Regels wegen op de groei, want de tijd die bedrijven in rompslomp steken kunnen ze niet besteden aan innovatie, productie en verkoop. Europa moet het voortouw nemen en een échte eengemaakte markt creëren, zegt Pieterjan Desmet, de CEO van Decospan. “We maken het onszelf zeer lastig in Europa.”
Zowat een jaar geleden presenteerde oud-ECB-voorzitter Mario Draghi zijn aanbevelingen voor meer Europese concurrentiekracht. Op het terrein is intussen weinig veranderd. Nog steeds moet de West-Vlaamse houtverwerker Decospan zeven voltijdse medewerkers inzetten om aan alle regels te voldoen. Twee van hen houden zich uitsluitend bezig met het opvolgen van de EUDR (EU Deforestation Regulation), een nieuw Europees traceersysteem dat de ontbossing moet tegengaan. Decospan moet elk van zijn producten – fineerhout voor interieurtoepassingen en parketvloeren – kunnen terugbrengen tot de oorspronkelijke boom. “Het systeem had in werking moeten treden op 1 januari 2025, maar is nu uitgesteld tot 1 januari 2026”, zegt CEO Pieterjan Desmet. “Wij waren volledig klaar. En wat doet Europa? Uitstellen. En het is niet duidelijk of het systeem daadwerkelijk op 1 januari van start zal gaan.”
Wat nu?
PIETERJAN DESMET. “Afwachten. Er lopen gesprekken om de modaliteiten van de EUDR te vereenvoudigen, in het kader van de Omnibus-pakketten (voorstellen van de Europese Commissie voor de vereenvoudiging van de regulering en verlichting van de administratieve lasten, nvdr). Maar die vereenvoudiging schept onduidelijkheid, en dat is lastig voor bedrijven. Bovendien hadden wij al kosten gemaakt om ons in regel te stellen met de EUDR. De bedrijven die dat niet deden, worden nu beloond. Dat is best wel frustrerend. Het zou allemaal nog haalbaar zijn als er een level playing field was.”
Wat bedoelt u daarmee?
DESMET. “Als Europa regels oplegt die in de Verenigde Staten of Azië niet bestaan, schieten we onszelf in de voet. Ik ben ervan overtuigd dat we moeten verduurzamen, daar staan we als bedrijf achter. Maar de snelheid en de breedvoerigheid van de nieuwe regelgeving is er te veel aan. We maken het onszelf zeer lastig in Europa, de regulitis is doorgeschoten. De zeven mensen die ik moet vrijhouden voor opvolging en naleving van regulering, kan ik niet inzetten op innovatie. Mario Draghi zegt terecht dat innovatie de sleutel is tot hogere productiviteitsgroei. Maar bedrijven kunnen niet én innoveren, én de energietransitie doorvoeren, én alle regelgeving opvolgen. Wij hebben ook maar zoveel geld.”
Hoe pakt het gebrek aan een level playing field precies uit voor Decospan?
DESMET. “Onze grondstof zijn boomstammen. Daarvan maken wij fineerhout, dunne laagjes hout gesneden uit de stam. Wij moeten enorme inspanningen doen om onze leveranciers van boomstammen te overtuigen om mee te werken aan de EUDR. Verwonderlijk is dat niet. Zo’n leverancier zoekt de weg van de minste weerstand. Als hij zijn boomstammen kan verkopen in landen of werelddelen zonder traceringssysteem, zal hij dat doen. Een kwart van onze verkoop realiseren we in de VS, nog eens 5 procent in Azië, de rest in Europa. Onze Amerikaanse concurrenten noch onze Aziatische concurrenten moeten zich zorgen maken over een traceringssysteem. Dat maakt ons minder competitief. Nogmaals, wij onderschrijven de Europese duurzaamheidsdoelstellingen. Maar niet iedereen in de wereld denkt zoals Europa.”
‘Wij onderschrijven de Europese duurzaamheidsdoelstellingen. Maar niet iedereen in de wereld denkt zoals Europa’
Europa wil tegen 2030 de uitstoot van broeikasgassen met 55 procent verminderen. Spelen de Europese klimaatambities Decospan parten?
DESMET. “Niet zozeer. Decospan startte al heel vroeg met zijn energietransitie. Duurzaamheid is één van onze basisprincipes. Onze zonnepanelen liggen er al sinds 2009, onze windmolens staan er al sinds 2013. Vandaag dekken we 30 procent van onze energiebehoeften zelf. Uiteraard blijven de lagere energiekosten van onze Amerikaanse concurrenten een competitief nadeel. Maar gelukkig is Decospan geen energie-intensief bedrijf. Een energiecrisis doet ons pijn, maar is niet levensbedreigend. Ik beklaag mijn collega’s van de Antwerpse chemiesector.”
