De balans: Brussels malgoverno en radicaal-links jagen bedrijven weg

45 procent van de bedrijven overweegt Brussel te verlaten, leert de kmo-barometer van Brusselse zelfstandigen en kmo’s. De hoofdredenen zijn de mobiliteit en de hoge fiscale druk. Ook een recente peiling, waaruit blijkt dat de radicaal-linkse PVDA/PTB de grootste partij in het Brussels Gewest zou worden, schrikt ondernemingen af.

Volgens de recentste peiling van HLN en Le Soir zou de radicaal-linkse PTB/PVDA van Raoul Hedebouw in het Brussels Gewest de grootste partij worden met 19 procent. Het is uiteraard maar een peiling en er moet altijd een foutenmarge in rekening worden genomen, maar de neocommunisten zouden in elk geval een stuk sterker scoren dan de 12,28 procent in 2019. De meeste partijen overwegen niet om met de PTB/PVDA te regeren, maar in Brussel is een coalitie met Ecolo/Groen en de PS niet volledig uitgesloten. Dat maakt de economische kringen in Brussel zenuwachtig.

Olivier Willocx, de CEO van de Brusselse werkgeversorganisatie Beci, was deze week in La Libre Belgique zeer duidelijk: “Ik krijg er rillingen van. Ik sprak deze week nog met bedrijven die overwegen Brussel om die reden te verlaten. Daaronder een Frans bedrijf dat zijn investeringen volledig wil stopzetten. De machtsdeelname van extreme partijen wordt meegerekend in hun risicoanalyse van investeringen en bevestigt het voornemen om hier niet te blijven.”

Focus op grote bedrijven

De kans blijft klein dat de partij van Hedebouw in het Brussels Gewest echt aan de knoppen komt. Maar beleidsverantwoordelijkheid in een of meerdere van de negentien gemeenten is een stuk realistischer. Tenslotte zijn de neocommunisten ook aan de macht in het Oost-Vlaamse Zelzate. Het beleid dat ze daar voeren, geldt blijkbaar als referentie voor de afdelingen elders. In Zelzate heeft het gemeentebestuur de belastingen op bedrijven aanzienlijk verhoogd door de grondbelasting op te trekken. In Brusselse gemeenten zouden ze hetzelfde overwegen. Dat past in het verhaal van de PTB/PVDA dat kleine bedrijven en zelfstandigen buiten schot blijven, terwijl multinationals een stuk harder worden aangepakt en vooral dienen om de gemeentekas te vullen.

Brusselse gemeentebesturen hebben nu al de reputatie gemakkelijk naar bedrijfsbelastingen te grijpen. Vorig jaar steeg de belasting op kantooroppervlakte in de stad Brussel met 77 procent. In 2021 bedroeg de belasting 9,58 euro per vierkante meter kantooroppervlakte, in 2022 17 euro. In Brussel is het bijna een sport om soms vreemde bedrijfsbelastingen op te leggen. Jarenlang was er een taks op computerschermen, ook nog in de tijd dat een pc geen uitzondering meer was.

Frustratie over mobiliteitsbeleid

Een extra bezorgdheid van de bedrijven is de slechte budgettaire situatie van het Brussels Gewest en de gemeenten. Dat sterkt hen in de overtuiging dat er belastingverhogingen zitten aan te komen. Dat blijkt ook uit de halfjaarlijkse barometer van Brusselse kmo’s en zelfstandigen, die begin deze maand bekend werd gemaakt. Daaruit blijkt dat 45 procent van de Brusselse ondernemers overweegt weg te trekken uit Brussel. Bij ongeveer 6 procent is de verhuizing naar een andere regio al ingepland. De belangrijkste redenen daarvoor zijn, naast de belastingen, het mobiliteitsbeleid en het gebrek aan netheid en veiligheid.

Ondanks de invoering van het gewestelijk mobiliteitsplan Good Move en de modal shift die in Brussel sinds 2021 gebeurt, is de drukte op de wegen niet verminderd en zijn de reistijden niet verkort. Integendeel, uit de barometer blijkt dat de stadsinrichting, de vlotte bereikbaarheid van kantoren en van klanten als negatief ervaren worden.

Aantrekkelijkere Vlaamse rand

Het voornemen te vertrekken betekent nog niet dat bedrijven dat daadwerkelijk doen. Al tekent zich de voorbije jaren wel een duidelijke trend af. Het Brussels Instituut voor de Statistiek (BISA) heeft de gegevens van het federale statistiekbureau Statbel over bedrijfsmigratie tussen 2009 en 2020 geanalyseerd. In die periode hebben 2.941 bedrijven die minstens één werknemer tewerkstellen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest verlaten, terwijl 2.123 bedrijven zich in Brussel hebben gevestigd. In een goed decennium verloor Brussel dus 818 zetels van Belgische privébedrijven. Dat is weliswaar slechts 0,6 procent van het totale aantal bedrijven in Brussel, maar de evolutie is wat ze is.

Een gevolg van een jarenlang Brussels malgoverno met oplopende taksen? Vorige week publiceerde de technologiefederatie Agoria cijfers over de gemeentelijke opcentiemen op kantoren en bedrijfsgebouwen, waarmee de vastgoedbelasting op gebouwen wordt berekend. Die zijn in Brussel de laatste twintig jaar fors gestegen. De kloof met Vlaanderen wordt steeds groter. In Zaventem bedragen de opcentiemen 427, in Schaarbeek 4.191. Dat zegt genoeg. Dat cijfer verklaart mee waarom ondernemingen de bedrijfsterreinen in de Vlaamse rand veel aantrekkelijker vinden.