De balans: Wetstraat vervalt in oude gewoontes

De PS wil premies allerhande uitdelen, de N-VA slaat de communautaire trom, Open Vld droomt van een herfederalisering, en Vlaams Belang en PVDA slaan de handen in elkaar wanneer linkse sociaaleconomische maatregelen moeten worden gestemd. Na een versoepeling van de lockdown is het deze week opnieuw business as usual in de Wetstraat.

“We zullen na de lockdown niet in een nieuwe wereld ontwaken. Ze zal hetzelfde zijn, alleen een beetje erger.” Dat is de stelling van de Franse succesauteur Michel Houellebecq, die in zijn romans soms pijnlijk accurate voorspellingen maakt, zoals de opkomst van het moslimfundamentalisme of het protest van de gele hesjes.

Dat oude gewoontes terugkomen, desnoods in een ergere vorm, werd de voorbije dagen duidelijk in de Wetstraat. Nu de eerste lockdownmaatregelen versoepeld zijn, is het business as usual voor de partijen. Er worden allerlei sociaaleconomische voorstellen gelanceerd, zoals premies en kortingen, waarvan niemand zich blijkbaar afvraagt wie ze gaat financieren. En hoelang ze zullen bestaan. Neem nu het voorstel van PS-voorzitter Paul Magnette om een premie van 750 euro netto te geven aan de werknemers uit essentiële sectoren, zoals de zorg of de retail. Waar het mogelijk is, zou de werkgever die premie kunnen aftrekken van de vennootschapsbelasting. Daarnaast vraagt Magnette nog een aparte premie van 200 euro netto voor iedereen die onder de armoededrempel leeft. Waar de financiering vandaan moet komen, is onduidelijk. Dat lijken zorgen voor later, nog zo’n slechte gewoonte van onze beleidsmakers.

Een aantal steunmaatregelen was nodig en welkom. Denken we maar aan de tijdelijke werkloosheid. Ondertussen wordt ook gewerkt aan een plan om de horeca na de heropstart te steunen. Er wordt gesproken van loonkostenverlagingen en van een lagere btw. Afgezien van de vraag of zo’n lagere consumptiebelasting wel een efficiënte maatregel is, bestaat ook het risico dat veel van die steunmaatregelen nooit meer worden teruggedraaid. Economen maken almaar vaker de vergelijking met de jaren zeventig. Toen werd de schok op de arbeidsmarkt onder andere opgevangen met een massale overheidstewerkstelling en het brugpensioen. Het ambtenarenapparaat werd daarna slechts langzaam afgebouwd. Het brugpensioen is sinds een aantal jaar aan het uitdoven, maar bestaat nog steeds.

De fata morgana van de herfederalisering

Ondertussen keert ook Belgiës en Vlaanderens grootste partij, de N-VA, terug naar haar basis: het communautaire. Partijvoorzitter Bart De Wever hoopt nog altijd een soort van regering van nationale eenheid tot stand te brengen met de PS. Maar zodra hij het heeft over Vlaanderen dat met 80 procent van de Belgische export en 70 procent van de belastingen de rest van het land moet financieren, komen bezuiden de taalgrens de stekels recht. Een N-VA-PS-regering lijkt dan ook een fata morgana.

Hetzelfde geldt met de voorstellen van Open Vld om de gezondheidszorg te herfederaliseren. De Vlaamse liberalen proberen zich al een tijd in de markt te zetten als de voorstanders van een beter werkende overheid door homogenere bevoegdheidspakketten naar het federale niveau over te hevelen. Aangezien ook de MR en Ecolo/Groen voorstander zijn van een herfederalisering, ontstaat de indruk dat dat standpunt stilaan een politieke meerderheid kan halen.

Dat is weinig realistisch. In Vlaanderen zijn de N-VA en CD&V tegen. Aan Franstalige kant mag de PS dan wel een fervente verdediger zijn van de nationale sociale zekerheid, een herfederalisering is daar niet aan de orde.

De alliantie met de radicalen

Het bleef wat onder de radar, maar deze week keurde de Commissie Sociale Zaken in de Kamer een sp.a-wetsvoorstel goed dat werkgevers die tijdelijk werklozen ontslaan toch zelf de volledige opzegvergoeding moeten betalen. Tot nu toe gold dat werknemers die tijdelijk werkloos werden tijdens de coronacrisis, en ontslagen werden onmiddellijk in hun opzegtermijn terechtkwamen. Ze ontvingen dan een tijdelijkewerkloosheidsuitkering in plaats van de hogere opzegvergoeding.

Over het voorstel moet volgende week nog in de plenaire zitting worden gestemd. De werkgevers zijn woedend, onder andere omdat geen advies wordt gevraagd aan de Raad van State, en vooral omdat de maatregel met terugwerkende kracht wordt ingevoerd tot 1 maart. Wie vanaf dan tijdelijk werklozen heeft doen vertrekken, zou nu alle opzegvergoedingen moeten betalen.

Het voorstel werd in de Kamercommissie goedgekeurd door een coalitie van socialisten, groenen, CD&V, PVDA en Vlaams Belang. Het is niet de eerste keer dat een sociaaleconomische maatregel een parlementaire meerderheid krijgt dankzij de steun van de radicale partijen in het halfrond. Niet enkel de PVDA maar ook het Vlaams Belang maken van de elke gelegenheid gebruik om hun linkse sociaaleconomische standpunten in de verf te zetten.

In oktober vorig jaar kwam er al een wisselmeerderheid met PVDA en Vlaams Belang tot stand, om miljoenen extra uit te geven voor het verzorgend personeel. Wanneer de komende weken gestemd zal worden over pakweg een verlaging van de btw-tarieven zullen de verkozenen van de radicale partijen wellicht opnieuw voor stemmen.