra-Europese handel in goederen. Dat is veel meer dan het Europese gemiddelde van 20 procent en maakt van ons land een van de sterkst geïntegreerde economieën in de interne markt.
“Neem de belemmeringen weg en die winst kan tegen eind 2029 oplopen tot liefst 713 miljard euro, berekende de Europese Commissie. Concreet stoten onze ondernemingen nog op te veel belemmeringen voor het vrije verkeer van goederen, diensten en kapitaal. Die hebben te maken met de aanhoudende, en zelfs toenemende, versnippering van de interne markt.

“Een voorbeeld. Als je als Belgisch bedrijf je product wilt verkopen op een onlineverkoopplatform, en je goederen worden gestockeerd in verschillende lidstaten of je voorraden worden opgeslagen net over de grens wegens de obstakels voor e-commerce in ons land, dan moet je voor elke buitenlandse voorraad een btw-nummer aanvragen en een btw-aangifte doen.

“Europese richtlijnen worden bovendien nog te vaak te laat of zelfs incorrect omgezet, waarbij België bijvoorbeeld op het gebied van milieu of consumentenbescherming regels invoert die strenger zijn dan Europa eist. Soms worden die richtlijnen op een verschillende manier omgezet in de regio’s van ons land. Dat vormt bijkomende obstakels.

“Daarnaast is er de overdreven regelgeving. Onlangs hoorde ik van een Europees Parlementslid dat er meer dan 5.000 bladzijden nieuwe Europese regelgeving aan bedrijven worden opgelegd, met bijkomende administratieve lasten.”

Bij het recente boerenprotest kwamen de gesprekken over handelsakkoorden tussen de EU en andere continenten onder vuur. Komt de door de Europese Commissie aangestuurde vrijhandel onder druk?

TIMMERMANS. “Het beleid van deze Commissie op het vlak van handelsverdragen is teleurstellend. In de afgelopen vijf jaar kwam enkel het handelsverdrag met Nieuw-Zeeland tot stand. De onderhandelingen over een handelsakkoord met Australië geraken maar niet afgerond. Australië is nochtans een historische bondgenoot van Europa en deelt onze waarden en normen. Bovendien heeft het de strategische grondstoffen en mineralen die we nodig hebben om de duurzame transitie waar te maken. Voorts is er weinig tot geen vooruitgang met Mercosur (een groep Zuid-Amerikaanse landen, nvdr) en India. Er is ook nog altijd de impasse over bepaalde handelskwesties met de Verenigde Staten, zoals de permanente afschaffing van tarieven op Europees staal en aluminium. Daarenboven hinken we nog achterop met de ratificatie van acht vrijhandelsakkoorden. Nochtans zijn sommige van die akkoorden al vele jaren geleden gesloten.”