Michel Van Hoey (McKinsey) over grondstoffendeal Oekraïne–VS: ‘Nog veel onderzoek en investeringen nodig’

De Verenigde Staten en Oekraïne hebben een grondstoffendeal. Wat niet betekent dat de dollars morgen al zullen binnenstromen. Er moet worden geïnvesteerd in de mijnen en er zijn vragen over de kwaliteit van sommige grondstoffen, waarschuwt Michel Van Hoey, expert van McKinsey.

In de zomer van 2021 sloten de Europese Unie en Oekraïne al een strategisch partnerschap over grondstoffen, maar een halfjaar later gooide de Russische invasie roet in het eten. Nu zijn de Verenigde Staten aan de beurt. De regering-Trump heeft een ontwerp voor een grondstoffendeal met Kiev gesloten over de gezamenlijke ontginning van de grondstoffen in de Oekraïense bodem. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky reist vrijdag naar Washington DC om de deal af te ronden. Het ontwerpakkoord voorziet onder meer in een fonds waarin Oekraïne de helft van de opbrengsten uit de ontginning zou storten. Het geld van dat fonds moet dienen voor investeringen in Oekraïne.

Maar eer het zover komt, is er nog werk aan de winkel. Met zijn sterke mijnbouwtraditie zit Oekraïne in een goede uitgangspositie, aldus Michel Van Hoey, senior partner bij de consultant McKinsey en gespecialiseerd in grondstoffen en mijnbouw. “Oekraïne heeft grote ijzerertsmijnen en grote steenkoolmijnen, waar zowel thermische kolen voor elektriciteitscentrales als metallurgische kolen voor staalproductie bovengehaald worden. Oekraïne ontgint ook mangaan. Die grondstof wordt gebruikt in staal als legeringselement.”

Wat heeft Oekraïne te bieden aan kritische grondstoffen?

MICHEL VAN HOEY. “Het land heeft uranium, die het gebruikt voor zijn kernreactoren. De capaciteit van Oekraïense uraniummijnen kan vrij makkelijk worden opgedreven. Dat zou van pas komen, nu meer en meer landen inzetten op kernenergie en de uraniummarkt dreigt te verkrappen. Oekraïne heeft ook titanium: een sterk en tegelijk licht metaal, en dus interessant voor de luchtvaart- en defensie-industrie. En dan is er nog grafiet: die is van goede kwaliteit en kan voor anodes van batterijen worden gebruikt.”

En het Oekraïense mangaan, kun je dat niet gebruiken in batterijen?

VAN HOEY. “Ja, maar dan moet je het in hoogzuivere vorm brengen. Niet alle ertsen van mangaan kun je direct opwaarderen. De geschiktheid van het Oekraïense mangaanerts voor batterijtoepassingen moet nog worden bewezen. Hetzelfde probleem rijst voor lithium – het batterijmateriaal bij uitstek. Oekraïne heeft veel lithium, maar wat is de kwaliteit ervan? Er zijn ook vraagtekens over de kostencompetitiviteit van de ontginning van het lithium. Dat moet allemaal nog worden onderzocht.”

Er rijzen ook vragen over de precieze omvang van de grondstoffenreserves.

VAN HOEY. “Er is een brede consensus over de omvang van de reserves aan uranium, titanium, grafiet en ook ijzererts. Maar om die te ontginnen, zal moeten worden geïnvesteerd in mijnen.”

Nieuwe mijnbouwprojecten nemen jaren in beslag.

VAN HOEY. “Jazeker. Oekraïne heeft wel al mangaanmijnen. Die zijn echter stilgelegd tijdens de oorlog, maar ze kunnen vrij snel worden heropgestart.”

U had het nog niet over de zeldzame aardmetalen. Heeft Oekraïne die ook?

VAN HOEY. “Oekraïne heeft zeldzame aardmetalen, maar de juiste omvang van de reserves moet nog worden vastgesteld. De achilleshiel is de raffinage. Meer dan 90 procent van de raffinage van ertsen van zeldzame aardmetalen gebeurt vandaag in China. Het Westen is zijn knowhow inzake raffinage van die materialen verloren. Die knowhow is volledig verhuisd naar China.”

Als de Verenigde Staten en Oekraïne aardmetalen opdelven, zullen ze uitgerekend bij China terecht moeten om er bruikbaar materiaal van te maken?

VAN HOEY. “Ja. Maar dat is niet anders dan wat er vandaag al gebeurt. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld worden veel aardmetalen opgedolven. Dat erts gaat per schip naar China en komt terug als magneten naar de Verenigde Staten.”