Nu de bitcoin piekt: wat met de digitale euro?

Het debat over de Europese digitale euro (CBDC) valt samen met de opmars van de bitcoin, ‘s werelds grootste digitale maar decentrale munt. Het project voor de digitale euro lijkt te varen zonder kompas: het is vooral duidelijk wat men níét wil.

De Europese Centrale Bank (ECB) publiceerde begin december haar tweede voortgangsrapport over de digitale euro. Hoewel een officiële lancering pas na 2025 verwacht wordt, wordt het rapport gezien als een belangrijke stap in de richting van de komst van een centraal gecontroleerde digitale munt voor de eurozone.

Concurrentie met Mastercard

Het rapport bevat nieuwe regels om betalingen met de digitale euro overal in de eurozone op dezelfde manier te laten verlopen. Die regels zijn opgesteld in overleg met consumenten, handelaars en betalingsdiensten.

• Een concreet voorbeeld van zo’n regel is de invoering van minimale standaarden voor de gebruikerservaring van de digitale euro. Dat betekent dat betalingsdiensten aan bepaalde eisen moeten voldoen bij het ontwerpen van de digitale-euro-ervaring, zoals gebruiksvriendelijke apps en eenvoudige betaalmogelijkheden. Het doel is om ervoor te zorgen dat iedereen de digitale euro probleemloos kan gebruiken, ongeacht de bank of de dienstverlener.
• Ook onderzoekt de ECB tegoedlimieten voor de digitale euro. Die limieten moeten voorkomen dat mensen te veel digitaal geld bij de centrale bank parkeren, wat banken in de problemen kan brengen. Een mogelijke oplossing is het ‘reverse waterfall‘-systeem: als je digitale euro’s boven de limiet hebt, worden die automatisch teruggestort naar je gewone bankrekening.
• Een opvallend punt in het rapport is de concurrentie tussen Europese en niet-Europese betalingsdienstverleners. Volgens de ECB biedt de digitale euro kansen voor Europese spelers om nieuwe betaaloplossingen te ontwikkelen. De infrastructuur zou hen helpen bestaande systemen op te schalen en efficiënter te maken, met een breed netwerk voor betalingen met de digitale euro. Dat moet de concurrentie versterken en de afhankelijkheid van niet-Europese aanbieders, zoals Visa en Mastercard, verminderen.
• Daarnaast meldt de ECB de aanvraagperiode te hebben afgesloten voor bedrijven die willen meewerken aan de ontwikkeling van de digitale munt.

Unfaire concurrentie

De digitale euro is een project waar centrale banken, onder leiding van de ECB al sinds 2015 aan werken. Het idee achter een CBDC is om een digitale versie van contant geld te creëren die volledig wordt gereguleerd en ondersteund door centrale banken en overheden. Dat moet zorgen voor snellere betalingen en lagere transactiekosten, zowel online als offline.

Toch stuit het project op weerstand. Voorstanders, zoals voormalig Eurocommissaris Valdis Dombrovskis, wijzen op de geostrategische voordelen: de digitale euro zou Europa minder afhankelijk maken van buitenlandse spelers zoals de Verenigde Staten en China, die al werken aan hun eigen digitale munten. Maar critici trekken de noodzaak in twijfel en waarschuwen voor grootschalig toezicht en een ongelijk speelveld voor commerciële banken. “Als mensen direct een rekening bij de ECB kunnen openen, is dat oneerlijke concurrentie”, stelt Trends-hoofdeconoom Daan Killemaes. “De digitale euro is een oplossing die op zoek is naar een probleem”, betoogt N-VA’er Johan Van Overtveldt.

Die kritiek blijft niet zonder gevolgen. Zo stapte de Duitse Europarlementariër Stefan Berger, die het wetgevingsproces rond de digitale euro leidde, onlangs op. Berger wilde vermijden dat hij werd beschuldigd van het bewust vertragen van het project, omdat hij almaar sceptischer stond tegenover de lancering van zo’n govcoin. Hij verwoordde de zorgen van kleine Duitse banken, die vrezen dat de digitale euro spaarders zou aanzetten hun geld massaal bij commerciële banken weg te halen. “Zodra het wordt overgeboekt, is het niet langer geld van de bank”, waarschuwde Berger, die wees op het gemiddelde Duitse spaartegoed van 3.000 euro.

Europese bitcoinreserve

Het debat over de digitale euro loopt gelijk met de recente waardestijging van de bitcoin. Voorstanders van de bitcoin, zoals de Franse Europarlementariër Sarah Knafo (van het extreemrechtse Reconquête), zien in de adoptie van cryptomunten een belangrijk antwoord op de gecentraliseerde controle die de digitale euro met zich zou brengen.

In het Europees Parlement waarschuwde Knafo voor de “totalitaire verleiding” van de ECB en pleitte ze voor het aanleggen van een strategische bitcoinreserve. Volgens haar zou dat burgers beter beschermen tegen inflatie en slechte economische keuzes van overheden. Knafo bekritiseert ook de Europese nadruk op regulering en belastingen van crypto, terwijl landen als El Salvador en de Verenigde Staten cryptomunten juist omarmen. Ze verwijst naar Fed-voorzitter Jerome Powell, die de bitcoin onlangs “digitaal goud” noemde, wat volgens haar aantoont dat de cryptomarkt een blijvende rol speelt. Critici vrezen dat de digitale euro zelfs de toegang tot de bitcoin en andere cryptovaluta zou kunnen beperken, wat indruist tegen het principe van financiële vrijheid.

Lees ook: