Isabelle Gonnissen over 30 Dagen zonder klagen: ‘Als je positiever in het leven wilt staan, moet je oefenen’

In het begin is het even op je tanden bijten, maar positief denken is een gewoonte die mensen zich kunnen aanwennen, weet Isabelle Gonnissen, de bezielster van 30 Dagen zonder klagen. “De dingen van een positieve kant bekijken is een keuze die je zelf in de hand hebt. Je welzijn zal er wel bij varen.”

Vorige maandag was deprimaandag – of Blue Monday, zoals hij internationaal heet. Op die dag eind januari zouden meer mensen neerslachtig zijn dan op om het even welke andere dag van het jaar. Het wordt nog altijd vroeg donker, het besef breekt door dat het niets wordt met de nieuwjaarsvoornemens en er begint alweer een nieuwe werkweek. Is er een betere dag denkbaar om 30 Dagen zonder klagen te lanceren? Het initiatief is bedoeld om de overmaat aan gezeur, gesakker en gezanik dat we samen produceren te verminderen. De bezielster van de campagne is Isabelle Gonnissen, in het dagelijks leven verkoopdirecteur bij het chemiebedrijf Solvay.

“Voor mijn werk ben ik geregeld in het buitenland. Daar heb ik veel gezien”, vertelt ze. “Bijvoorbeeld dat je op veel plekken in Azië niet op een pensioen hoeft te rekenen en dat er in het Midden-Oosten geen werkloosheidsuitkeringen zijn. Toen kwam ik terug in België en keek ik aan tegen allemaal mopperende gezichten. Terwijl ik dacht: tel je zegeningen, het is hier écht niet zo slecht. Die overpeinzingen brachten me ertoe om in 2018 de eerste 30 Dagen zonder klagen te organiseren. De media pikten het op en de campagne werd een klaterend succes. De boodschap is: bekijk de dingen van een positieve kant, het is een keuze die je in de hand hebt. Je welzijn zal er wel bij varen.”

Minder klagen, is dat te leren in dertig dagen?

ISABELLE GONNISSEN. “Automatisch in de reflex schieten om te klagen is een gewoonte. Minder klagen is ook een gewoonte, en die moet je aanwennen. Zo worden nieuwe neurale paden gecreëerd in je hersenen. In dertig dagen kun je daarin een heel eind opschieten. Ik vergelijk het graag hiermee: als jij strakke buikspieren wil, moet je elke dag oefenen. Hetzelfde geldt als je positiever in het leven wilt staan.”

De vergelijking is verhelderend en ontmoedigend. Hoeveel mensen kent u die dagelijks hun sixpack trainen?

GONNISSEN. “In het begin is het even op je tanden bijten. Maar de beloning is immens. Je gaat je beter voelen. Dat alleen al is een motiverende kracht. Minder klagen grijpt in op drie fronten: in je hoofd, in je woorden en in je basishouding. Het goede nieuws is dat hoe meer je het je eigen maakt, hoe gemakkelijker het wordt.”

De ene persoon is van nature al meer een somberaar dan de andere.

GONNISSEN. “Ik geloof niet in de opvatting ‘ik ben nu eenmaal zo’. Hoe je reageert op een situatie, is altijd een keuze. Ik wil wel even nuanceren. Er zijn drie categorieën van zagen en klagen. De eerste gaat over futiliteiten. Je kijkt ‘s ochtends naar buiten, de regen stort naar beneden en je denkt aan de rotdag die het nog maar eens zal worden. Mijn raad is: laat dat achterwege, richt je aandacht op iets positiefs van die dag en deel het met anderen. De tweede categorie gaat over eenmalige tegenslagen. Bijvoorbeeld: je krijgt een steentje in je voorruit, je jammert: dat moet mij weer overkomen. Gun jezelf een moment om die frustratie te ventileren en relativeer dan de pech. Zo’n ster is toch zo hersteld?

“Die categorieën zijn vrij onschuldig. Anders ligt het bij de derde. Dat zijn de herhaaldelijke, oneindige jammerklachten van mensen over hun werk, partner, kinderen, noem maar op. Daar raad ik aan: kies voor verandering en kies positief. Anders daal je almaar verder af in een spiraal van negativiteit en dat ondermijnt je welzijn.”

Sommige mensen hebben echt wel redenen om te klagen, toch?

GONNISSEN. “De plaats waar je wieg staat, of je een goede relatie hebt, de klappen die het lot je uitdeelt, of je in een fatsoenlijk land woont… het is niet eerlijk verdeeld. Maar dan nog. Externe omstandigheden hebben minder invloed op iemands beleving van welzijn dan we denken. Onderzoekers schatten dat aandeel op 8 tot 15 procent. Zo’n 40 procent hangt af van je eigen activiteiten. De rest is genetisch bepaald, je wordt geboren met een al dan niet groot potentieel aan positiviteit. Dus als je gelukkiger wilt worden, heeft het niet veel zin om op externe omstandigheden te focussen. Je moet vooral werken aan je interne mindset.”

Klagen kan een motor van verandering zijn. Als arbeiders in het verleden niet hadden geklaagd over hun werkomstandigheden, was er nooit betaald verlof gekomen. Of een pensioenstelsel.

GONNISSEN. “Dat noem ik niet klagen, dat is een reëel probleem aankaarten. In dat verband is ‘omdenken’ een nuttig begrip. Het is bedacht door de Nederlander Berthold Gunster. Het helpt om bij problemen en knelpunten niet in negativiteit te blijven hangen, maar oplossingen te zoeken. Gunster zegt dat we moeten gaan van de ‘ja, maar…’ naar de ‘ja, en…’. Stel dat er op je werk een nieuw IT-systeem wordt ingevoerd en je ziet niet meteen de meerwaarde. Als je zegt ‘ja, een nieuw systeem was nodig, maar…’ begin je automatisch te klagen. Gebruik je daarentegen de zinswending ‘ja, en…’, dan volgt er makkelijker ‘…ik heb nog extra opleiding nodig’ of iets dergelijks. Dat ene woordje verschil doet iets in je hoofd.”

Na uw boek Kies positief schreef u Kies bewust. Wat is bewust kiezen?

GONNISSEN. “We denken dat het geluk ergens in de toekomst ligt en vergeten dat we het hier en nu moeten beleven. Dat houdt in dat je bij aspecten van je leven de vraag stelt: word ik hier gelukkig van? Draagt dit bij aan het doel dat ik nastreef, aan de waarden die ik koester? Als je die vragen eerlijk beantwoordt, zul je misschien iets afwijzen waar je vroeger spontaan ‘ja’ op zei. Of de moed hebben om om iets te doen waar je voorheen te schuchter voor was.”

U wijst erop dat mensen op veel manieren hun eigen geluk saboteren.

GONNISSEN. “Ik zie wel eens dat er iets goeds gebeurt in iemands leven, maar dat die persoon het zichzelf niet gunt. Omdat die denkt dat hij het niet verdient. Of het niet waard is. Of uit achterdocht. Zo verpest je het voor jezelf natuurlijk. Een klein voorbeeld: je krijgt een compliment en je wuift het weg. Of je minimaliseert het. Of je denkt: het zal niet gemeend zijn. Complimenten moet je kunnen accepteren. En ook leren om er zelf te geven, trouwens. Als je er een geeft, wees dan oprecht en zeg specifiek waarom je het geeft. Als je er een krijgt: maak oogcontact en bedank. En voel je niet verplicht direct een tegencompliment te geven. In mijn boek som ik een rist dingen op waarmee mensen hun geluk dwarsbomen. Maar ik reik ook bouwstenen aan om je geluk een stevigere basis te geven.”

Kunt u een idee geven van zo’n bouwsteen?

GONNISSEN. “Je energieniveau op peil houden. Dat doe je door op tijd rust te nemen, maar ook door inzicht te hebben in je energievreters en energiegevers. Energievreters zijn bezigheden die je uitputten en je stress bezorgen, energiegevers zijn activiteiten die je graag doet en voldoening schenken. Het is van belang de balans tussen die twee te bewaken, en desnoods een teveel aan vreters af te stoten.”

Hoe kun je als leidinggevende een klimaat scheppen waarin al het voorgaande kan gedijen?

GONNISSEN. “Als je doel is een performant team achter je te hebben, zorg dan dat je woorden en je daden in lijn liggen met dat doel. Als een van je medewerkers iets niet goed doet en je geeft geen feedback, dan saboteer je dat doel. Daarvoor moet je in je kracht staan. Daarmee bedoel ik: weten wat je waarden zijn en dat ook uitstralen. Ik denk dan spontaan aan Ilham Kadri, toen zij bijna vier geleden werd voorgesteld als CEO van Solvay. Zij stond voor een publiek van vooral ingenieurs, bijna allemaal mannen, en kreeg een vraag uit de zaal: ‘Is er iets waar u, als vrouwelijke CEO, trots op bent?’ Ik stond aan de grond genageld bij die vraag. Maar zij stond daar heel ontspannen vooraan en antwoordde: ‘Ik ben trots op mijn zoon. Hij heeft al op drie continenten gewoond en hij staat op een fijne manier in het leven.’ De zelfverzekerdheid om op zo’n moment niet pocherig uit te pakken met grootse prestaties, maar iets uit je privéleven vertellen, dát noem ik in je kracht staan.”