‘Emotionele intelligentie bepaalt vervolg van de oorlog’

‘Hoe ‘gelukkig’ we nu ook zijn met onze plots ontdekte Europese weerbaarheid, laat ons toch de meest beschaafde van het pak blijven’, zegt Trends-hoofdredacteur Wim Verhoeven.

Natuurlijk wordt er verwoed over en weer geschoten en is de menselijke tol hoog. Maar de oorlog om Oekraïne is in de eerste plaats een economisch gevecht. De derdewereldeconomie die Rusland is, kan zo’n conflict onmogelijk winnen en net dat maakt de situatie extra gevaarlijk. Het Westen zal daadkracht aan emotionele intelligentie moeten koppelen om de risico’s op een onomkeerbare confrontatie te beperken.

Zowat elke grote oorlog botst op een bepaald moment op de economische realiteit. Je kunt maar vechten zolang je daar de middelen voor hebt. Europa is weliswaar afhankelijk van Russisch aardgas en ook een olieboycot zou een behoorlijke impact hebben op de wereldeconomie, maar toch kraakt vooral de Russische economie in al haar voegen. Het vertrouwen in de Russische banken wankelt, de val van de roebel is amper te stuiten en de beurs van Moskou is gewoon dicht. Rusland is een kleine economische speler, nauwelijks groter dan de optelsom van België en Nederland. Het is compleet afhankelijk van de uitvoer van fossiele brandstoffen en grondstoffen. De landbouw is er de jongste jaren op vooruitgegaan, maar afgewerkte producten worden massaal ingevoerd. Zonder deftig internationaal betalingsverkeer, met een waardeloze munt en her en der bevroren buitenlandse deviezen, wordt het moeilijk normaal te blijven functioneren. Als het Westen volhardt en als er ook jacht wordt gemaakt op de persoonlijke fortuinen van Poetins machtsbasis, wordt de situatie allicht nog nijpender. Onderschat ook de gevolgen op lange termijn niet. Europa zal zich hoe dan ook losmaken van Rusland voor zijn energiebevoorrading. Zodra zo’n proces op gang komt, gaat dat sneller dan we nu denken. Voor hij het goed en wel beseft, helpt Poetin het klimaat nog te redden.

Maar zoals altijd, is overmoed ook nu een slechte raadgever. Rusland heeft zich de afgelopen twintig jaar op de grote confrontatie met het Westen voorbereid. Het minder kritische deel van de bevolking is al die tijd gehersenspoeld. Poetin wordt in eigen land zowel gevreesd als gerespecteerd. Deze oorlog kan een kantelpunt zijn, maar wees daar toch maar niet al te zeker van. De Russen kunnen veel hebben. Hun geschiedenis leest als een lange tragedie van ontbering en repressie. Een hoop gesneuvelden, een ineengestort financieel systeem of rantsoeneringen kunnen daar nog wel bij. Onderschat nooit de gevoelens van eerzucht, revanchisme en nostalgie naar een roemrijk verleden. Onderschat evenmin de hardvochtigheid, het doorzettingsvermogen of het onvermogen van totalitaire leiders die zich te ver richting agressie wagen. Ze kunnen niet terug, tenzij ze gedwongen worden. Een kwade genius kan ontzettend veel onheil aanrichten. Oekraïne staat vol kerncentrales en nucleaire stortplaatsen. Poetin zelf beschikt over een vernietigend wapenarsenaal. Het Westen moet zijn tanden laten zien en blijkbaar doen we dat ook. Maar de volledige omsingeling, de totale wurggreep, de complete vernedering organiseren – voor zover we dat kunnen – zou een onverstandige daad zijn. Er moet altijd een uitweg blijven.

Daadkracht aan emotionele intelligentie koppelen, is de grote uitdaging van dit conflict. Het kan het verschil maken tussen een regionale oorlog en een humanitaire ramp. Hoe ‘gelukkig’ we nu ook zijn met onze plots ontdekte Europese weerbaarheid, laat ons toch de meest beschaafde van het pak blijven. Het beste nieuws van de week was misschien wel het signaal dat Europa alle Oekraïense oorlogsvluchtelingen – meestal vrouwen en kinderen – wil opvangen. Alleen moeten we dat beter organiseren, want die lange colonnes bange mensen doen pijn aan de ogen. Laat ons de Polen vertellen dat heel Europa hen in die opvang onvoorwaardelijk steunt. En laat ons evenmin vergeten dat er ook goede Russen zijn. Mensen die dit, net als wij allemaal, nooit hebben gewild.