OPEC+ en de strijd om de olieprijs: ‘Doemscenario van stagflatie dreigt’

De hogere olieprijs wakkert de inflatievrees weer aan. Volgens Ole Hansen, het hoofd grondstoffen bij Saxo Bank, leidt het oliekartel OPEC+ ons met zijn beleid van productieverlagingen zelfs naar stagflatie: een periode van aanhoudend lage groei en galopperende prijzen.

Een vat Brentolie – toonaangevend in Europa – kost meer dan 94 dollar en noteert zo tegen het hoogste niveau sinds november vorig jaar. De aankondigingen van Saudi-Arabië en Rusland, de belangrijkste spelers in het oliekartel OPEC+, om minder olie op te pompen en uit te voeren, missen hun doel niet.

U schrijft in een nota aan beleggers dat de OPEC+ met zijn productieverlagingen de afgelopen maanden vooral hogere prijzen wilde verkrijgen. Dat in plaats van de aanhoudende bewering dat de verlagingen bedoeld zijn om de markt stabiel te houden.

OLE HANSEN. “Er is een sweet spot in de markt, waarbij de prijzen niet te heet zijn voor consumenten en niet te koud voor producenten. Op dit moment is de markt duidelijk in beweging. Ik denk dat de heersende gedachte was dat deze sweet spot ergens achteraan 80 dollar per vat ligt, aangezien Saudi-Arabië behoefte heeft aan relatief hogere olieprijzen. Maar dat lijkt niet meer het geval. De Saudi’s willen nog hogere prijzen.

“De productie van het oliekartel daalt, terwijl de geschatte productiecapaciteit stabiel blijft. Hierdoor is de beschikbare reservecapaciteit gestegen tot boven de 6 miljoen vaten per dag.

“Stijgende reservecapaciteit en stijgende prijzen voor ruwe olie gaan zelden goed samen, maar aangezien de grote producenten zich momenteel houden aan de afgesproken productielimieten, lijkt de verleiding om de productie te verhogen in dit stadium beperkt. Deze prijsstijgingen komen er dus niet omdat de wereld zonder olie zit. Er werd een politieke beslissing genomen om de prijzen te ondersteunen, wat we op dit moment doen. Dat is waar we als consumenten onder lijden.

‘Krapte zit vooral bij de brandstofproducten, met name diesel’

Ole Hansen (Saxo Bank)

“Krapte zit vooral bij de brandstofproducten, met name diesel. Sommige raffinaderijen gingen dicht tijdens de pandemie en, aangezien de wereldwijde vraag naar brandstof nog altijd stijgt, ook al zitten we in een groene transformatie, is het duidelijk dat de overgebleven raffinaderijen worstelen om de vraag bij te houden. Maar dat is niet de grootste oorzaak van die flinke prijsstijgingen in het Westen natuurlijk. Als we kijken naar het dieseltekort: ruwe olie die gemakkelijk tot diesel te verwerken is, komt vooral uit Rusland en het Midden-Oosten. Daar zien we die politieke productieverlagingen.”

Stagflatie

Mogen we ons aan een gepeperde herfst verwachten?

HANSEN. “De vraag is of de mondiale economische vooruitzichten in staat zijn dat soort prijsniveaus te handhaven en te ondersteunen. En welke impact de prijzen zullen hebben op de inflatie. Tot nu is het effect nog niet doorgesijpeld in de inflatieverwachtingen, ondanks die recente prijsstijging. Dat geeft aan dat de obligatiemarkt op dit moment vrij gematigd is.

“Maar als dat verandert, wordt dat een uitdaging voor de centrale banken die, vooral in de Verenigde Staten, een rentepiek naderen en graag hun focus willen verleggen naar renteverlagingen. Volgend jaar zou dat kunnen betekenen dat de rente langer op een hoog niveau blijft. Dat kan de economie in een zwakkere positie brengen en daarmee uiteindelijk de vraag schaden.”

‘Europa bevindt zich nu zeker in een stagflatiescenario’

Ole Hansen (Saxo Bank)

U waarschuwt voor een stagflatiescenario in het Westen.

HANSEN. “Intussen is de Europese bouwsector de auto-industrie gevolgd met een vrij aanzienlijke productiekrimp. Eerst hadden we al de chemie, die leed onder de hoge energieprijzen, en dat nog steeds doet. Het is echt moeilijk om te zien wat daar aan te doen is. Europa bevindt zich nu zeker in een stagflatiescenario. En we vechten nog altijd tegen inflatie, wat de nasleep is van de hoge energieprijzen die we het afgelopen jaar zagen.

