Matthias Matthijs ziet alle wegen leiden naar herverkiezing van Trump: ‘De enige oplossing is Michelle Obama’

De koppigheid van Joe Biden spreidt het bedje van Donald Trump. Voor de Amerikaanse economie is dat slecht nieuws, aldus Matthias Matthijs, hoogleraar aan de Johns Hopkins University in Washington DC. “Trumps plannen gaan maar één richting uit: hogere inflatie.” Volgens Matthijs is Michelle Obama, de vrouw van oud-president Barack Obama, de enige die Trump kan verslaan.

Enkele pijnlijke versprekingen op de NAVO-top gisteren in Washington DC deden Joe Biden opnieuw geen goed. De twijfels over de geschiktheid van de 81-jarige Amerikaanse president om zichzelf op te volgen, opgelaaid sinds een desastreus tv-optreden eind juni, zullen hem blijven achtervolgen. Maar Biden wil van geen wijken weten.

Zijn onverzettelijkheid heeft iets tragisch. De Amerikaanse economie groeit, de inflatie daalt, en de werkloosheid is laag. Maar door zich vast te klampen aan de macht, leidt Biden zelf de aandacht af van zijn goed economisch rapport, en dat is dan weer een godsgeschenk voor zijn rivaal Donald Trump. “Niet langer Donald Trump geldt als de egoïst en narcist die zijn eigenbelang vooropstelt. Het team van Trump kan dat imago nu afschuiven op Joe Biden”, zegt Matthias Matthijs, hoogleraar internationale politieke economie aan de Johns Hopkins University in Washington DC. “De kiescampagne is een soort schoonheidswedstrijd geworden, waarbij Donald Trump de minst lelijke is, om het cru te zeggen.”

Als Biden zijn plaats zou afstaan aan een jonge en frisse kandidaat, dan wisselt de imagostrijd opnieuw, volgens Matthijs. “Dan wordt Trump weer de egoïst en narcist, die bovendien te oud en te onvoorspelbaar is om te regeren. De Democraten kunnen dan voluit uitpakken met de goed draaiende economie en de voortzetting van het beleid onder hun nieuwe kandidaat.”

Maar ook in dat scenario zijn niet alle problemen voor de Democraten opgelost, volgens Matthijs. “De Democratische Partij is een grote tent die verschillende fracties en uiteenlopende ideeën herbergt. Biden heeft het deksel altijd op de pot kunnen houden. Maar nu dreigt het deksel van de pot te vliegen. Volgens enkele commentatoren zouden de gemoederen bedaren als Biden zich zou terugtrekken uit de race en de beslissing over de Democratische kandidaat zou vallen op een open partijconventie in augustus. Maar die gang van zaken dreigt net nog meer verdeeldheid te zaaien.”

Lees ook: 10 kandidaten die Joe Biden zouden kunnen vervangen

Vicepresident Kamala Harris aanduiden als Democratische kandidaat is ook al geen eenvoudige oplossing, volgens Matthijs. “Zij heeft geen mooi palmares als vicepresident en doet het vaak slechter in de peilingen dan Biden. Bij de zwarte bevolking – vooral bij de mannen – wekt ze controverse op wegens haar harde aanpak van drugsbezit toen ze openbaar aanklager en procureur-generaal was in Californië. De enige oplossing is Michelle Obama, de echtgenote van ex-president Barack Obama. Zij is nog altijd enorm populair en zou met veel gemak Trump kunnen verslaan. Maar dat scenario is hoogstens een hypothese. Alle wegen leiden nu naar een herverkiezing van Trump.”

Big oil

Zou een herverkiezing van Trump dan zo slecht zijn voor de Amerikaanse economie? “Trumps plannen gaan maar één richting uit: hogere inflatie”, zegt Matthijs. “Hij wil de invoertarieven verhogen, tot zelfs 60 procent voor Chinese goederen. Dat zal de Amerikaanse prijzen doen stijgen. Hij wil de belastingen verlagen en de centrale bank onder druk zetten om de rente naar beneden te halen, wat de inflatie opnieuw zal aanvuren. Hij wil miljoenen illegale immigranten deporteren. Die hebben allemaal een job: in de horeca, de bouw, de dienstensector, noem maar op. Zonder migranten krijg je tekorten op de arbeidsmarkt, met weeral inflatie tot gevolg.”

