De balans: splitsing werkloosheidsbeleid wordt onvermijdelijk

In Vlaanderen wordt één op de negen werklozen bestraft omdat hij of zij te weinig inspanningen levert om werk te zoeken. In Wallonië is dat 1 op 57 en in Brussel 1 op 154, leert het RVA-jaarverslag. Die regionale verschillen zijn onhoudbaar en koren op de molen van de voorstanders van een splitsing van het werkloosheidsstelsel. Of toch minstens van de budgetten.

Vorig jaar waren er in Vlaanderen 11.688 werklozen van wie de uitkering tijdelijk of definitief werd geschorst. Zij deden te weinig inspanningen om een baan te zoeken. Meestal dagen ze niet op voor een gesprek met een arbeidsbemiddelaar. De gestrafte werklozen maken 11,5 procent (één op de negen) uit van de groep Vlaamse werklozen met een uitkering (101.740), blijkt uit het jaarverslag van de Rijksdienst voor Arbeidsbemiddeling (RVA). Daarnaast blijkt dat tot een kwart van de werkzoekenden een straf of verwittiging kreeg, zo leren cijfers die de VDAB heeft doorgespeeld aan de RVA.

De Vlaamse cijfers steken schril af tegenover die in de andere regio’s. In Wallonië werden vorig jaar 2.155 werklozen geschorst op een totaal van 122.824. Dat is 1 op de 57. De 389 Brusselse schorsingen op 60.222 uitkeringsgerechtigde werklozen, zijn er zelfs maar 1 op de 154. Is omdat de werklozen in Wallonië en Brussel wél hun afspraken nakomen met de arbeidsconsulenten en intensief naar werk zoeken? Neen. De Brusselse arbeidsbemiddelaar Actiris geeft vooral waarschuwingen, maar geeft minder formele sancties. Het Waalse Forem doet geen van beide.

‘Het is niet langer te verantwoorden dat in tijden van enorme tekorten op de arbeidsmarkt de werkloosheidsuitkeringen onbeperkt doorlopen’

Danny Van Assche (Unizo)

24 maanden

Het bevestigt het beeld van ondermaats presterende arbeidsbemiddelingsdiensten in Brussel en Wallonië. Georges-Louis Bouchez (MR) herhaalt het steevast tijdens debatten met de andere Franstalige partijvoorzitters: “De enige mensen die het Waalse Forem aan het werk heeft geholpen zijn de arbeidsconsulenten.” Forem presteert ondermaats, al moet er ook gezegd worden dat Bouchez daar als voorzitter van een van de regeringspartijen in Namen weinig of niets aan doet.

De cijfers van de RVA geven extra argumenten aan de voorstanders van een strenger werkloosheidsstelsel. Onder andere Danny Van Assche, de topman van de kmo- en zelfstandigenorganisatie Unizo, pleit ervoor dat “Wallonië en Brussel hun inspanningen opkrikken om hun werkloosheid te laten dalen. Willen we komen tot de 80 procent werkzaamheidsgraad, zal er vanuit Forem en Actiris een meer Vlaams beleid gevoerd moeten worden, dat wil zeggen een actieve bemiddeling en toeleiding naar werk, gerichte opleiding en een correcte en consequente opvolging, met sancties indien nodig”.

Maar Unizo wil vooral een beperking in de tijd van de werkloosheid en een regionalisering van de werkloosheidsuitkeringen. Van Assche: “Beperk de werkloosheidsuitkering tot maximaal 24 maanden. Het is niet langer te verantwoorden dat in tijden van enorme tekorten op de arbeidsmarkt de werkloosheidsuitkeringen onbeperkt doorlopen. Na 24 maanden stopt de werkloosheidsuitkering onverbiddelijk en volgt een transitie naar het leefloon (gekoppeld aan een middelentoets) voor de langdurig werkzoekende.”

Alleen bestaat daar in de politiek geen meerderheid voor. De enige partijen die een beperking in de tijd willen, zijn N-VA, Open Vld en Vlaams Belang (maar laatstgenoemde partij wil dat niet voor 55-plussers). Een regionalisering van de uitkeringen is normaal gezien ook een taboe, zeker voor de Franstalige partijen.

‘Een op zijn minst gedeeltelijke splitsing van het werkloosheidssysteem is op termijn onvermijdelijk omdat de Vlaamse, Waalse en Brusselse arbeidsmarkten steeds meer verschillen’

Budget voor langdurig werklozen naar regio’s

Dat kan veranderen na de verkiezingen van 9 juni. Gezien de budgettaire uitdagingen waar het land voor staat is het onvermijdelijk dat ook de regio’s mee in het bad worden getrokken. En dat betekent dat er nood is aan meer responsabilisering van de gewesten in onder andere het werkloosheidsbeleid. Als er nu meer werklozen naar een baan worden geleid, heeft dat een te beperkte impact op de financiën van de regio’s. Een splitsing van het systeem van de werkloosheidsuitkeringen kan daar verandering in brengen. Of op zijn minst de opsplitsing van de budgetten. Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) brak al een lans voor een gedeeltelijke opsplitsing van het werkloosheidsbudget. Het zou in beginsel federaal blijven maar de middelen voor de langdurig werklozen (meer dan één jaar werkloos) zouden naar de regio’s worden overgeheveld. Die zouden er dan toe worden aangezet om mensen sneller aan een baan te helpen, anders kost het hen veel geld.

Een op zijn minst gedeeltelijke splitsing van het werkloosheidssysteem is op termijn bovendien onvermijdelijk omdat de Vlaamse, Waalse en Brusselse arbeidsmarkten steeds meer verschillen. Vlaanderen is op weg naar 80 procent werkzaamheidsgraad en in bepaalde subregio’s is er al een volledige tewerkstelling. In Wallonië en Brussel ligt de werkzaamheidsgraad rond 66 procent, veel te laag. Vooral de jongerenwerkloosheid is daar een probleem en vraagt een lokale aanpak.