De case van een thuisverpleegster die jarenlang fictieve prestaties liet betalen, toont aan hoe moeizaam en log de strijd tegen fiscale fraude verloopt. Het is ook onbegrijpelijk dat de fiscus niet wakker schoot toen de verpleegster jaarlijks meer dan een miljoen euro inkomsten aangaf. Het tast het vertrouwen van de Belg in de fiscale administratie verder aan.
In 2017 kwamen bij het Riziv al klachten binnen over mogelijke fraude door een zelfstandige verpleegkundige uit Houthulst. Ze zou massaal fictieve prestaties hebben geleverd en werd daarvoor vergoed door de ziekenfondsen. Er is sprake van miljoenen euro’s aan sociale fraude. Dat er acht jaar geleden sprake was van een klacht én dat toen verschillende administratieve procedures tegen de verpleegkundige werden opgestart, gebruiken het Riziv en de ziekenfondsen nu om zich in te dekken. Onterecht geïnde bedragen werden inderdaad teruggevorderd en er werden boetes opgelegd.
Maar blijkbaar putte de thuisverpleegster alle mogelijke vertragingsmechanismen en beroepen uit. Bovendien zou het opsporen van het gesjoemel in zo’n cases zeer moeilijk verlopen, omdat men bij het verzamelen van het bewijsmateriaal meestal zwaar zorgbehoevende en bejaarde personen moet interviewen. Ondertussen ging de sociale fraude gewoon door. Het toont aan hoe moeizaam en log die strijd verloopt. Pas door het parket in te schakelen kon aan de malversaties een halt worden toegeroepen. Dat er per jaar in België voor 6,9 miljoen euro aan Riziv-fraude door zorgverleners wordt gedetecteerd verandert daar weinig aan.
Aanrekenplafond is steekvlampolitiek
Typisch Belgisch: in één zaak die massaal de media haalt kiezen beleidsmakers voor de steekvlampolitiek. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) wil nu dat er zo snel mogelijk een limiet komt op het aantal patiënten dat thuisverplegers per dag kunnen zien. Er zou ook een aanrekenplafond komen, waardoor betalingen worden tegengehouden als zorgkundigen te veel patiënten zien. De vraag is of dat de bonafide zorgverleners niet straft. En vooral: of het zorgsysteem daarmee niet nog meer onder druk komt te staan. Want het systeem van thuisverpleging dient om de ziekenhuizen meer ademruimte te geven. En naar verluidt zijn veertig huisbezoeken per dag geen zeldzaamheid in de sector. Betekent een inperking daarvan op termijn geen zorgtekort?
Winstuitkering voor betwistbare prestaties
Een even belangrijke, zo niet belangrijkere, vraag in dit dossier is: waarom gingen er geen fiscale alarmbellen af? De zorgverpleegkundige kon rekenen op 3,5 miljoen euro inkomsten in drie jaar tijd. De balans van haar vennootschap – StefkeS – ingediend voor het laatste boekjaar leest als die van een arts-specialist. De brutomarge bedroeg 1,17 miljoen euro.
De winst van een miljoen euro wordt volledig uitgekeerd als tantième aan de bestuurder, in casu de zorgverpleegster Stefanie Sander. De winst wordt dus overgezet van de vennootschap naar het privévermogen. De aandeelhouders beslissen daarover tijdens de jaarlijkse algemene vergadering die de jaarrekening van de vennootschap goedkeurt. Niet onbelangrijk: voor de vennootschap zijn dat aftrekbare kosten. Waar een dividend, dat aan alle aandeelhouders wordt uitgekeerd, vervat zit in de belastbare winst, vermindert een tantième het belastbare resultaat van het boekjaar. “Maar een tantième is maar aftrekbaar als daar reële prestaties tegenover staan. Dat is toch vaak het standpunt van de fiscus”, zegt fiscaal expert Johan De Mol. Dat is in dit geval zeer twijfelachtig.
Gespannen relatie tussen fiscus en accountants
Eigenlijk had de fiscus al vroeger kunnen merken dat iets niet in de haak zat. Zonder één case te veralgemenen: dat dit niet gebeurd is, verzwakt het vertrouwen van de burger in de fiscale administratie. In andere gevallen, waar in de verste verte geen sprake van belastinggesjoemel was, volgde wel een diepgaande fiscale controle. Fiscalisten geven het voorbeeld van mensen die een fiscale controle moesten ondergaan omdat de datamining van de fiscus aantoonde dat er twee wagens stonden ingeschreven in een managementvennootschap.
De fiscale alarmbellen gaan in België duidelijk zeer selectief af. Bovendien verloopt de relatie tussen fiscale advocaten, accountants en consultants enerzijds en de fiscale administratie anderzijds al een tijd zeer gespannen.
Dat zei Leslie Van den Branden van het accountancy- en consultancybedrijf Grant Thornton België deze week in Trends: “De fiscus is agressiever dan vroeger. Dat merk ik de afgelopen jaren bij controles. De belastingadministratie gaat ervan uit dat er veel wordt gefraudeerd. Nochtans stappen bedrijven almaar meer af van exotische fiscale plannen en optimalisaties. Ze willen hun eerlijke aandeel betalen, maar vragen ook fiscale zekerheid. Ze betalen liever geen twee keer.”
Datamining is niet proportioneel meer
Dat staat niet los van de recente discussie over de invoering van MoneyControl, waarbij de fiscus automatisch financiële gegevens scant. Open Vld-kamerlid Vincent Van Quickenborne fulmineerde ertegen en ziet het als fiscaal pestgedrag. Burgers zouden zonder enige reden voortdurend gecontroleerd en niet langer alleen bij vermoeden van fraude. Volgens fiscale experts is de proportionaliteit in zo’n systeem ver zoek.
De bezorgdheid is terecht, maar bepaalde politici zouden zich hier het best wat discreet opstellen. Zij hebben vroeger ook het licht op groen gezet voor andere controlemechanismes, zoals het zogenaamde Centraal Aanspreekpunt. Dat centraliseert alle saldi van de bankrekeningen en verzekeringsproducten van de Belgen in binnen- en buitenland.
Fiscale experts zien in zo’n AI-gedreven controlesysteem een risico op grote selectiviteit en dus willekeur. Indien iemand op basis van MoneyControl verdacht wordt van gesjoemel, zal die de algoritmes ter discussie stellen en kiezen voor betwisting voor fiscale rechtbanken. Het gevolg: lange procedures en geen rechtszekerheid.
