Gwendolyn Rutten: ‘Met de ene hand geven en met de andere nemen: ik stap niet meer mee in die logica’

Een vlaktaks van 30 procent en hogere belastingvrije minima. Een verlaging van de vennootschapsbelasting richting 15 procent. De afbouw van het overheidsbeslag tot 45 procent van het bbp. Die voorstellen lanceert Open Vld deze week op haar partijcongres. Voorzitter Gwendolyn Rutten wil die hervormingen binnen de tien jaar uitgevoerd zien.

Een oefening maken over een efficiëntere en rechtvaardige fiscaliteit, los van de begrotingsdiscussie: dat kunnen partijen in België bijna enkel als ze een congres organiseren. Open Vld blaast vrijdag verzamelen voor haar ‘vrijheidscongres’ in Antwerpen. Enkele sociaaleconomische hervormingen die er worden besproken, zijn al bekend. Het voorstel voor een vlaktaks met één tarief van 30 procent in de personenbelasting, viel meteen op.

Maar voorzitter Gwendolyn Rutten wil niet dat de discussie zich verengt tot de fiscaliteit. “Het gaat veel breder. Onze samenleving zit op een kantelmoment. We zitten volop in de digitale versnelling en de globalisering draait op volle toeren. Het is tijd om eens te kijken of de organisatie van onze samenleving aangepast is aan die evoluties. Open Vld wil niet aan futurologie doen en nadenken over waar we in 2050 zullen staan. Ik wil wel het debat voeren over wat de komende tien jaar noodzakelijk en haalbaar is.”

“We gaan op ons congres uit van een aantal principes. Het eerste is dat je als mens het recht hebt om eerst voor jezelf te verdienen, en dat je pas daarna een bijdrage levert aan de overheid. Neem de terminologie over belastingen: die ergert mij.”

Hoezo?

GWENDOLYN RUTTEN: “Je moet in dit land eerst een belastingaangifte doen. Dat woord ‘aangifte’ alleen al: dat doe je als er ingebroken is. Daarna volgt een aanslag, nog een erger woord. En daarna een afrekening. Dat brengt me bij het tweede principe: een belasting moet aan de bron worden geïnd en bevrijdend zijn. Dat gebeurt al met de roerende voorheffing. Met de digitalisering moet dat ook kunnen voor andere belastingen. Dat kan ervoor zorgen dat we het apparaat van de fiscus afbouwen.

“Dan kom ik bij ons derde principe: het kan niet dat je meer dan de helft van wat je verdient afgeeft aan de staat. Met een brutomaandloon van 3500 euro kun je al in de belastingschijf van 50 procent terechtkomen. Tel daar nog de werknemersbijdragen uit en je komt gemakkelijk boven 50 procent uit. Dat zijn geen rijke mensen, het gaat hier om de middenklasse. Open Vld pleit voor minder en lagere belastingtarieven. Om te beginnen moet de belastingvrije som omhoog.”

Tot welk niveau?

RUTTEN: “Daarover moet nog studiewerk worden verricht. Maar de belastingvrije som mag niet beperkt blijven tot de personenbelasting. Neem de fiscaliteit als je een woning aanschaft. Nu verloopt alles zeer ingewikkeld. Afhankelijk van het klein of groot beschrijf, betaal je 5 of 10 procent registratierechten, en dan is er eventueel nog de meeneembaarheid van de registratierechten.”

Open Vld wil de eerste 100.000 euro van het aankoopbedrag vrijstellen van registratierechten. Daarboven kun je bijvoorbeeld 7 procent betalen. Dat is een sociaal voorstel, want als je een kleiner appartement koopt, betaal je bijna geen belastingen. Wil je een hele verdieping of een loft kopen, wat ik iedereen gun, dan betaal je die 7 procent wel.”

“Ik wil die logica ook doortrekken naar het erfrecht. Dat is echt een miseriebelasting. Als je een erfenis krijgt van een tante of een oom, ben je de pineut. Je moet dat bedrag meteen op tafel leggen. Daarom: maak de eerste som van een erfenis belastingvrij. Boven een bepaald bedrag betaal je wel successierechten, maar tegen een redelijk tarief.”

En wat met de vlaktaks? Verdwijnen de tarieven van de personenbelasting?

