‘De Europese transferunie is verder weg dan ooit’

Uittredend bondskanselier Angela Merkel (CDU) hoopt tegen Kerstmis te landen met een nieuwe Duitse regering. Een formatieperiode van drie maanden. Dat lijken in Berlijn bijna Belgische toestanden, zegt Trends-redacteur Alain Mouton.

Wellicht is de voorspelling van Merkel realistisch. Nu de sociaaldemocraten van de SPD de oppositie verkiezen, blijkt een zogenoemde Jamaica-coalitie van de Union (CDU en de Beierse zusterpartij CSU), de liberale FDP en de Grünen de enige optie. Merkel zal water en vuur moeten verzoenen. De Duitse Groenen zijn voor een strenger milieubeleid en willen bijvoorbeeld dieselwagens zo veel mogelijk beperken. Voor de liberale FDP blijft Das Auto heilig.

Ook over het Europese beleid lopen de standpunten uiteen. De CDU en de Grünen zijn gewonnen voor de verdere Europese integratie, met desnoods een Europese minister van Financiën en een Europese transferunie. Ook willen ze een Europees investeringsprogramma. Bovendien moeten de verschillen in de tarieven van de vennootschapsbelasting in de Europese Unie worden weggewerkt. Lees: een race to the bottom, zoals met het Ierse tarief van 15 procent, moet worden vermeden. De christendemocraten en de groenen willen bovendien de sociale dumping aanpakken. Dat is ook het standpunt van de Franse president Emmanuel Macron, die al herhaaldelijk pleitte voor meer Europese budgettaire en sociale integratie.

De liberalen en de Beierse CSU staan op een andere lijn. Voor hen hoeft de Europese transferunie niet. FDP-kopstuk Christian Lindner spreekt over de “Duitse geldpijplijn” naar het zuiden, waar een einde aan moet komen. Griekenland moet harder worden aangepakt en het Europese Noodfonds is zinloos.

Wie haalt straks zijn slag thuis? Wellicht hoopt Merkel ergens een compromis te sluiten, waar iedereen veel water in de wijn doet, maar de kaarten liggen het beste voor de eurosceptici. Liberalen en vooral de Beierse CSU zullen worden opgejaagd door de rechts-radicale Alternative für Deutschland (AfD). De partij heeft haar electorale succes in belangrijke mate te danken aan de vluchtelingencrisis, maar ze blijft ook een anti-EU-partij. Bovendien vinden volgend jaar in Beieren deelstaatverkiezingen plaats. De conservatieve CSU dreigt haar absolute meerderheid te verliezen. Vorige zondag strandde de zusterpartij van Merkels CSU er op 38,5 procent.

Nu al doet in politiek Berlijn het verhaal de ronde dat minister van Financiën Wolfgang Schäuble niet langer minister wil zijn in de volgende regering. Schäuble, die de voorbije jaren de schietschijf van de Zuid-Europese landen was, is 75 jaar. Hij was een hardliner als het over de begrotingsdiscipline ging. De Zuid-Europese eurolanden mochten niet buiten de lijntjes kleuren. Het is een publiek geheim dat de liberalen van Christian Lindner op de post van Financiën azen. In dat geval wordt de harde lijn van Schäuble voortgezet en is er van een transferunie en van de verdere verdieping van de eurozone geen sprake. De Franse president Emmanuel Macron zag een paar dagen geleden de bui al hangen. Tegen zijn entourage zei hij: “Als Merkel samengaat met de liberalen, ben ik eraan.”