De balans: een nieuwe ‘retour du coeur’ voor de PS

Hogere uitgaven voor pensioenen en andere uitkeringen, die uiteindelijk wel worden gefinancierd door vermogenstaksen. Alle sociale departementen in handen van de socialistische familie. Het is duidelijk: de PS is de grote winnaar van de Vivaldi-onderhandelingen. Net als in 1988 kan de partij na een aantal jaren oppositie uitpakken met een ‘retour du coeur’-beleid.

“Raoul, ik ga eerlijk zijn, die maatregelen van de regering-Michel gaan we niet meer kunnen terugdraaien.” We zijn zomer 2019 en Waals formateur Elio Di Rupo (PS) krijgt de kopstukken Raoul Hedebouw en Peter Mertens van de extreemlinkse PVDA/PTB op bezoek in Namen. Een beleefdheidsgesprek in de aanloop naar de echte onderhandelingen van een Waalse regering, want een ploeg vormen met radicale linkerzijde is geen optie voor de PS. Tijdens het onderhoud komt ook de federale formatie ter sprake, en Hedebouw hamert erop dat maatregelen van de regering-Michel zoals de hervorming van de vennootschapsbelasting, de loonwet en vooral de hogere wettelijke pensioenleeftijd in 2030 moeten worden teruggedraaid.

Di Rupo, die decennia ervaring heeft in de Belgische politiek, legt uit dat het altijd zeer moeilijk is bepaalde maatregelen te nemen, maar zodra er een beslissing is genomen zijn ze nog moeilijker terug te draaien. En zie, de verworvenheden van de Zweedse coalitie blijven in het regeerakkoord van de Vivaldi-partijen onaangeroerd. Een trofee voor de liberalen, maar toch mogen vooral de socialisten zeer tevreden zijn. Want zij zijn de grote winnaars van de regeringsonderhandelingen.

Veel vaagheid, maar niet over sociale uitgaven

Het regeerakkoord bulkt van de vage passages, maar het is wel duidelijkheid dat er miljarden worden vrijgemaakt voor extra sociaal beleid. De groeinorm in de gezondheidszorg wordt opgetrokken tot 2,5 procent bovenop de inflatie. Er is het symbooldossier van het minimumpensioen van 1500 euro per maand. Ook andere sociale uitkeringen worden opgetrokken. Totale kostprijs: meer dan 2 miljard euro. In de sociale zekerheid wordt niet echt bespaard. Er is enkel sprake van een efficiëntiewinst van 170 miljoen euro. Daarnaast zijn voor 4,7 miljard euro investeringen gepland die buiten de begroting blijven. Vraag is in welke mate daar als investeringen verpakte sociale uitgaven in zitten.

Lange tijd verkondigden de liberalen dat er geen nieuwe belastingen zouden bijkomen, maar nu is al duidelijk dat vanaf volgend jaar één of meerdere vermogenstaksen worden ingevoerd. De Vivaldi-regering heeft het voornemen om de begroting te saneren met 1/3 besparingen, 1/3 inkomsten en 1/3 diverse maatregelen. De geschiedenis leert dat het al snel 2/3 nieuwe belastingen en inkomsten worden.

De PS heeft hier haar slag thuis gehaald. Het is een nieuwe ‘retour du coeur’. De terugkeer van het hart of van een sociaal beleid met een hart na jaren rechtse besparingen, is de socialistische mantra. Het valt te vergelijken met 1988 toen de PS na zes jaar oppositie opnieuw federaal kon regeren met de christendemocraten en de Volksunie onder leiding van Wilfried Martens. Die wou het herstelbeleid van de rooms-blauwe regeringen voortzetten, maar botste op een njet van vice-premier Jean-Luc Dehaene (CVP) en zijn PS-sidekick Philippe Moureaux.

Sociale departementen kleuren rood

Wie de casting van de regering-De Croo bekijkt, merkt dat de socialisten alle sociale departementen binnenhalen. Pensioenen voor Karine Lalieux, Werk voor Pierre-Yves Dermagne en Sociale Zaken voor Frank Vandenbroucke.

Al is het niet zeker of Frank Vandenbroucke een geschenk is voor de PS. Twintig jaar geleden lag hij als minister van Sociale Zaken weliswaar mee aan de basis van het economische malgoverno van de eerste regering-Verhofstadt. De budgettaire buffer die door Jean-Luc Dehaene was opgebouwd (een primair saldo van 6 procent van het bbp ) werd versneld opgesoupeerd.

Maar na verloop van tijd was de Leuvenaar een toenemende bron van ergernis voor de PS. Zijn pleidooien voor verregaande hervormingen van de arbeidsmarkt en de pensioenen vielen in slechte aarde bij Laurette Onkelinx en co. Uiteindelijk werd Vandenbroucke naar de Vlaamse regering verbannen. Gaat hij zich nu opnieuw bemoeien met de PS-thema’s die pensioen en werk zijn?