‘Het Griekse fitnessregime had veel eerder moeten starten’

Door de andere kant op te kijken – ook in goede tijden – maak je de kans op een groot ongeval alleen maar groter, oordeelt Trends-redacteur Jozef Vangelder.

De euro is een product van politieke euforie, en dat is de reden waarom Griekenland in 2001 lid mocht worden van de muntunie. Ware de euro een koel verstandshuwelijk geweest, dan had de Griekse boekhouding een grondige check gekregen, en was een discussie over schuldverlichting niet eens nodig geweest.

Griekenland kreeg al eens een forse schuldverlichting, in 2012. Drie jaar later zijn we blijkbaar geen stap verder. Het land kan het kennelijk nog altijd niet redden zonder een schuldverlichting, in een of andere vorm. Het is al positief dat er een consensus is. Dat het zo lang heeft moeten duren, ligt ook aan de meningsverschillen bij de geldschieters. Als mondiale organisatie heeft het IMF een andere achterban dan de Europese Unie, die op haar beurt met interne tegenstellingen moet afrekenen.

Als de Griekse crisis tot beter crisismanagement van de eurozone leidt, zal het jarenlange gesukkel tenminste niet voor niets geweest zijn. Het handboek crisismanagement zou het beste beginnen met een hoofdstuk preventie. In 2007, nog voor de start van de financiële crisis, bedroeg de Griekse overheidsschuld al meer dan 100 procent van het bbp. Maar het renteverschil tussen Griekse en Duitse overheidsobligaties was het spreken niet waard. De financiële markten geraakten pas in paniek toen de Griekse regering eind 2009 moest opbiechten dat er jarenlang met de begrotingscijfers geknoeid was geweest.

De Griekse crisis is dus niet de schuld van de kortzichtige markten. De Griekse én de Europese overheden hadden van bij het begin moeten weten dat het kleine renteverschil met Duitsland een vals signaal was. Er was immers weinig nodig om de slapende honden wakker te maken. De hoge overheidsschuld maakte Griekenland kwetsbaar, maar niemand wou dat zien. De beleidsmakers hadden het nooit zover mogen laten komen. En ging de schuld desondanks de hoogte in, dan hadden ze snel moeten ingrijpen. Door de andere kant op te kijken _ ook in goede tijden _ maak je de kans op een groot ongeval alleen maar groter.

Een vroege schuldverlichting had Griekenland vandaag meer ademruimte gegeven, zeggen de analyses. Volgens de denktank Bruegel was de schuld gemakkelijk 10 tot 20 van het Griekse bbp lichter geweest. Dat had op zijn beurt de mogelijkheid gelaten voor kleinere en dus realistischere primaire overschotten op de begroting.

Maar met een schuldverlichting alleen bouw je geen toekomst. De geldschieters hadden van bij het begin grote hervormingen op tafel moeten leggen. De Griekse economie is verstard door corrupte oligarchieën, een falende overheid en een cultuur van cliëntelisme. Griekenland was de coach potato van de eurozone. Het fitnessregime had veel eerder moeten starten.