Moeten linkse partijen in Europa het voorbeeld van de Deense Mette Frederiksen volgen?

De sociaaldemocrate Mette Frederiksen is op weg om de nieuwe premier van Denemarken te worden. Haar recept: een economische ruk naar links met meer sociale uitgaven, gekoppeld aan een streng migratiebeleid.

Een lidkaart kopen van de Zuid-Afrikaanse anti-apartheidspartij ANC. Dat was de eerste politieke daad die Mette Frederiksen, de winnaar van de Deense parlementsverkiezingen, op haar vijftiende stelde. Dat was in 1992. Lang geleden, zeker als we zien met welk programma ze als sociaaldemocratische partijvoorzitter naar de kiezer stapte. Frederiksen beloofde een streng migratiebeleid. Zo moeten niet-Europese migranten worden teruggestuurd naar Noord-Afrika. Denemarken mag slechts een maximumaantal niet-westerse vluchtelingen opvangen. Socialdemokratiet, zoals haar partij in het Deens heet, eist strengere eisen voor gezinshereniging, zoals talenkennis, opleiding en werkervaring. Geen enkele buurt of school mag meer dan 30 procent niet-westerse migranten tellen.

Die standpunten legden de partij geen windeieren. De sociaaldemocraten zijn na de verkiezingen met 25,9 procent van de stemmen de grootste partij. In het Deense parlement rijven ze 48 van de 179 zetels binnen. De linkse partijen hebben 91 zetels, terwijl de rechterzijde er nog 75 overhoudt. Socialdemokratiet verloor stemmen aan radicaal linkse partijen, maar won er ook bij van de rechtse populistische Deense Volkspartij, die zakt van 21 naar 8 procent.

37 uur werken

De Deense Volkspartij beheerste de voorbij jaren de politiek. Vanuit de oppositie gaf ze gedoogsteun aan de rechtse regering van Lars Lokke Rasmussen. Die voerde een asiel- en migratiebeleid dat bij de strengste van West-Europa behoorde. Criminele asielzoekers werden verbannen naar het eiland Lindholm. Kinderen van migranten die niet vlot Deens spreken, mogen niet naar school. Niet-Denen bouwen enkel sociale rechten op als ze minstens 37 uur werken.

Frederiksen eiste van haar parlementsleden dat zij die maatregelen van de minderheidsregering steunden. In 2015 namen de sociaaldemocraten een bocht, toen Frederiksen de partijleiding overnam van Helle Thorning-Schmidt. Inzake migratie keek ze naar rechts, sociaaleconomisch nam de partij een linkse afslag. Frederiksen wil dat er een einde komt aan de besparingen in het onderwijs en de gezondheidszorg. De overheidsuitgaven moeten tot 2025 met 0,8 procent per jaar toenemen. Belastingen op hoge vermogens moeten dat financieren.

Het flexicuritymodel, met een zeer flexibele arbeidsmarkt gekoppeld aan hoge uitkeringen, blijft wel overeind. Maar voor wat, hoort wat, vindt Frederiksen: de Deense welvaartsstaat kan pas in stand worden gehouden als iedereen voldoende bijdraagt en het aantal nieuwkomers wordt beperkt. “De economische deregulering, de massa-immigratie en het vrije verkeer van werknemers worden betaald door de volksklasse”, stelt Frederiksen.

Bobo-links

Met die volksklasse had de Deense linkerzijde de voorbije jaren steeds minder voeling. Frederiksen bekent dat de sociaaldemocraten te veel bobo-links zijn geworden. De kandidaat-premier pleit zelf schuldig. Ze bekritiseerde ooit ouders die hun kinderen naar privéscholen sturen, maar stuurde haar dochter wel naar zo’n privéschool.

Frederiksen komt uit een rood nest. Haar vader werkte bij de vakbond. Ze studeerde sociale wetenschappen aan de universiteit van Aalborg en had een bijzondere interesse in Afrika. Een academische carrière lonkte, maar ze koos voor de politiek. Zo schopte Frederiksen het in 2011 tot minister van Werk en in 2014 tot minister van Justitie.

Kaping van de onzekerheid

Als ze premier wordt, zal het naar Deense traditie aan het hoofd van een minderheidskabinet zijn. Ze zou voor haar sociaaleconomische plannen naar links willen kijken en voor haar migratiebeleid naar rechts. Haar strenge asielbeleid stuit wel op veel kritiek van de radicaal linkse partijen.

Toch is er bij socialistische partijen in het buitenland interesse voor de lijn van Frederiksen. Is de combinatie van een rechts migratiebeleid en een links sociaal profiel de levenslijn voor de geteisterde linkse partijen in de Europese Unie? In MO*-magazine is Jan Cornillie, voormalig politiek directeur van de sp.a, gewonnen voor de Deense aanpak: “Als we onzekere mensen willen terugwinnen op pensioenen en gezondheidszorg, gaan we hen ook moeten geruststellen over migratie. Het alternatief is een opgefokte nationalistische kaping van die onzekerheid.”