De balans: regionale regeringen zonder een begroting die klopt

Op Vlaams niveau versnelt de formatie. Maar of er straks een duidelijk Vlaams begrotingstraject richting een evenwicht in 2027 zal zijn, is onzeker. Het federale regeerakkoord, dat nog lang op zich zal laten wachten, zal ook een budgettaire impact hebben op de regio’s. In Wallonië is de situatie nóg onduidelijker.

Na de verkiezingen van 9 juni had N-VA-voorzitter Bart De Wever één doel: de federale en Vlaamse formatie aan elkaar koppelen. Want als er eerst een Vlaamse regering wordt gevormd en pas daarna een federale, is een herhaling van 2019 niet uitgesloten, was de redenering. Toen waren cd&v en Open Vld de Vlaamse coalitiepartners, maar stapten ze federaal uiteindelijk in een regering zonder N-VA.

Door de geblokkeerde federale formatie moest De Wever zijn plannen noodgedwongen bijsturen. Vlaams wordt toch een versnelling hoger geschakeld. De boodschap is duidelijk: tegen de Septemberverklaring op 23 september moet de Vlaamse regering er zijn. De N-VA wil dat gebruiken om in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen aan te tonen dat het Vlaamse beleidsniveau wél werkt. Ondertussen schrijft formateur Matthias Diependaele (N-VA) aan een “landingsnota”, die basis zal vormen van een regeerakkoord.

Onduidelijke factuur van een federale taxshift

Er bestaat geen twijfel over dat het een lijvig document zal worden – hopelijk voorzien van de nodige begrotingstabellen, want de budgettaire toestand van Vlaanderen is niet rooskleurig. Volgens de Vlaamse meerjarenraming bedraagt het tekort dit jaar 2,6 miljard euro. Tegen 2027 zou de Vlaamse regering een begroting in evenwicht willen voorleggen. Vraag is echter of zo’n traject realistisch is en al concreet kan worden uitgetekend. Niet vanwege de tijdspanne van tweeënhalf jaar, wel omdat de evolutie van de overheidsfinanciën van de regio’s in sterke mate worden bepaald door het federale beleid. En dat laat op zich wachten.

De kans is groot dat de volgende federale regering kiest voor een nieuwe taxshift met lagere lasten op arbeid – onder meer via de personenbelasting – gecompenseerd door andere inkomsten. Dat blijft niet zonder gevolgen voor de regio’s, die opcentiemen heffen op de personenbelasting. Een taxshift met lagere arbeidskosten vermindert de inkomsten voor de gewesten. In de periode 2015-2019, toen de vorige taxshift werd doorgevoerd, liep Vlaanderen zo 600 miljoen euro inkomsten mis.

Daar komt nog bij dat de federale overheid druk zal zetten op de regio’s om meer bij te dragen aan de sanering van de totale Belgische overheidsfinanciën. Wat dat precies inhoudt, zal pas duidelijk worden bij de bekendmaking van het federale regeerakkoord. Eind oktober? December? Het blijft gissen. Het gevolg is dus de Vlaamse regering zal starten met budgettaire projecties die op drijfzand zijn gebouwd. De begroting zal straks op het Martelaarsplein nog een tijd in het luchtledige blijven zweven.

1.521 euro besparen per Waals gezin?

Hetzelfde geldt voor de andere kant van de taalgrens. Niemand gelooft op dit moment dat de Waalse begrotingscijfers kloppen, en dat niet alleen omdat het federale regeerakkoord ook in Namen een impact zal hebben.

De Waalse MR-Les Engagés-regering is half juli snel gevormd, met een regeerakkoord dat een hoop belastingverlagingen belooft. Naar analogie met wat Vlaanderen de voorbije jaren heeft gedaan, worden de schenk- en erfbelasting aanzienlijk verlaagd. Alleen al die laatste belasting leverde de Waalse schatkist tot nu jaarlijks 800 miljoen euro op, goed voor 4 procent van de totale inkomsten. Als een groot deel van die inkomsten wegvalt, is dat problematisch voor het Waalse begrotingstekort, dat 2,2 miljard euro bedraagt. Bovendien plant de Waalse regering extra investeringen in kinderopvang en preventieve gezondheidszorg. De Waalse schuld dreigt te stijgen van 18 miljard tot 28 miljard euro in 2029.

De Waalse regering plant wel een hoop besparingen op het overheidsapparaat en wil de miljarden euro’s aan subsidies tegen het licht houden. Al is het onduidelijk wat dat aan besparingen zal opbrengen. Volgens PS-voorzitter Paul Magnette, die ondertussen het kostuum van oppositieleider heeft aangetrokken, moet de Waalse regering 2,4 miljard euro besparen en zal dat elk Waals gezin 1.521 euro kosten.

Het antwoord van de nieuwbakken Waals minister-president Adrien Dolimont (MR) in La Libre Belgique: “Vreemd dat de PS berekeningen maakt zonder dat er al budgettaire teksten in het parlement zijn voorgelegd.” Kortom, er zijn geen betrouwbare cijfers, want de begrotingstabellen zijn nog niet gepubliceerd. Ook de Waalse begroting zweeft nog een tijd in het luchtledige.