‘Ceci n’est pas un regeerakkoord’

Dit is niet zozeer een regeerakkoord, maar een akkoord over datgene waarover men nog een akkoord wil bereiken, zegt professor Marc De Vos.

Het schier onbestuurbare België wordt opnieuw bestuurd door een regering die zowel in kleurencombinatie, parlementaire meerderheid als persoonlijkheden origineel is. Een nieuwe generatie partijvoorzitters, met de liberaal Egbert Lachaert als schijnbare katalysator, heeft een marathon van partijpolitiek schaken succesvol afgesloten. Dat mag worden gezegd en erkend.

Regeerakkoorden staan ergens op de spanningsboog tussen een bijbel en een handleiding. Bijbels declareren principes, handleidingen formuleren doelstellingen. Bijbels vergen interpretatie, handleidingen vergen uitvoering. Het kersverse regeerakkoord is veeleer een bijbel dan een handleiding. Het blinkt uit in aspiratie en ambitie, maar blijft vaag in keuzes en resultaten. Neem het onderdeel ‘corona’ weg en je hebt een regeerakkoord dat bijna de helft minder lang is dan dat van de vorige regering.

Vaagheid is niet noodzakelijk een probleem. Regeren is meer dan implementeren. De feiten veranderen en een regering moet kunnen ageren en reageren. Principes bieden handelsvrijheid binnen een bandbreedte. Een inflatie van doelstellingen leidt vaak tot een deflatie van verwezenlijkingen. Het succes van elke strategie hangt af van prioriteiten. Vaagheid kan dus sterkte zijn, gebouwd op een goed begrip van gedeelde beginselen. Maar in dit geval is vaagheid zwakte. Het regeerakkoord is vaag omdat het onvoldragen is.

Veel van de beleidsveranderingen zijn geen onderhandelde keuzes, maar zijn geformuleerd als voornemens, streefdoelen of gewoon als te ‘onderzoeken’ of te ‘bekijken’. De lijst is lang: gezondheidsdoelstellingen; minder verschillen in sociaal statuut tussen ambtenaren, werknemers en zelfstandigen; een werkgelegenheidsgraad van 80 procent; hervormingen voor financiële en sociale houdbaarheid bij oplopende vergrijzingskosten; de pensioenen op lokaal en provinciaal niveau; armoedebestrijding; een sociaaleconomisch relanceplan, publieke investeringen; alternatieve energiebronnen; eerlijke belastingen; ethische dossiers; 5G enzovoort.

Dit is niet zozeer een regeerakkoord, maar een akkoord over datgene waarover men nog een akkoord wil bereiken. Volgens de media is het ook een akkoord over datgene waarover geen akkoord komt, bijvoorbeeld een verlaging van de pensioenleeftijd en een vermogensbelasting. In elk geval: dit wordt een regering waarin de regeringsonderhandelingen nooit zullen stoppen. Dit is ook een federale regering die zichzelf ziet als een platform voor permanent overleg met deelstaten en sectoren: veel van haar ambities overstijgen haar bevoegdheid. Zowat alle doelstellingen voor het arbeidsmarktbeleid beklemtonen overleg en samenspraak met de sociale partners. Wie de voorbije decennia indachtig is, kan diep zuchten.

Helder zijn daarentegen wel de beloften van sociale meeruitgaven. Structureel meer publieke zorguitgaven, waaronder een groeinorm van 2,5 procent boven op 1,2 miljard andere meeruitgaven. Een minimumpensioen van 1500 euro netto voor een volledige loopbaan, met nog eens een pensioenbonus voor mensen die langer werken en een hoger pensioenplafond voor de hogere inkomens. De gezondheidszorg wordt opnieuw de kannibaal van de overheidsuitgaven, met een uitgavengroei die de economische groei en dus de belastinginkomsten overstijgt. De pensioenen waren dat al, met dank aan de mismeesterde vergrijzing. En die uitgavengroei wil deze regering nog wat verder aanzwengelen.

Wie zal dat allemaal betalen? Er komen, zo stelt het regeerakkoord expliciet, geen nieuwe belastingen die de totale belastingdruk doen stijgen. Het woord ‘besparen’ valt in heel het regeerakkoord welgeteld nul keer. Deze regering kiest blijkbaar voor georganiseerde begrotingstekorten. Haar motto is ‘welvarend, solidair en duurzaam België’. Rekent ze ook op een bijbels groeimirakel?