De NAVO wordt 70: reden tot nervositeit

De zeventigste verjaardag van de NAVO kan een feest worden, maar de organisatie staat onder druk.

In april 2019 bestaat de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) zeventig jaar. Ze is het grootste, sterkste en langst bestaande militaire bondgenootschap in vredestijd. Haar militaire budget zal blijven stijgen, haar manoeuvres zullen grootser worden en ze zal nieuwe leden aantrekken. Maar er dreigen problemen nu de populistische bewegingen een bedreiging vormen voor de Trans-Atlantische consensus die al decennia de boventoon voert.

Eerst het goede nieuws. De NAVO heeft zichzelf getransformeerd in de jaren na 2014, toen Rusland Oekraïne binnenviel en de Krim annexeerde. De relaties tussen de NAVO en de Europese Unie verbeteren sterk. Het zal voor bevelhebbers almaar gemakkelijker worden hun troepen en tanks over Europese grenzen te bewegen.

Oorlogssimulaties

De NAVO zal steeds grotere oorlogssimulaties organiseren en opnieuw vaardigheden aanleren die ze in de jaren negentig verleerd is. Ook zal haar territoriale omvang toenemen. Macedonië staat dicht bij een oplossing voor het conflict met Griekenland. Het kan in januari beginnen aan de lange weg naar lidmaatschap. Er wordt een nieuw divisiehoofdkwartier in Letland geopend, dat moet toezien op de duizenden manschappen die onlangs naar de Baltische staten gezonden zijn. Een nieuw Atlantisch Commando zal de problemen in het noordpoolgebied het hoofd bieden. En in Irak moet een opleidingsmissie van de NAVO voorkomen dat Islamitische Staat weer herleeft.

Maar het bondgenootschap is niet immuun voor de krachten die de westerse politiek hebben opgeschrikt. Eén bron van spanning is de groei van populistische partijen. Die staan welwillend tegenover Rusland en zullen de NAVO hekelen als expansionistisch.

Een tweede conflict zal het zuiden tegen het noorden opzetten. Staten zoals Polen en Estland werpen nerveuze blikken op Rusland, maar hun zuidelijke bondgenoten, zoals Griekenland en Spanje, maken zich meer zorgen over de immigratiestroom over de Middellandse Zee en over de felle conflicten in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Ze zullen erop aandringen dat de NAVO dat ook doet.

Een derde probleem is Turkije, dat op steeds slechtere voet staat met zijn westerse bondgenoten. Erger nog: het is van plan in 2019 een geavanceerd Russisch luchtafweersysteem te importeren. Dat zou misschien gevoelige informatie over westerse oorlogsvliegtuigen naar Moskou laten lekken.

Spelbederver Trump

Maar de grootste spelbederver blijft Donald Trump, die de bondgenoten zal bekritiseren omdat ze zich onttrekken aan hun verantwoordelijkheid. De militaire uitgaven stijgen in Europa al vier jaar op rij en meer dan de helft van de NAVO-leden is goed op weg om 2 procent van het bpp aan defensie te besteden. Desondanks zal het niet genoeg zijn voor Trump. Hij heeft zijn bondgenoten dringend verzocht dat doel op te drijven tot een onhaalbare 4 procent.

Op 4 april komen de ministers van Buitenlandse Zaken bijeen in Washington om de ondertekening te vieren van het verdrag van Washington, dat het bondgenootschap in het leven riep. Europa en Canada duimen dat het een feest wordt en geen openbare tirade.