Egypte: het kruitvat aan de Nijl

In Egypte orkestreert het almachtige leger weer eens een regimewissel. Intussen verkruimelt de economie en krimpen de toekomstverwachtingen van de miljoenen, vaak werkloze jongeren.

In Egypte orkestreert het almachtige leger weer eens een regimewissel. Intussen verkruimelt de economie en krimpen de toekomstverwachtingen van de miljoenen, vaak werkloze jongeren.

In Egypte mag het politieke decor dan snel wisselen, het leger blijft de regisseur. Toen eind vorige maand de positie van president Mohamed Morsi onhoudbaar werd onder een miljoenenprotest, zette het leger hem af. De interim-regering van premier Hazem el-Beblawi is deze week van start gegaan, onder bescherming van datzelfde leger.

Een keer nam het leger zelf de regeringsteugels in handen, nadat het in februari 2011 president Hosni Moebarak aan de kant had geschoven. Maar na de verkiezingen van een goed jaar later sloten de militairen een deal met de Moslimbroeders. Zij mochten het land leiden, in de persoon van president Morsi, op voorwaarde dat ze het leger met rust zouden laten. Concreet betekende dat: geen vervolging van misdaden door militairen uit het Moebarak-tijdperk en geen parlementair pottenkijken in de belangen van het leger.

Stabiliteit

De belangen van het leger zijn niet niks. Naar schatting is 15 tot 40 procent van de Egyptische economie in handen van de militairen. Een web van tienduizenden ex-officieren heeft belangen in een lange reeks sectoren, van de bouw en het hotelwezen tot de uitbating van het Suezkanaal.

Voor de veiligheid van die belangen is stabiliteit van het grootste belang. Maar de Moslimbroeders maakten er een potje van. Er zijn voorbeelden genoeg. Zo sprak president Morsi op een massabijeenkomst waar werd opgeroepen tot een jihad in Syrië. Hij probeerde een fundamentalistisch getinte grondwet door te drukken, wat leidde tot straatprotest.

De economie ging bergaf. De groei viel terug tot 2 procent, tegen een behoorlijke 5 tot 7 procent in de laatste jaren van het Moebarak-regime. Het Internationaal Monetair Fonds schat de inflatie op 8,2 procent, het begrotingstekort schommelt rond 10 procent van het bruto binnenlands product. De labiele politieke toestand houdt de toeristen weg en doet de buitenlandse investeringen opdrogen. Daardoor vielen de buitenlandse reserves terug tot 14,9 miljard dollar in juni, onvoldoende om drie maanden import te betalen – een belangrijk economisch alarmniveau. Egypte moet op bedeltocht bij bevriende landen.

Frustratie

In de economische afgang schuilt nog een groter gevaar, volgens de Wereldbank: de sombere perspectieven voor de massa jongeren. Een derde van de bevolking is jonger dan 14 jaar, een ander derde is tussen 15 en 29 jaar. Daardoor staat Egypte onder enorme druk. De jongeren moeten aan een baan zien te raken, maar de Egyptische groei is te laag om werkgelegenheid te creëren. Dan kan de sociale frustratie hoog doen oplopen.

De werkloosheid stijgt en de jongeren worden dubbel getroffen. In 2011 bedroeg de officiële jeugdwerkloosheid 23,2 procent, meer dan het dubbele van de algemene werkloosheidsgraad. Meer dan drie kwart van de werklozen is tussen 15 en 29 jaar. Merkwaardig genoeg stijgt de werkloosheid met het opleidingsniveau. In 2011 bedroeg de werkloosheid onder analfabeten 5,5 procent, onder academici 29 procent.

Als hoogopgeleiden een baan hebben, is het vaak werk ver onder hun niveau. “De bedieners van onze machines in Egypte waren vaak academici”, zegt Alex Vanneste, de CEO van het familiebedrijf Jos Vanneste nv. De Harelbeekse vlasbewerker had halfweg de jaren 2000 even een spinnerij in de Nijldelta. “Wij zagen die academici als een troef. We wilden die mensen geleidelijk meer verantwoordelijkheid geven, om het management uiteindelijk in hun handen te laten. Egypte heeft een fenomenale jeugd, die welopgevoed en goed geschoold is.”

Lees het volledige artikel in Trends van deze week.