‘Europese banken moeten op schuldendieet’

De Europese banken moeten eindelijk eens hun probleemkredieten afschrijven, zegt Harvard-hoogleraar Carmen Reinhart. Hoe vroeger, hoe beter. “Als je vandaag de klappen incasseert, is het herstel nadien des te sterker.”

Acht jaar na het begin van de financiële crisis toont de Europese economie prille tekenen van nieuw leven. Maar het herstel gaat tergend traag. In de meeste landen zit de economie nog altijd niet op het niveau van voor de crisis. De slappe groei maakt het voor Europa des te moeilijker om van een groot probleem af te geraken: de overmatige schuldenlast. Maar dat mag geen excuus zijn voor de opkuis ervan, en al zeker niet voor de Europese banken, zegt Carmen Reinhart, hoogleraar economie aan de Harvard University.

Reinhart was gisteren gastspreker op een conferentie van de Brusselse denktank Bruegel. “De banken moeten hun slechte leningen afschrijven”, zegt ze aan Trends. “Hun uitstelgedrag weegt op de Europese groei. Zolang banken zich bezighouden met het herfinancieren van leningen van oude klanten, of met de opkoop van overheidsobligaties, is er geen ruimte voor nieuwe, productieve investeringen.”

Verklaart dat uitstelgedrag onze achterstand op de Verenigde Staten, waar het herstel sterker is?

CARMEN REINHART. “Het speelt zeker mee. In het heetst van de crisis hebben de Amerikaanse banken hun balansen opgekuist. Het ging er vaak heftig en wanordelijk aan toe. Er werden mensen uit hun huizen gezet, maar het werkte. De Amerikaanse banken raakten van hun schulden af, veel sneller dan wat we tot nu zagen in Europa.

“Ik zeg niet dat de Europese banken het op dezelfde manier moeten doen als hun Amerikaanse collega’s. Maar Europa moet vermijden dat het in Japanse toestanden terechtkomt, met banken die verdrinken in zombieleningen. Bovendien, zonder opgekuiste balansen kunnen de banken niet functioneren als transmissiesysteem voor het soepele monetaire beleid van de Europese Centrale Bank (ECB).”

Houden botte afschrijvingen van probleemkredieten geen risico’s in?

REINHART. “Alles heeft risico’s. Historisch bekeken brengen periodes van schuldafschrijvingen problemen met zich mee op korte termijn. Het kan de economische krimp erger maken en zwaar wegen op het overheidsbudget. Want vergis u niet, de banken moeten opnieuw gekapitaliseerd worden, en dat zal budgettaire inspanningen vragen. Maar als je vandaag de klappen incasseert, is het herstel nadien des te sterker. Wachten zal het echte herstel alleen maar op de lange baan schuiven.”

We leven in ongewone tijden, met deflatie en negatieve reële intrestvoeten. Maakt dat de zaak er ingewikkelder op?

REINHART. “Deflatie verhoogt het reële gewicht van de schulden. Je bent slechter af, ook al maak je geen nieuwe schulden. Deflatie bestrijden is een must. Negatieve reële intrest komt neer op een transfer van de kredietverlener naar de schuldenaar. En het creëert ook een probleem voor de spaarder, zoals de gepensioneerden. Zij moeten het met minder doen. Niet leuk voor onze vergrijzende samenleving.”

Is het echte probleem niet het gebrek aan groei? Zo geraken onze schulden niet afbetaald.

REINHART. “Groei is het ideale scenario. Dan hoef je je geen zorgen te maken, want je ontgroeit je schulden. Veel landen proberen de groei op te krikken via overheidsinvesteringen, of via structurele hervormingen, zoals de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Maar het effect op de groei blijft moeilijk te voorspellen. Het is allemaal gemakkelijker gezegd dan gedaan.”

Intussen doet ECB-voorzitter Mario Draghi wat hij kan om de deflatie te bestrijden. Dat lijkt niet te lukken, zodat hij veel kritiek moet incasseren. Hebt u advies voor hem?

REINHART. “Keep trying. In welke toestand zouden we verkeren als Mario Draghi niets had gedaan? Dat vergeten de mensen nogal eens. Kijk naar de zware crisis tijdens de jaren dertig van de vorige eeuw. Toen deden de centrale bankiers niet wat ze hoorden te doen, met deflatieritmes van 6 tot 10 procent als gevolg. Zo’n deflatie zien we vandaag toch niet?”