RUTTEN: “Er zou nog één tarief van 30 procent overblijven. Het is geen belastingverschuiving, maar een belastingverlaging. Ik stap niet meer mee in de logica van een taxshift, die met de ene hand geeft en met de andere hand neemt. Die lagere tarieven zijn echt nodig. Zoals ik al zei: met een brutomaandloon van 3500 euro kun je al onder het tarief van 50 procent vallen. Dat duwt mensen uit de personenbelasting richting vennootschappen. De belastingverlaging bedraagt 14 miljard euro. Met zo’n bedrag gaat iedereen erop vooruit, vandaar de term sociale vlaktaks.”

Maar daarmee zitten we meteen bij de financiering. Is die volledig op te vangen door besparingen op de uitgaven?

RUTTEN: “Ik voorzie een periode van tien jaar om die belastingverlaging door te voeren en het overheidsbeslag terug te brengen van 50 tot 45 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dat is zo’n 20 miljard euro. Dat moet haalbaar zijn. Met deze regering gaan we tegen het einde van de legislatuur voor het eerst sinds lang onder 50 procent. We zitten nu op 52 procent.”

Die 50 procent zal nipt zijn, niet?

RUTTEN: “De twee grote fases van de verlaging van de personenbelasting moeten nog op kruissnelheid komen. Net zoals nog een deel van de loonkostenverlagingen. Als je in één legislatuur van 54 naar 50 procent gaat, moet het mogelijk zijn in tien jaar naar 45 procent te gaan.”

Lukt dat in tijden van vergrijzing?

RUTTEN: “Toch wel, want er moet een debat worden gevoerd over de kerntaken van de overheid. Moet De Lijn het openbaar vervoer verzorgen? De NMBS is een monopolist. Ik wil er geen private monopolist van maken, maar je moet wel concurrentie toelaten op het spoor. En de technologie maakt veel mogelijk.

Ik begrijp niet dat een overheid alles weet, zoals wanneer je wordt ontslagen, maar dat ze niet in staat is die uitkering een maand later op je rekening te krijgen. Er zijn te veel tussenstructuren, zoals de vakbonden die de werkloosheidsuitkeringen uitbetalen. In digitale tijden moet dat automatisch kunnen.

“Daarnaast is Open Vld voorstander van de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd. Maar we kunnen het systeem wel openstellen voor zelfstandigen en mensen die van baan veranderen. Dat moedigt mensen aan om over te stappen naar een andere baan. De sociale zekerheid is dan meer een trampoline dan een vangnet.”

U zou uw belastingverlaging ook kunnen financieren met een begrotingstekort.

RUTTEN: “We spreken over tien jaar. Tegen dan zou dat begrotingstekort toch moeten zijn weggewerkt.”

Ligt de grote uitdaging om het overheidsbeslag terug te dringen niet bij het langer aan de slag houden van mensen? Nog altijd is slechts de helft van de 55-plussers aan de slag.

RUTTEN: “Daar is nog veel werk. Maar ik zie toch vooruitgang. Er was een tijd dat de VDAB stopte met activeren zodra iemand 48 werd.”

Hebt u zich in het debat over langer werken niet in de hoek laten duwen? U zette de rem op de afbouw van de gelijkgestelde periodes (periodes van niet-werken die worden gelijkgesteld aan gewerkte jaren) in de pensioenberekening van 50-plussers. Terwijl Open Vld toch altijd pleit voor een sterke band tussen werk en de hoogte van het pensioen?

RUTTEN: “Ik heb me verzet tegen een logica waarbij je mensen enkel individueel bestraft. Iemand die niets doet, wordt op dezelfde manier behandeld als iemand die 400 sollicitatiebrieven stuurt. Ik zet liever in op een specifieke aanpak voor 55-plussers.”

Open Vld pleit op haar congres ook voor een verlaging van de vennootschapsbelasting richting 15 procent. Terwijl er net een akkoord is over een hervorming van de bedrijfsfiscaliteit.

RUTTEN: “Deze federale regering voert nu al een belangrijke verlaging van de vennootschapsbelasting door. Ons voorstel gaat daarop door.”

En zal die verlaging budgetneutraal zijn?

