‘Minder klagen, meer veerkracht’

We zullen met de gevolgen van de crisissen moeten leren te leven. Dat betekent investeren en ons gedrag aanpassen, zegt Trends-hoofdrdacteur Wim Verhoeven.

Wat een zomer. Hadden we tijdens de hoogdagen van de pandemie met één levensgroot probleem af te rekenen, dan lijkt het nu alsof we de zeven plagen van Egypte tegelijk over ons heen krijgen. Extreme hitte, extreme droogte, een nooit geziene inflatie, een energiecrisis, lange wachttijden voor allerlei goederen, producten die er doodgewoon niet zijn, recessievrees, een toenemende armoede en dit najaar allicht ook sociale spanningen… Al die fenomenen beheersen de actualiteit, en vaak werken ze ook op elkaar in. Dat hebben we zelden eerder meegemaakt.

Veel is voorspeld of was al zichtbaar in statistieken, rapporten en grafieken. Toch hebben we de jongste decennia in de illusie geleefd dat alles maakbaar, bereikbaar en te koop is. Maar ineens botsen we tegen allerlei grenzen aan. Veel is te duur, te heet of letterlijk niet te krijgen. Plots kruipt het ook in de hoofden van de mensen. Ik heb buren die offgrid willen gaan, omdat ze het elektriciteitsnetwerk en de toekomstige prijzen niet meer vertrouwen. Anderen hebben in Spanje tussen de brandende bossen gereden en zweren dat ze nooit meer naar het zuiden gaan. Je ziet mensen ook reageren. Terwijl de energieprijzen stijgen, zijn de zonnepanelen nauwelijks meer aan te slepen. Het duurt vier tot zes maanden om een warmtepomp te installeren en voor het einde van de winter krijg je nauwelijks nog een houtkachel geplaatst.

De bedrijven reageren ook. De zinksmelter Nyrstar was afgelopen week in het nieuws, omdat het bedrijf een smelterij sluit. De kans is groot dat meer energie-intensieve bedrijven het voorbeeld van Nyrstar zullen volgen. Want terwijl Duitsland gas hamstert, worstelt Frankrijk met zijn elektriciteitsproductie. Wie veel energie nodig heeft, zal goed moeten rekenen. De problemen van 2022 zullen niet zomaar verdwijnen. Je mag hopen dat de oorlog in Oekraïne vroeg of laat stopt, en dat Europa ondertussen minder energieafhankelijk zal zijn. Maar de geopolitieke spanningen – ook met China – zitten nog maar in een opbouwende fase. In deze Trends leest u waarom de Verenigde Staten en China de spierballen laten rollen over Taiwan. Het gaat om veel meer dan halfgeleiders alleen. We blijven erg kwetsbaar en afhankelijk. De extreme droogte en de recordtemperaturen gaan evenmin zomaar weg. We zullen met de gevolgen moeten leren te leven. Dat betekent investeren en ons gedrag aanpassen.

Maar dat kan. Alleen is daar minder geklaag en meer veerkracht voor nodig. Futureproof werken, leven en consumeren. Wie voorbereid is, op verschillende systemen kan terugvallen en flexibel genoeg is om zijn of haar gedrag aan te passen, is minder kwetsbaar. Dat geldt voor overheden, bedrijven én burgers. Duitsland, met zijn gezonde overheidsfinanciën, kan een hoge energierekening beter verteren dan Italië. België is voor één keer slimmer dan Duitsland door op verschillende aardgasleveranciers tegelijk in te zetten. Scandinavië, dat verder staat met hernieuwbare energie, doet het veel beter dan de rest van Europa. Ook bedrijven die hun productieproces de jongste jaren verduurzaamd hebben, zijn nu minder kwetsbaar. Hetzelfde geldt voor iedereen thuis, in zijn of haar privé-omgeving. Een gedragswijziging, anders consumeren, investeren in hernieuwbare energie of waterbeheer is in een welvarend Vlaanderen misschien niet voor iedereen, maar wel voor veel burgers weggelegd. Wie het al deed, ziet nu veel minder af.

Als Trends in november de eerste Trends Impact Awards uitreikt, zal een van de categorieën specifiek over veerkracht gaan. We willen projecten bekronen die de aarde en onszelf beter wapenen tegen bedreigingen zoals we er nu een paar beleven. ‘Duurzaamheid’ was hét buzzwoord van de jongste jaren. Laat ‘veerkracht’ die rol maar overnemen.