De balans: een ongenuanceerd debat over de bedrijfsmarges

Dat was een tamelijk ongenuanceerde, om niet te zeggen intellectueel oneerlijke, reactie. De studiediensten van de werkgeversorganisaties waren dan ook snel klaar met hun analyse van de cijfers. Die tonen aan dat de hoge brutomarge geen alibi mag zijn voor loondrift.

Ten eerste gaat het om een momentopname. De voorspelling is dat de marges dit najaar zullen dalen. Ten tweede zijn het vooral grotere bedrijven die zulke riante cijfers kunnen voorleggen. Kmo’s kunnen hun gestegen kosten – vooral energie- en loonkosten – minder gemakkelijk doorrekenen aan de klant en leggen slechtere marges voor. Volgens Unizo kunnen kmo’s met minder dan tien werknemers gemiddeld slechts 40 procent van de stijgende kosten doorrekenen aan de klant. Voor grote bedrijven met meer dan vijftig werknemers stijgt dat tot 60 procent. Het deel van de kosten dat niet wordt doorgerekend, vertaalt zich in besparingen of zelfs in het aangaan van extra schulden.

Zoals Unizo-topman Danny Van Assche het stelt: “De brutomarge is geen nettowinst. Om iets te kunnen zeggen over de rentabiliteit van ondernemingen, moet men ook rekening houden met de variabele en vaste kosten, zoals energie. Die moeten van de brutomarge worden afgetrokken om tot de winstmarge te komen. En laat die kosten de voorbije maanden net significant gestegen zijn.”

Het door elkaar haspelen van de brutomarge en de nettomarge is niet bevorderlijk voor de discussie. De brutowinstmarge is de winstmarge voor de aftrek van de vaste kosten zoals lonen, energiekosten, de huur van het bedrijfspand, enzovoort. Daar zijn we dus eigenlijk niet veel mee. Trek dat allemaal af en de bedrijven zien er financieel iets minder gezond uit. Het is ook zo dat de loonindexering van 10 procent voor zowat de helft van de werknemers in de privésector pas in januari 2023 wordt doorgevoerd. Dat zal negatief inwerken op de marges.

Oppotten van werknemers in afwachting van betere tijden

Als bedrijven ondanks dat alles nog buffers hebben, dan worden die gebruikt om de komende recessie voor te bereiden. Een recente studie van KBC-econoom Johan Van Gompel leert dat bedrijven hun buffers gebruiken om personeel aan te slag te houden en uit te betalen, ook al dalen de economische activiteit en hun gepresteerde uren. Johan Van Gompel: “Het is gebruikelijk dat goed draaiende bedrijven afzien van snelle ontslagen bij een economische neergang. Dat is zeker het geval wanneer nog veel onzekerheid bestaat over de omvang en de duur van de vertraging of wanneer bedrijven ervan uitgaan dat de productie snel weer zal herstellen. Door arbeid te hamsteren of op te potten willen ze het toekomstige productiepotentieel niet in het gedrang brengen. Labour hoarding,noemen we dat.”

Het fenomeen is in België sterker aanwezig dan in andere landen wegens de grote krapte op de arbeidsmarkt. Men kan tijdens een recessie een ontslagronde doorvoeren, maar wanneer de economie snel herstelt, wordt het door de spanning op de arbeidsmarkt extra moeilijk om mensen daarna weer aan te werven. “Een beperkte vraaguitval is dan geen reden om werknemers de deur te wijzen. De krapte impliceert bovendien dat wie goed personeel in dienst heeft, dat niet zomaar laat gaan. Voorts gaan met ontslagen van werknemers, evenals met eventuele herindienstnemingen wanneer de vraag weer aantrekt, heel wat kosten gepaard voor de bedrijven”, stelt de studie.