‘Of Afghanistan nu stabiliseert of niet, Biden is de architect van het Amerikaanse verval.’

‘De Amerikaanse president Jo Biden predikt internationale samenwerking en leiderschap. Dat uitgerekend hij Trump in chaos overtreft, maakt van Afghanistan zijn politiek Waterloo’, zegt professor Marc De Vos.

Is Joe Biden de nieuwe Donald Trump? Als je Afghanistan overziet, zou je het denken. Er is de doelstelling van een Amerika dat het stuur van de wereld theatraal loslaat. Er is de koppige koerswending, een bevriende regering, een hulpeloze bevolking en verbijsterde geallieerden aan hun lot overlatend. Er is de betweterige miskenning van de eigen inlichtingendiensten en de verwaarlozing van de scenarioplanning. En er is een president die een debacle verdedigt als consequent beleid.

Maar deze keer gaat het niet om een vuilbekkende egotripper van reality-tv-signatuur. Het gaat om een president met decennia ervaring in buitenlandse zaken, een pleitbezorger van het multilateralisme, verkozen met de boodschap dat Amerika terug is. Biden staat voor professionalisme en competentie. Hij predikt internationale samenwerking en leiderschap. Dat uitgerekend hij Trump in chaos overtreft, maakt van Afghanistan zijn politiek Waterloo.

Biden wil Amerika nationaal en internationaal versterken om China in mondiaal leiderschap naar de kroon te steken. De tactische terugtrekking uit Afghanistan moest dat grotere strategische doel dienen. Dat is anders uitgedraaid. Amerika projecteert geen sterkte, maar zwakte. China en Rusland denken in termen van beschavingen en eeuwen. Amerika kan zelfs geen twintig jaar aan. Biden demonstreert de zwakheid van het democratische Westen en draagt zelf bij tot de post-Amerikaanse wereld.

De taliban hebben de VS en de NAVO verslagen op het slagveld en aan de onderhandelingstafel. Dat is de realiteit, ook al heeft Biden die zelf gekozen. Je wordt geen overwinnaar door voor het verlies te kiezen. Een operatie die gestart was om Al Qaida uit te roeien, eindigt met een regime dat Al Qaida ondersteunt en herbergt. China, Rusland en Pakistan worden tot toenadering en samenwerking gedreven om de regio te stabiliseren. In het slechtste geval erven ze een terrorismestaat die duistere machtspolitiek kan dienen, in het beste geval kunnen ze de taliban rehabiliteren en recupereren voor hun regionale agenda. In alle gevallen vullen ze het machtsvacuüm van een krimpende Amerikaanse invloedssfeer.

Amerikaans leiderschap staat voor waarden en mensenrechten. Maar Afghanistan laat Amerika over aan de barbaren. “You break it, you own it“, zei Colin Powell ooit aan president George Bush Jr. over Irak. De schrijnende scènes van wanhopige vluchtelingen, radeloze burgers en geïmproviseerde evacuaties zijn dus een Amerikaanse erfenis. Straks volgen de humanitaire catastrofes, de middeleeuwse wreedheden en de genadeloze onderdrukking van alle vrouwen en meisjes. Dat is nu eenmaal de essentie van de taliban. Die heeft al eerder verzoening en verlichting gepredikt om, zo stevig in het zadel van de macht zitten, terreur te brengen. Het is alleen een kwestie van tijd en van gradatie.

Amerikaans leiderschap vergt strategische flexibiliteit voor samenwerking en allianties met gelijkgestemde regimes en bevriende mogendheden. Er was een middenweg tussen bezetten en opgeven. Amerika had Afghanistan relatief stabiel en aan de westerse kant kunnen houden tegen een draagbare militaire en budgettaire kostprijs. Amerika had daarvoor de samenwerking met de NAVO, begonnen in de nadagen van de aanslagen van 11 september 2001, kunnen doortrekken. In plaats daarvan is Biden erin geslaagd zelfs de Britten en de Duitsers te schofferen.

Waarnemers stellen dat Biden voor de Amerikaanse kiezers de populaire keuze maakt. Maar Amerikaans leiderschap is er alleen gekomen omdat de Amerikaanse presidenten in de twintigste eeuw daarin hun aarzelende kiezers hebben geleid. De president die daarmee brak, heette Donald Trump. Of Afghanistan nu stabiliseert of niet, Biden is de architect van het Amerikaanse verval.