De besparingen op subsidies voor middenveldorganisaties veroorzaakten een crisis in de Vlaamse regering. Die werd bezworen met een ordinaire koehandel: het schrappen van de steun voor de Vlaamse Volksbeweging mocht voor N-VA enkel als Vooruit een paar radicale organisaties zou droogleggen. Over de relevantie van de miljardensubsidies op zich praat niemand in de regering nog.
De Vlaamse regering-Diependaele leek deze week even op de federale regering-De Wever. Onenigheid over 3,5 miljoen euro besparingen bij middenveldorganisaties leidde tot een politieke stilstand en zelfs crisis. Minister van Cultuur Caroline Gennez (Vooruit) wil de subsidies schrappen voor een aantal Vlaams-nationalistische organisaties, de Vlaamse Volksbeweging (VVB) voorop. Het gaat om meer dan 300.000 euro.
Dat lag zeer moeilijk bij N-VA. Kopstukken als Jan Jambon en Peter De Roover verdienden in de jaren negentig hun sporen bij de VVB. De vereniging was toen een ingedommelde organisatie geleid door ouden van dagen en droeg het odium van extreemrechts mee. Jambon en De Roover zorgden voor een nieuwe dynamiek. Maar anno 2025 is de VVB veel minder relevant geworden. Bovendien waren er de voorbije jaren interne strubbelingen en vragen rond het financieel beheer. En vooral: er volgden negatieve evaluaties.
Vijf ministerraden lang discussie
Logisch resultaat: in de zoektocht naar besparingen kwam de VVB in het vizier. Maar N-VA kon daar pas mee akkoord gaan als er ook geschrapt werd in de geldstromen voor linkse organisaties. Vijf ministerraden lang werd daarover gebakkeleid. Vooruit stond op de rem. Uiteindelijk werd een akkoord bereikt door Headquarter of the Movement, een vzw gelieerd aan de klimaatactivist Anuna De Wever, op droog zaad te zetten. Hetzelfde gebeurt met Labo vzw, dat banden zou hebben met de radicale klimaatactivisten van Code Rood. Enkele andere linkse verenigingen zien hun subsidies gekort. Daarmee was de crisis in de Vlaamse regering bezworen.
Alleen: de discussie ging over een bedrag van amper 3,5 miljoen euro. Dat is slechts een klein deel van de 80 miljoen euro dat naar middenveldorganisaties en volwassenenwerk vloeit. De bedragen die tot een crisis hebben geleid verdwijnen in het niets ten opzichte van de 18 miljard euro aan subsidies die de Vlaamse regering jaarlijks verdeelt.
Lees ook: De balans: Vlaamse subsidies zijn een verdienmodel geworden
Dat de onenigheid rond de financiering van middenveldorganisaties met een koehandel wordt opgelost, is pijnlijk voor de regering-Diependaele. Ze kiest voor een wafelijzerpolitiek op Vlaams niveau. In de jaren zeventig moest een Vlaams infrastructuurwerk steevast gecompenseerd worden door een vergelijkbare investering in Wallonië, of die nut had of niet. De Vlaamse regering doet hetzelfde met haar subsidiebeleid: indien rechtse organisaties het hoofd op het kapblok moeten leggen, dan moeten ook linkse dat doen. En zo is iedereen tevreden.
Geld voor ‘ideologische hobbyclubs’
Het is niet anders met de discussie rond bedrijfssubsidies. Als een partij als Vooruit daarin wil schrappen, dan weten de Vlaamse socialisten dat ze daar een prijs voor moeten betalen: minder subsidies voor sociale organisaties. Via dat spel van geven en nemen op links en rechts is de Vlaamse regering er in september met veel moeite in geslaagd 300 miljoen te besparen op subsidies.
Maar dat blijft dus een klein bedrag op het totaal van 18 miljard euro subsidies. Het meest pijnlijke blijft dat er amper nog een debat wordt gevoerd over de relevantie van die geldstromen. Wat is hun maatschappelijke en sociaal-economische impact? Is het de kerntaak van de overheid bepaalde middenveldorganisaties te financieren? Welke bedrijfssubsidies zijn relevant en welke niet? Daarover horen we zeer weinig. Gelukkig legden de oppositieleden Maurits Vande Reyde (onafhankelijk, ex-Open Vld) en Filip Brusselmans (Vlaams Belang) in het Vlaams Parlement de vinger op de wonde: zij hebben het over geldstromen “naar ideologische hobbyclubjes die jobs for life gesubsidieerd krijgen”. Dat klopt. De 80 miljoen euro subsidies aan politiek gesubsidieerde vzw’s blijven op zich overeind. “Zoals bijna altijd is er deze keer opnieuw geen enkele focus op kerntaken en effectiviteit. Subsidies blijven bestaan omdat ze nu eenmaal altijd bestaan hebben”, stelt Maurits Vande Reyde.
Als is er wel een lichtpuntje: de werking van de expertencommissie die de verenigingen evalueert, wordt zelf onder de loep genomen. Want volgens minister-president Diependaele zitten er “mensen in commissies die met een eigen ideologische agenda werkten”. Inderdaad. Volgens Vande Reyde overtreft de werkelijkheid hier de fictie. Bij het verslag van Labo vzw was het enige minpuntje “dat hun werking zich voorlopig nog te weinig buiten Gent afspeelt”. Over de link met Code Rood geen woord. Op die manier was 300.000 euro snel verdiend.
