Duitse migratiecrisis zet minimumloon onder druk

Duitse economen pleiten ervoor om de minimumlonen te verlagen voor de migranten die momenteel in Duitsland aankomen en een baan zoeken. Een lager loon moet hun intrede op de arbeidsmarkt vergemakkelijken. In de praktijk zouden de migranten hetzelfde statuut krijgen als de Duitse langdurig werklozen. Die laatste groep moet bij de herintrede op de arbeidsmarkt niet betaald worden aan het minimumloon van 8,5 euro per uur.

Toen bondskanselier Merkel begin dit jaar in Duitsland het wettelijke minimumloon van 8,5 euro per uur invoerde, kreeg ze uit werkgeverskringen kritiek. Eén van de verklaringen voor het Duitse jobwonder was net de afwezigheid van een algemeen minimumloon. Enkel in een beperkt aantal sectoren was er sprake van een minimumgrens voor het uurloon. Ook een aantal economen waarschuwde: deze maatregel zou de werkloosheid doen toenemen. Daar bleek niets van aan. De werkloosheidsgraad daalde verder van 6,7 procent in 2014 tot 6,4 procent dit jaar. De krappe Duitse arbeidsmarkt maakte dat bedrijven laaggeschoolden toch blijven aanwerven aan het minimumloon.

Minimumloon afschaffen

Maar vandaag pleiten economen voor een bijsturing van het minimumloon. Hans-Werner Sinn van het IFO-instituut deed dat drie dagen geleden bij de bekendmaking van een studie over de impact van de recente migratiestroom op de Duitse economie. De meeste aandacht ging naar Sinns voorspelling dat de migratie Duitsland tot 21 miljard euro kan kosten, door extra kosten voor opvang, onderwijs en begeleiding naar de arbeidsmarkt.

Wat minder aandacht kreeg was Sinns voorspelling over de moeilijke integratie van nieuwkomers op de Duitse arbeidsmarkt. Minder dan 10 procent heeft hoger onderwijs genoten. Tussen 11 en 15 procent heeft zijn middelbaar afgewerkt. 60 procent van de vluchtelingen heeft meer dan acht jaar school gelopen. Het IFO-onderzoek concludeert dan ook dat die nieuwkomers grotendeels aan de onderkant van de arbeidsmarkt zullen terechtkomen.

Hans-Werner Sinn pleit daarom voor het afschaffen van het minimumloon voor jonge nieuwkomers met een beperkte beroepservaring. Iets waar Duitse vakbonden van gruwen. Zij vrezen voor een toenemende concurrentie op de arbeidsmarkt tussen nieuwkomers enerzijds en vroegere migranten en autochtonen die nu al in laagbetaalde banen werken. Dat zal volgens de vakbonden leiden tot extra sociale spanningen en een almaar kleiner draagvlak voor het Duitse asielbeleid.

Minimumloon verlagen

Sinn is sinds lange tijd een buitenbeentje onder de Duitse economen (zo is hij een overtuigd voorstander van een grexit), maar deze keer staat hij niet alleen. Eergisteren stelden de Duitse Wirtschaftsweisen eveneens een rapport over de Duitse asielcrisis voor. Die Duitse versie van de Amerikaanse ‘Board of Economic Advisors’ raamt de kosten van de asielcrisis op 8 tot 14 miljard euro, een stuk minder dan Sinn. Maar over de manier waarop de nieuwkomers op de arbeidsmarkt geïntegreerd moeten worden lopen de standpunten opvallend parallel. De Wirtschaftsweisen pleiten niet voor het afschaffen van het minimumloon, maar wel voor een verlaging. De vluchtelingen zouden hetzelfde statuut krijgen als de langdurig werklozen in Duitsland. Duitse bedrijven die langdurig werklozen aanwerven mogen ze zes maanden lang een uurloon betalen dat lager ligt dan het minimumloon. De economen pleiten ervoor om die uitzonderingstoestand te verlengen tot één jaar.

Het stijgende arbeidsaanbod van migranten en het on hold zetten van het minimumloon zal niet zonder effect blijven voor de Duitse algemene loonkostenevolutie. Er zou wel eens een einde kunnen komen aan de loondrift die de voorbije jaren zo typisch was voor Duitsland. Dat versterkt de Duitse concurrentiepositie ten opzichte van andere EU-landen zoals België of Frankrijk opnieuw.