België kleurt met zijn begroting voor 2023 gedeeltelijk buiten de Europese lijntjes. Dat stelt de Europese Commissie in haar analyse van de ontwerpbegroting die een paar weken geleden werd ingediend. Tegen de afspraken in laat ons land de primaire uitgaven te hoog oplopen. De Commissie wijst de automatische indexering van de ambtenarenlonen en de uitkeringen met de vinger, en heeft ook kritiek op de brede energiesteun. Sancties komen er niet, maar de Commissie vraagt België wel om die uitgaven ‘binnen de perken te houden’.
Voor haar analyse baseert de Commissie zich op de beleidsaanbevelingen die op Europees niveau zijn goedgekeurd, en waarvoor dus ook België zijn fiat gaf. Er was gevraagd om in 2023 een ‘prudent’ begrotingsbeleid te voeren, wat er in de feiten op neerkomt dat de groei van de primaire uitgaven (dus zonder rentelasten) lager moet zijn dan de verwachte economische groei. Dat is cruciaal voor landen die al met een hoge schuldgraad kampen. Amper twee weken geleden voorspelde de Commissie dat de Belgische schuld volgend jaar zal oplopen tot ongeveer 108 procent, terwijl het begrotingstekort op 5,8 procent zou afklokken.
De Commissie stelt nu vast dat het Belgische budget slechts gedeeltelijk de Europese aanbevelingen volgt. Ons land hanteert een zogenaamd expansief begrotingsbeleid, waarbij de tekorten oplopen. Niet alleen liggen de primaire uitgaven hoger dan de voorspelde groei, die uitgaven zijn bovendien niet het resultaat van de energiesteun aan gezinnen en bedrijven en van de steun aan Oekraïense vluchtelingen – redenen waarom de Commissie de toepassing van de Europese begrotingsregels tijdelijk heeft opgeschort.
Net als gevolg van die opschorting, waardoor lidstaten hun tekort mogen laten oplopen tot boven de 3 procent van het bbp en hun schuldgraad even niet hoeven af te bouwen, hoeft België geen sancties te vrezen. Wel wil de Commissie met de regering in overleg gaan over het ‘binnen de perken houden’ van de primaire uitgaven, luidt het in het Berlaymontgebouw.
Indexering
Wat ligt dan wel aan de basis van de groei van de primaire uitgaven? Die heeft volgens de Commissie veel te maken met de automatische indexering van ambtenarenlonen, pensioenen en uitkeringen. Ook is de energiesteun – net als in de meeste andere lidstaten – niet gericht genoeg. ‘Omdat we verwachten dat de energieprijzen ook volgend jaar hoog zullen blijven en steunmaatregelen verlengd zullen worden, moeten die maatregelen dringend worden aangepast om een onnodige druk op de openbare financiën te vermijden’, merkt Europees commissaris voor Economie Paolo Gentiloni op. Over het algemeen moeten de Europese landen ook aanzetten tot het verder terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen.
Specifiek voor België waarschuwt de Commissie dat een verlenging van de huidige energiemaatregelen – denk aan de btw-verlaging voor elektriciteit, gas en warmte, de accijnsverlaging op diesel en benzine en de uitbreiding van het sociaal tarief tot 31 maart 2023 – of het nemen van nieuwe maatregelen de uitgaven nog meer zal doen stijgen en dus ook het begrotingstekort en de schuldgraad zal doen oplopen. ‘Het is daarom belangrijk dat de lidstaten zulke maatregelen meer op de meest kwetsbare gezinnen en bedrijven richten’, luidt het.
Nog dit: in haar analyse merkt de Commissie nog op dat slechts zes eurolanden in 2023 een schuldgraad zullen hebben die hoger is dan 100 procent van het bbp: België, Griekenland, Spanje, Frankrijk, Italië en Portugal. Maar enkel in België dreigt die schuld nog te stijgen.