Trump waant zich nog te veel in 2016, volgens Matthijs. “In dat jaar erfde Trump van zijn voorganger Obama geringe inflatie, lage intrestvoeten en een afnemend begrotingstekort. Toen het nieuws van Trumps zege destijds uitbrak, panikeerde de financiële markt eerst even, maar schakelde al snel over op gejuich: ‘Belastingverlaging? Yes!’ Vandaag ziet de Amerikaanse economie er echter helemaal anders uit, met een torenhoog begrotingstekort, hogere intrestvoeten en een hardnekkige inflatie. De inflatie is de voorbije jaren weliswaar teruggevallen van zijn coronapiek, maar blijft met 3 procent te hoog om zeker te zijn van een renteverlaging door de centrale bank in het najaar. Zal Trump in die omstandigheden de Amerikaanse economie veel beterschap brengen? Ik betwijfel het.”

Nochtans willen Biden en Trump allebei hetzelfde: heropbouw van de industrie en meer jobs voor arbeiders, de zogenoemde blue-collar jobs. “Trump wil dat doen via hogere invoertarieven (wat de Amerikaanse industrie afschermt van de buitenlandse concurrentie nvdr), Biden gelooft dan weer in overheidssubsidies”, zegt Matthijs. “Nog een belangrijker verschil: Trump zit in de broekzak van big oil, de grote oliemaatschappijen. Daarom zal hij de Inflation Reduction Act – de klimaatwet van Biden die de Amerikaanse industrie en landbouw wil vergroenen – terugschroeven.”

Waar niemand over spreekt, is dat achter de klimaatwet van Biden een existentiële strijd in de Amerikaanse politiek schuilgaat, volgens Matthijs. “Het merendeel van de Republikeinse deelstaten leeft van koolstofintensieve industrie en landbouw. Niet toevallig zijn die deelstaten de voornaamste begunstigden van de groene investeringen onder de klimaatwet van Biden. Als de investeringen daar jobs en welvaart creëren, zal de roep ontstaan om door te pakken met het groene beleid, en krijgen de Democraten er de wind in de zeilen.”

Dure hypotheken

Merkwaardig is hoe Biden noch Trump zich veel zorgen maakt om het begrotingstekort, dat nochtans danig aanzwelt. Het Congressional Budget Office van het Amerikaanse Congres schat het tekort voor 2024 op een vervaarlijke 7 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De netto-overheidsschuld schurkt tegen 100 procent aan. Ook het IMF maakt zich zorgen, en dringt aan op hogere belastingen. “Biden wil enkel hogere inkomensbelastingen voor wie jaarlijks meer dan 400.000 dollar verdient”, zegt Matthijs. “De Republikeinen willen al helemaal geen belastingverhogingen.”

In zijn eerste termijn als president heeft Trump de federale inkomensbelastingen verlaagd, maar tegelijk de aftrekbaarheid van de deelstaatbelastingen en vastgoedbelastingen ingedijkt. “Daar zijn vooral de burgers van Democratisch gezinde deelstaten het slachtoffer van. Want daar zijn deelstaatbelastingen en de vastgoedbelastingen veel hoger”, zegt Matthijs. “Zelf woon ik in het Democratische Washington DC, met hoge deelstaat- en vastgoedbelastingen. Door de maatregel van Trump betaal ik nu effectief meer belastingen dan voorheen. In staten als New York en New Jersey is het nog erger. Trump heeft de Democratische deelstaten willen straffen.”

Ander slecht nieuws is de stijgende schuld van de Amerikaanse particulieren, aangedreven door klimmende huizenprijzen en dure hypotheken, aldus Matthijs. “Veel jonge gezinnen kunnen geen huis meer kopen. De rente voor hypotheken op dertig jaar bedraagt 7 procent. Enkele jaren geleden was dat nog 3 procent. Intussen blijven de huizenprijzen maar stijgen. Jonge gezinnen sparen eerst om daarna een lening te kunnen aflossen. Maar het huis waarop hun oog was gevallen, is intussen 100.000 dollar duurder geworden. De jonge generatie voelt zich in de steek gelaten, en vindt dat Biden daar maar weinig heeft aan gedaan.”

Verdeeld

Als Biden kandidaat blijft, dan wint Trump de presidentsverkiezingen in november, denkt Matthijs. “Trump wil populair zijn, en doet graag deals. Hij zal de scherpste kantjes van zijn beleidsprogramma afvijlen, zo flexibel is hij wel. Intussen slinken de kansen van Biden. Al twee jaar tonen peilingen aan dat de gewone Amerikanen hem te oud vinden om te regeren. Sinds het tv-debat van eind juni is ook de elite in die richting omgeslagen.”

Zelfs al slaagt Biden er alsnog in om een frisse indruk maken, het zal niet meer baten, meent Matthijs. “Het tij valt niet meer te keren bij de Democraten, hun enthousiasme voor Biden is weg. De Democraten zijn verdeeld, terwijl de Republikeinen pal achter Trump staan. Trump gaat als favoriet naar de verkiezingen.”