U verkoopt in heel Europa. Zijn de productnormen gelijkgeschakeld over de hele Europese markt?
DESMET. “Je hoort vaak spreken over de Europese eengemaakte markt. Maar Europa is geen eengemaakte markt. De Scandinavische regels zijn anders dan de Franse regels, die op hun beurt verschillen van de Duitse. Die versnippering jaagt bedrijven op kosten. Wij lossen dat op door de strengste normen als standaard te gebruiken voor al onze producten. Duitsland is bijvoorbeeld de strengste inzake formaldehyde-emissies van lijmen. Dus voor onze lijmen hanteren wij de Duitse normen. Het probleem zit echter in de toetsing. Uw product moet aan een reeks normen voldoen, en dat moet je laten toetsen in een onafhankelijk lab. Maar die toetsing verschilt van land tot land, wat leidt tot hoge bijkomende kosten. Een échte eengemaakte markt zou een gigantische sprong voorwaarts zijn voor de Europese economie.”
Wat met een eengemaakte financiële markt?
DESMET. “Decospan heeft productievestigingen in vijf EU-lidstaten. In elk van die landen moet ik telkens bij een andere bank mijn verhaal doen. In de VS hoef ik maar met één bank te spreken. We hebben nood aan echte Europese banken die bedrijven ondersteunen overal waar ze actief zijn in Europa.”
Het lijkt alsof Europa niet bestaat voor bedrijven.
DESMET. “Europa heeft vrij verkeer van goederen, dat wel. En de meeste lidstaten gebruiken de euro. Maar zoveel andere domeinen zijn nog steeds de bevoegdheid van de lidstaten. Neem de arbeidswetgeving. Over de vijf lidstaten heen telt Decospan 1.000 werknemers. In België duurt het zwangerschapsverlof vijftien weken, in Kroatië twee jaar. In België verloopt de arbeidersinspraak via het Comité voor preventie en bescherming op het werk, in de andere lidstaten is dat anders geregeld.”
Conclusie: ondanks het Draghi-rapport is alles bij het oude gebleven.
DESMET. “Niet helemaal. Bij de politici groeit het bewustzijn dat er iets moet gebeuren. Ze hebben het door, zowel in België als in Europa. Maar nu moeten ze concreet worden, en snel. De ondernemers wachten.”
Lees ook: De Europese Unie is nog lang geen eengemaakte markt
Besparen zonder moeite
Premier Bart De Wever staat voor een loodzware besparingsopdracht, maar er is goed nieuws: deregulering kan de factuur verzachten. Een einde maken aan de rompslomp verhoogt de economische groei, en daardoor ook de belastingontvangsten. Omgekeerd, hoe zwaarder de rompslomp, hoe groter de economische kosten. Bureaucratie weerhoudt bijvoorbeeld productieve en innovatieve bedrijven om toe te treden tot de markt, waardoor we groei mislopen. Bureaucratie werkt bovendien als een belasting op kapitaal, wat leidt tot onderinvestering en minder productieve investeringen. Alleen al die laatste twee effecten zorgen samen voor een jaarlijks gemiddeld verlies van 0,8 procent van het bbp, aldus een studie van over Europese economieën door de University of Chicago Booth School of Business.
De slechtste leerling is Frankrijk, met een jaarlijks verlies van 3,94 procent van het bbp, waarvan 2,69 procentpunt te wijten is aan onderinvestering. De beste is het Verenigd Koninkrijk, met een verlies van slechts 0,10 procent van het bbp. België maakte geen deel uit van de studie.
Ondanks de kostprijs blijft de regulering groeien, ook in Europa. Sedert de inwerkingtreding van het Verdrag van Maastricht eind 1993 groeide het volume aan Europese wetgeving met 729 procent, aldus een rapport van het European Policy Information Center, een groepering van twaalf Europese denktanks (zie grafiek De aanzwellende reguleringsberg). Het rapport hoedt zich ervoor de Europese Unie met de vinger te wijzen. “Zonder de EU zouden de nationale politici wellicht evenveel regels uitgevaardigd hebben”, aldus het rapport.
Uiteraard is niet alle regelgeving slecht. Bankenregulering moet een nieuwe financiële crisis voorkomen én onze spaarcenten op het droge houden. Voedselveiligheidsnormen helpen ons gezond te blijven. Maar het groeidividend van deregulering is onmiskenbaar, aldus een paper van de Europese denktank Bruegel. De paper stelt echter een wereldwijde vertraging vast van de liberaliseringsmaatregelen sinds de jaren negentig. Hervormingen hebben een chronisch probleem, aldus de paper: het groeidividend komt pas na jaren bovendrijven, terwijl de pijn meteen voelbaar is. Geraak als politicus dan maar eens herverkozen.
