De balans: de pensioenhervorming is een vervelende kleefpleister voor Vivaldi

Volgens het Planbureau kost de pensioenbonus, een onderdeel van de pensioenhervorming, te veel geld. Pech voor Vivaldi, want bovendien eist de Europese Commissie dat hervormingen budgetneutraal zijn. Het dossier komt weer op de regeringstafel, maar dat zal weinig veranderen. De linkerflank van de regering heeft met het minimumpensioen van 1.500 euro allang haar trofee binnen.

In het Kuifje-album De Zaak Zonnebloem worstelt kapitein Haddock met een kleefpleister. De pleister blijft maar vastplakken aan zijn vinger. Slaat hij de pleister los, dan vliegt die naar een andere vinger. Hij raakt er maar niet van verlost. Het is net zo met het pensioendossier van de regering-De Croo.

Na het akkoord over de pensioenhervorming van afgelopen zomer hoopte de eerste minister dat er deze legislatuur niet meer over zou moeten worden gepraat. De minihervorming paste de toegang tot het minimumpensioen aan, garandeert een hoger pensioen voor wie deeltijds werk en een gezin combineert en voert een pensioenbonus in. Wie langer werkt, kan met de bonus een hoger pensioen opbouwen.

Maar volgens recente berekeningen van het Planbureau is de pensioenbonus te duur. 2 tot 3 euro per extra gewerkte dag zou 800 miljoen euro kosten, en dat is te veel. Terwijl de bedoeling van de pensioenmaatregelen is de vergrijzingsfactuur net te verlichten. Extra pijnlijk voor de regering is dat de Europese Commissie vraagt dat zulke hervormingen budgetneutraal zijn. Indien niet, dan kan dat ernstige gevolgen hebben. Een volgende schijf van het Europese post-coronaherstelfonds kan door onvoldoende hervormingen later of slechts gedeeltelijk worden doorgestort. België heeft recht op maar liefst 6 miljard euro uit het herstelfonds. Dat geld is broodnodig voor heel wat investeringen, onder meer in het duurzamer en energiezuiniger maken van overheidsgebouwen. De voorbije decennia behandelde de overheid zulke dossiers stiefmoederlijk met onderinvesteringen.

Kies voor de pensioenmalus

Het resultaat: minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) moet haar werk overdoen. De oplossing ligt voor de hand. Ze hoeft maar te doen wat in veel Noord-Europese landen ingeburgerd is: naast de pensioenbonus een malus invoeren. Wie langer werkt dan de wettelijke pensioenleeftijd, krijgt een hogere uitkering. Wie vroeger stopt, ziet zijn pensioen dalen. In Noorwegen kun je met pensioen tussen 62 en 67 jaar, maar wie op zijn 62ste stopt, krijgt een uitkering die 30 procent lager is. De effectieve pensioenleeftijd is er 65 jaar.

Alleen is de kans zeer klein dat Lalieux zulke maatregelen wil nemen. Dat heeft alles te maken met de constructiefout bij het aantreden van de regering-De Croo. Het regeerakkoord stond vol met algemene principes, maar één maatregel was zeer concreet: het minimumpensioen zal geleidelijk worden opgetrokken tot 1.500 euro netto voor een volledige loopbaan. Niet iedereen zal recht hebben op die 1.500 euro, verre van. Maar het was een zeer belangrijke trofee voor de PS. Sindsdien is de urgentie om de pensioenen te hervormen weg.

Waarschuwingen van de Europese Commissie, rapporten van het IMF en verslagen van de Vergrijzingscommissie over de oplopende vergrijzingskosten zullen ervoor zorgen dat het pensioenprobleem een vervelende kleefpleister blijft voor Vivaldi. Men raakt er nooit echt vanaf.

Beleid terugdraaien? Kan niet

De PS kan het zich ook niet permitteren haar kar te keren. Ze mag dan wel de grootste regeringspartij zijn, en in Vlaanderen mag de perceptie overheersen dat de partij via voorzitter Paul Magnette de regering domineert, aan het einde van de rit zal men toch minder hebben binnengehaald dan gedacht.

Vaak wordt vergeten dat een van de PS-doelstellingen erin bestond de hervormingen van de vorige regering-Michel terug te draaien. De verlaging van de vennootschapsbelasting, de onvoldoende gefinancierde taxshift, de strengere wet op de loonnorm: het moest allemaal op de schop. Daar is na goed twee jaar Vivaldi niets van terechtgekomen.