“Wat de Verenigde Staten betreft: dat land voelt nu pas echt de impact van de snelle rentestijging van het afgelopen anderhalf jaar. Het is nog altijd de mening van Saxo Bank dat dit een negatief effect zal hebben op de groeivooruitzichten. Misschien krijgen de Verenigde Staten een stagflatie-lightscenario: een situatie waarbij de vraag is verzwakt, terwijl de prijzen nog hoog zijn.”

“Het derde en het vierde kwartaal zullen zwaar zijn voor bedrijfswinsten in de Verenigde Staten”, schreef Saxo eerder. “Omdat de omzetgroei afneemt terwijl de kosten (lonen en energie) hoog blijven.”

HANSEN. “We verwachten dat de winstmarges onder druk komen te staan, inderdaad. Daarbij is de recente piek in de energieprijzen ook een duidelijke zorg voor de consument. Die betaalt nu seizoensgebonden de hoogste prijs voor benzine en diesel in vele jaren, zo niet op recordniveau. De dreiging van stagflatie is er zeker, al duurt het misschien wat langer voor ze bewaarheid wordt. Het duurt even voordat hogere financieringskosten van bedrijfsschulden niet alleen invloed hebben op de bedrijven zelf, maar ook op particuliere consumenten.”

The West versus the Rest

De Amerikaanse president Joe Biden heeft verschillende keren gepleit bij OPEC+ om de productie te verhogen. Tevergeefs. Ooit klonk Amerika’s stem veel luider. Moeten we OPEC+ zien als deel van ‘the Rest’ in de strijd van the West versus the Rest?

HANSEN. “De invloed van het Westen op de OPEC is veel kleiner, simpelweg omdat wij niet meer zijn grootste klant zijn. Zolang China bereid is dat soort prijzen te betalen en niet protesteert, zullen we waarschijnlijk niet veel doeltreffende politieke druk vanuit het Westen, vooral de Verenigde Staten, zien. Naarmate de Verenigde Staten hun eigen productie verhogen en zo een grotere speler worden op de wereldmarkt, ook in de export, neemt hun invloed op het oliekartel af.”

Kunnen we rekenen op een afname van de Chinese vraag, nu de economie daar lijkt te bekoelen?

HANSEN. “De grootste Chinese oliemaatschappij zei onlangs al bijna een piek te zien in het verbruik van fossiele brandstoffen. De Chinezen zijn de grootste producenten van elektrische voertuigen. Ze zijn de grootste producent van zonnepanelen. We hebben misschien een piek gezien in de Chinese binnenlandse consumptie. Wat we nog niet hebben gezien, is een piek in de Chinese import. Want China heeft de laatste jaren ook zijn raffinagecapaciteit opgebouwd. Als de binnenlandse vraag vertraagt, zullen die raffinaderijen natuurlijk kijken naar de internationale markten om hun brandstofproducten te exporteren. En dat is nu al een tijdje een erg winstgevende handel, simpelweg omdat China olie met een korting koopt van Iran, maar ook van Rusland. Dat maakt de inkomsten van die raffinaderijen erg hoog.

“Dus zolang dat het geval blijft, zolang er krapte is op de brandstofmarkt en China een belangrijke raffinaderij is, zullen we de vraag niet noodzakelijkerwijs zien afnemen. China blijft zo veel mogelijk olie opnemen om die om te zetten tot brandstof en terug te verkopen op de markt.”

‘OPEC+ is op weg om de centrale bank van olie te worden’

Ole Hansen

Conclusie: OPEC+ komt ongehavend uit de energieoorlog.

HANSEN. “Ik denk dat we gerust kunnen zeggen dat, tenzij we een wereldwijde recessie zien en een daling van de vraag zoals tijdens de pandemie, het vermogen van de OPEC+ om de prijs te dicteren aanzienlijk is verbeterd. Je zou kunnen zeggen dat ze op weg zijn om de centrale bank van olie te worden. We hebben maar beperkte middelen om daartegenin te gaan, omdat de kosten van energie in het algemeen hoog blijven.

“Waar we volgens mij zeker van kunnen zijn, is dat de volatiliteit nog wel een tijdje zal aanhouden. Want als je door mensen genomen beslissingen hebt die de prijzen beïnvloeden, dan kunnen die door mensen genomen beslissingen weer worden teruggedraaid. En dan zullen we moeten afwachten hoe de markt daarop reageert.”

Lees ook: