‘Nachtwerk voor e-commerce komt te laat in België: toch kunnen we opboksen tegen bol en Amazon’

Anderhalf jaar liep in België een proefproject dat nachtwerk mogelijk maakte voor e-commercebedrijven, zonder toestemming van de vakbonden. Maar geen enkel bedrijf heeft zich aan het experiment gewaagd, weet De Standaard. Hoe komt dat? En kan België nog een vuist maken tegen spelers zoals Amazon en bol, die net over de grens zitten? Retailexpert Pierre-Alexandre Billiet legt het uit.

Het was vorig jaar een van de crisismomenten in de federale regering. De socialisten stonden in juni lijnrecht tegenover de liberalen over de vraag hoe nachtwerk in de retailsector moest worden georganiseerd. De liberalen en de werkgevers klaagden dat de starre houding van de vakbonden ertoe leidde dat Belgische retailers niet konden opboksen tegen grote buitenlandse e-commercespelers, zoals bol. De organisatie van het nachtwerk, dat bij ons toestemming van de vakbonden vereist en al vanaf 20 uur ingaat, was volgens hen het grote obstakel.

Uiteindelijk viel een felbevochten compromis uit de bus: bedrijven konden in een proefproject stappen om zonder goedkeuring van de vakbonden gedurende achttien maanden de nacht te verlaten, van 20 naar 24 uur. Ze mochten wel geen enkele werknemer verplichten in het proefproject te stappen, en mochten alleen met vrijwilligers werken.

‘Jaarlijks miljardenverlies’

Goed vijftien maanden later blijkt dat geen enkel bedrijf in zo’n project is gestapt. Dat staat in een rapport van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) over e-commerce in ­België. Het rapport somt wel zes ­retailers op die ‘s nachts werken, waaronder Torfs, Colruyt en Vanden Borre, maar die hebben allemaal een akkoord met de vakbonden.

“Ons land loopt al jarenlang miljarden mis, doordat we buitenlandse bedrijven het werk laten doen. Hoeveel het precies is, kunnen we niet becijferen, maar de schade is aanzienlijk. De vraag is wat nog de toegevoegde economische waarde van soepelere regels rond nachtwerk is.” Dat zegt Pierre-Alexande Billiet, retailexpert bij Gondola. “Veel e-commercebedrijven hebben hun hele businessmodel al aangepast aan een werking zonder nachtarbeid. Soepelere regels halen de grote bedrijven zoals bol en Amazon niet van de ene op de andere dag naar België.”

Pieter Timmermans van het Verbond van Vlaamse Ondernemingen (VBO) stelde in De Ochtend op Radio 1 dat bedrijven niet zitten te wachten op een experiment. Ze willen een beleid.

PIERRE-ALEXANDRE BILLIET. “Het is heel duidelijk dat we niet tot een sectorakkoord zullen komen. Er is in de sector ook geen geloof meer in een politieke bijdrage, noch in een positieve bijdrage van de vakbond. De bedrijven die met nachtarbeid werken, doen dat al in overeenstemming met hun vakbonden. Voor alle andere bedrijven is er ook al een oplossing: werken met partners in het buitenland. Ons land is zo klein dat we makkelijk vanuit Nederland, Duitsland of Frankrijk kunnen worden bediend.”

‘Vakbonden hebben jaar na jaar slagen binnengehaald zonder toe te geven aan economische evoluties. Maar uiteindelijk kun je de economische factoren niet tegenhouden’

Pierre-Alexandre Billiet, Gondola

“Het is ook niet verwonderlijk dat de vraag bij Belgische bedrijven naar soepele regels rond nachtwerk erg laag is. Kijk naar bestellingen die nog dezelfde dag geleverd worden. Die zijn al succesvol in onze buurlanden, maar niet bij ons. Belgische bedrijven willen er niet in investeren, omdat de kosten te hoog zijn in vergelijking met de opbrengsten.”

Is het feit dat geen enkel bedrijf in het proefproject is gestapt, een trofee voor de vakbonden? Timmermans stelde ook al dat de vakbonden in deze discussie een machtige positie hebben, zo dicht tegen de sociale verkiezingen.

BILLIET. “Dat laatste kan ik volledig onderschrijven. De rol van de vakbonden is heel complex in ons land. België is geen puur liberaal land, zoals Nederland dat is. Anderzijds kennen we hier ook geen Rijnlands model, waarin de vakbond mee om de tafel zit in de raden van bestuur. Voor zaken als deze, rond nachtwerk of Delhaize, biedt de vakbond voornamelijk tegenkracht zonder dat die mee naar een oplossing zoekt.

“Of dit een trofee is voor de vakbonden? Dat hangt ervan af. Ik beschouw dit eerder als blindheid. Vakbonden hebben jaar na jaar slagen binnengehaald zonder toe te geven aan economische evoluties. Maar uiteindelijk kun je de economische factoren niet tegenhouden. Dat hebben we bij Delhaize gezien, waar de rol van de vakbond plots was uitgespeeld en waar winkels zonder meer werden verzelfstandigd. “

Zal de economische factor ook in dit geval nog een rol spelen, of zullen onze bedrijven altijd moeite blijven hebben om op te boksen tegen buitenlandse spelers?

BILLIET. “Ik denk dat de situatie steeds moeilijker wordt voor onze bedrijven. Ik zie een kans in een echte sprong. Dat wil zeggen dat we onze buurlanden bijbenen door de huidige stap rond nachtwerk over te slaan en meteen al een stap verder te kijken. Er lopen in Belgische bedrijven schitterende projecten rond de automatisering in de logistiek. Bij Colruyt rijden de eerste zelfrijdende heftrucks. Bpost heeft in verschillende centra Active Ants-robots, die het logistieke proces van webshops voor hun rekening nemen (zie video hieronder). Inmiddels heeft het het roboticabedrijf volledig ingelijfd.

“Het logistieke proces kan verregaand worden geautomatiseerd. Daar ligt een kans voor onze bedrijven. We kunnen ons de vraag deze uitkomst niet beter is. Misschien wel, want wie wil die vreselijke jobs van Amazon? De trein van nachtwerk is voorbijgereden, maar wie weet, halen onze bedrijven een hogere productiviteit dan onze buurlanden dankzij automatisering.”

Bekijk ook: