‘Het coronavirus muteert in een politiek virus’

In de prestigestrijd die corona heet, leert de Chinese dictatuur het belang van eerlijkheid en transparantie. Dat zegt Marc De Vos, decaan aan de Macquarie University in Sydney.

Het coronavirus muteert in een politiek virus. In België is corona een alibi voor een allegaartje activisten om voor de zoveelste keer hun aversie tegen het kapitalisme, de markteconomie en een ingebeeld neoliberalisme uit te leven. In Europa is corona het vervolg van de onbeslechte eurocrisis, met alle onbeantwoorde vragen van verantwoordelijkheid en solidariteit in de Europese muntunie. Daarover ongetwijfeld meer in volgende columns.

Mondiaal is de coronacrisis verveld in een prestigestrijd tussen twee maatschappijmodellen. Aan de ene kant is er het Chinese model waarin het staatsgezag de lakens uitdeelt. Aan de andere kant is er het Amerikaanse model waar persoonlijke vrijheid en vrijwillige samenwerking de toon zetten. In het begin van de corona-epidemie leek China de prestigestrijd gemakkelijk te winnen. Zeker, het virus was in Wuhan uitgebroken. Maar de autoritaire Chinese staatsmachine had de plaag in de kiem kunnen smoren.

Westerse improvisatie en Amerikaans onvermogen verbleekten in het niets bij de daadkracht en de doortastendheid van de Chinese quarantainepolitiek. Gesterkt door zijn snelle succes in de virusbestrijding kon China de wereld met mondmaskers verleiden. De Chinese Communistische Partij leek van corona zowaar een ideologische overwinning te maken. Tot dusver de propaganda. Die is intussen ingehaald door de boemerang die realiteit heet.

De Chinese mondmaskers blijken niet te werken. Hun verdeling is geen liefdadigheid maar geopolitiek. China levert graag aan landen en regio’s waar het invloed wil – in Zuid-Europa, Centraal-Europa en Afrika. Het land rekent daarvoor nog danig door ook. De bezwering van corona in China staat op losse schroeven. Steeds meer landen twijfelen aan de waarachtigheid van de Chinese cijfers over besmettingen en sterfgevallen. Het imago van de Wereldgezondheidsorganisatie lijdt onder de perceptie van Chinese invloed.

Het is waarschijnlijk dat Chinese geheimdoenerij een lokaal virus op weg naar een dodelijke pandemie heeft gezet. Misschien komt daarover wel een internationaal onderzoek. Misschien zullen we de waarheid nooit kennen. Maar in de prestigestrijd die corona heet, leert de Chinese dictatuur het belang van eerlijkheid en transparantie. De Amerikaanse president Donald Trump organiseert de chaos en doet de waarheid dagelijks geweld aan. Maar naast hem op het podium staat een wetenschapper. In de media, bij zijn politieke concurrenten en bij zijn politieke collega’s klinken andere versies. Dat schept discussie, inzicht, verbondenheid, overtuiging en uiteindelijk een vermogen tot politieke actie dat elk autoritair bewind overstijgt.

China heeft zijn internationale coronadiplomatie overspeeld. De machthebbers in Peking geven blijk van arrogantie en manipulatie op wereldschaal. Het is nog vroeg, maar dat kan hen uiteindelijk duur te staan komen. Westerse politici, niet het minst de Amerikaanse president die voor herverkiezing strijdt, zullen wat graag schuld en boete richting Peking projecteren. Als de wereld zich tegen China keert, zal ook het binnenlandse prestige van de Communistische Partij tanen.

Na de financiële crisis van 2008 kon China met massale overheidsuitgaven de wereld voor een depressie behoeden. Anno 2020 heeft China te veel schulden en te weinig marge om opnieuw de reddende engel te spelen. China teert nog altijd op de globalisering die na corona in zijn nadeel dreigt te transformeren. Het zal niet langer de fabriek van de hele wereld kunnen blijven. Het zal niet langer vrijuit wereldwijd bedrijven en markten kunnen inpalmen.

Handel berust op vertrouwen. Dat vertrouwen taande al voor corona. De coronacrisis is een vertrouwenscrisis. Als China niet in het reine komt met de wereldopinie, zal het de wereld na corona ingaan met minder economisch potentieel, minder diplomatiek krediet, minder politiek gezag en meer verzuurde relaties. Dat is niet goed voor China. Het is evenmin goed voor de vrede en de stabiliteit in de 21ste eeuw.