RUTTEN: “Een verlaging van de vennootschapsbelasting hoeft voor mij niet per definitie budgettair neutraal zijn. De linkerzijde zit vast in een verkeerd denkkader. Deze hervorming versterkt onze concurrentiepositie en creëert een gunstig economisch klimaat.”

Nederland verlaagt ook de vennootschapsbelasting: naar 21 procent voor grote bedrijven en naar 16 procent voor kleine. Lopen de Belgische plannen voor tarieven van 25 en 20 procent al niet opnieuw achterop?

RUTTEN: “Precies daarom denkt Open Vld al aan de nieuwe fase. Wat nu gebeurt, is al zeer belangrijk, want anders dreigden we competitief in een nadelige positie te komen. Tegelijk zeg ik erbij dat we naar een Europese harmonisering van de vennootschapsbelasting moeten gaan. Een race to the bottom zou geen goede zaak zijn.”

Waarom de vennootschapsbelasting niet afschaffen en gewoon kijken waar de roerende inkomsten terechtkomen, om daar een belasting op te heffen?

RUTTEN: “Ik denk dat je op lange termijn nog een andere fiscale omwenteling nodig hebt. De fiscaliteit moet altijd de economie weerspiegelen. Vroeger was dat arbeid en kapitaal, nu is dat de digitalisering. In de toekomst zullen transacties veel meer worden belast, tegen een zeer laag tarief, maar met een zeer brede belastbare basis. Een transactie in de digitale wereld is een transactie, of die van Antwerpen naar Brussel of naar een Kaaimaneiland gaat.”

U pleit wel voor belastingverlagingen, maar ondertussen zet de effectentaks veel kwaad bloed bij de bemiddelde middenklasse. Het tarief kan later nog worden verhoogd als het niet genoeg opbrengt.

RUTTEN: “In een regering sluit je compromissen. En als de communisten aan de macht komen, zul je nog wat anders zien, en sommige socialisten moeten daar niet voor onderdoen. Met een centrumrechtse regering hoef je je geen zorgen maken. In onze congresteksten schaffen wij de effectentaks af, net zoals de onroerende voorheffing.”

Mark Rutte schaft in Nederland de dividendbelasting af, wij hebben een effectenbelasting en een roerende voorheffing van 30 procent. Bent u niet jaloers?

RUTTEN: “Ik ben niet jaloers. Er waait een liberale wind door Europa. Ook in Nederland wordt het belastingsysteem hervormd richting twee tarieven. Maar je mag geen appelen met peren vergelijken. In Nederland is de dividendenbelasting een voorheffing op een fictieve rendementsbelasting. En die laatste vind ik geen goed systeem.”

Nederland kan die fiscale hervorming misschien nu doorvoeren, omdat het land, anders dan België, zijn begroting al op orde heeft?

RUTTEN: “Wat in Nederland kan, moet hier ook kunnen. Het heeft het overheidsbeslag teruggebracht tot 45 procent van het bbp.”

België krijgt de begroting maar niet op orde. Heeft de regering daar niet ondermaats gepresteerd?

RUTTEN: “Deze regering heeft ervoor gekozen de begrotingsoefening zo structureel mogelijk door te voeren. Je kunt morgen een begrotingsevenwicht voorleggen gewoon door een paar nieuwe belastingen in te voeren. Vergeet niet dat we extra geld moesten vrijmaken voor veiligheid na de terreuraanslagen.”

Was met deze regering niet meer mogelijk?

RUTTEN: “Als je het totaalpakket ziet, is het resultaat toch indrukwekkend. De verlaging van de loonkosten en de personenbelasting was lang onbespreekbaar. De lagere personenbelasting komt vooral de lagere inkomens ten goede. Je houdt per maand 130 euro meer over. Op jaarbasis is dat een dertiende maand. Er was een groot wantrouwen tegenover flexi-jobs, de annualisering van de arbeidstijd, het nachtwerk in de e-commerce en onbelast bijverdienen. Die zaken zijn allemaal gerealiseerd.”

Tekent u voor een tweede regering-Michel?

RUTTEN: “U hoort mij niet nee zeggen tegen een liberale premier. Maar laat de kiezer eerst spreken. Mensen zijn bezig met hun portemonnee en zien dat er iets verandert. Ik heb er alle vertrouwen in.”